Ο ίδιος ο προφήτης θρηνεί τα θύματα κρατώντας μια επιγραφή που λέει «Je suis Charlie» στο χέρι του και δάκρυα τρέχουν από τα μάτια του. Οι γελοιογράφοι τον έβαλαν στο εξώφυλλο της «Έκδοσης των επιζώντων» λίγες μέρες μετά την αιματηρή επίθεση στο γραφείο της σύνταξης, τον Ιανουάριο του 2015. Αυτό το εξώφυλλο του Μωάμεθ χαράχτηκε βαθιά στη συλλογική μνήμη των Γάλλων. «Tout est pardonné», δηλαδή «όλα έχουν συγχωρεθεί» έγραψαν οι συντάκτες λίγο αργότερα με μαύρα γράμματα στη νέα γελοιογραφία του Μωάμεθ. Αυτό που ίσως να ακούγεται ως τίτλοι τέλους, φυσικά δεν θα μπορούσε να είναι για τους επιζώντες, οι οποίοι εξακολουθούν να αγωνίζονται, ώστε να αποδεχθούν τα γεγονότα.

Οι ένοχοι πάντως θα λογοδοτήσουν στη γαλλική διακιοσύνη. Η δίκη 13 υπόπτων φερόμενων δραστών της επίθεσης ξεκίνησε σήμερα, Τετάρτη, ενώπιον ειδικού δικαστηρίου του Παρισιού.

Το περιοδικό Charlie Hebdo εν τω μεταξύ μετακόμισε από τα παλιά του γραφεία εδώ και πολύ καιρό. Το περιοδικό βρίσκεται τώρα σε ένα μέρος που δεν είναι γνωστό στο κοινό. Όποιος θέλει να πάρει συνέντευξη από τον εκδότη Λοράν Σουρισό, γνωστό με το ψευδώνυμο «Riss» παρακολουθείται από τρεις αξιωματικούς ασφαλείας, που δεν απομακρύνονται από το πλευρό του.

Μεταστροφή του κόσμου

Όταν οι αδελφοί Σερίφ και Σαϊντ Κουατσί εισέβαλαν στο γραφείο του Παρισιού στις 7 Ιανουαρίου 2015 και πυροβόλησαν έντεκα άτομα – οι δολοφόνοι πυροβόλησαν με καλάσνικοφ και τον «Riss». Μια σφαίρα συνέθλιψε τον ώμο του. Ο 53χρονος επέζησε. Ο «Riss» πίστευε πάντα ότι πρέπει κανείς να είναι ελεύθερος να σχεδιάζει ό,τι θέλει. Στα χρόνια μετά την επίθεσης, ωστόσο, το περιοδικό δεν βρήκε πολλούς υποστηρικτές αυτής της αρχής. «Δεν θέλω ένα σκίτσο για τον Μωάμεθ να με εμποδίζει να βλέπω τα παιδιά μου να μεγαλώνουν», δήλωσε ο γνωστός συγγραφέας Στεφάν Γκιγιόν.

Η επίθεση, τουλάχιστον στην αρχή, φαινόταν ότι μετέτρεψε ένα ολόκληρο έθνος σε υπερασπιστές της ελευθερίας της έκφρασης και της καλλιτεχνικής ελευθερίας. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους στις 11 Ιανουαρίου για να διαδηλώσουν την αλληλεγγύη τους με το Charlie Hebdo  και να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Στις διαδηλώσεις στο Παρίσι συμμετείχαν περισσότεροι από 40 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η αγάπη των Γάλλων για το αμφιλεγόμενο σατιρικό περιοδικό ήταν σύντομη. Ο αριθμός των συνδρομητών αυξήθηκε σε λίγες εβδομάδες μετά την επίθεση από 40.000 συνδρομητές σε 260.000. Με την πάροδο του χρόνου όμως η κυκλοφορία μειώθηκε κάτω από 35.000 αντίτυπα.

Η συμβίωση με την ιδέα της τρομοκρατίας

Η χώρα έζησε και άλλα τρομοκρατικά χτυπήματα, όπως στην παρισινή αίθουσα συναυλιών Μπατακλάν, καθώς και σε εστιατόρια και μπαρ στην πρωτεύουσα το Νοέμβριο του 2015. Τότε ο Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Αυτό επέτρεψε στις αρχές να ερευνήσουν περισσότερα από 4.500 σπίτια χωρίς δικαστική απόφαση και λέγεται ότι βοήθησαν στην αποτροπή περισσότερων από 30 επιθέσεων στη χώρα. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης παρέμεινε σε ισχύ για σχεδόν δύο χρόνια πριν από την άρση της τον Νοέμβριο του 2017. Παρόλα αυτά, ένας νέος αντιτρομοκρατικός νόμος που τέθηκε σε ισχύ ταυτόχρονα, έδωσε στις δυνάμεις ασφαλείας τη δυνατότητα να δρουν όπως σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Μεταξύ άλλων διευκόλυνε την παρακολούθηση υπόπτων και επέτρεψε να ελέγχονται άτομα, αποσκευές και αυτοκίνητα ανά πάσα στιγμή σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από τα σύνορα, αεροδρόμια, λιμάνια και σιδηροδρομικούς σταθμούς.

Οι Γάλλοι που αγαπούν την ελευθερία έχουν αναγκαστεί πλέον να δεχθούν τους περιορισμούς. Η συνεχής απειλή της τρομοκρατίας είναι μέρος της καθημερινής ζωής τους και η δίκη των 13 φερόμενων υπόπτων, ακόμα κι εάν σήμερα δεν είναι από τα πρώτα θέματα των ειδήσεων, ίσως φωτίσει κάποιες από τις πτυχές της τρομοκρατίας.

DW / Μαρία Ρηγούτσου