Υπόκοσμος πίσω από τα «χρυσά διαβατήρια» στην Κύπρο

Αυτή τη φορά δεν συγκλήθηκε εκτάκτως, αυγουστιάτικα, σύσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο της Κύπρου, για την αντιμετώπιση κάποιας νέας τουρκικής πρόκλησης, ούτε επειδή εμφανίστηκε στον ορίζοντα ένα νέο σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού, ή επειδή η κυπριακή κυβέρνηση έκρινε ότι έπρεπε να ληφθούν νέα μέτρα για την αντιμετώπιση των αυξημένων κρουσμάτων του κορωνοϊού.

Η έκτακτη σύσκεψη που συγκάλεσε ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης με τη συμμετοχή του υπουργού Εσωτερικών, άλλων υπουργών αλλά και εκπροσώπων της πανίσχυρης νομικής υπηρεσίας, είχε να κάνει με τις αποκαλύψεις του τηλεοπτικού δικτύου Al Jazeera και με τα… Cyprus Papers, που έφερναν σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση.

Κάπου 1.400 εμπιστευτικά έγγραφα των κυπριακών αρχών απέκτησε το αραβικό κανάλι, βάσει των οποίων δεκάδες αμφιλεγόμενοι επενδυτές που συνδέονται είτε με φοροδιαφυγή είτε με εγκληματικές ενέργειες, ή είναι πολιτικά εκτεθειμένα πρόσωπα, έλαβαν κυπριακή υπηκοότητα από τον Νοέμβριο του 2017 έως και τον Σεπτέμβριο του 2019, επί κυβερνήσεως δηλαδή Νίκου Αναστασιάδη.

Θορυβημένοι από τις αποκαλύψεις

Εκείνο το ζεστό απόγευμα που ο κύπριος πρόεδρος συγκάλεσε εκτάκτως τη σύσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο στη συνοικία των Αγίων Ομολογητών της Λευκωσίας (σύμφωνα με δημοσιεύματα κυπριακών εφημερίδων), οι συμμετέχοντες και κυρίως ο Πρόεδρος φαίνονταν άκρως θορυβημένοι από τις αποκαλύψεις. Ηταν, βλέπετε, μεσούσης της έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, κατά τις προσπάθειες που καταβάλλουν Αθήνα και Λευκωσία για να επιβληθούν κυρώσεις στον ταραξία της περιοχής της ΝΑ Μεσογείου και ήρθαν αυτές οι αποκαλύψεις του Al Jazeera που αμαύρωναν τη διεθνή εικόνα της Κύπρου. Ηταν επίσης και η αντίδραση της Κομισιόν, που ζητούσε από την κυπριακή κυβέρνηση να ανακαλέσει πάραυτα τα διαβατήρια που δόθηκαν μέσω επενδυτών με παρατυπίες, αλλά και να πάρει τάχιστα δραστικά μέτρα ώστε να μην επαναληφθούν τέτοια φαινόμενα.

Κάποιοι στη Λευκωσία θυμήθηκαν ότι το Al Jazeera ελέγχεται από την κυβέρνηση του Κατάρ, ίσως τον πιο στενό σύμμαχο (και χρηματοδότη) της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο, άλλοι είπαν ότι το φαινόμενο των λεγόμενων «χρυσών διαβατηρίων» έχει παταχθεί με τα νέα μέτρα που έλαβε η κυπριακή κυβέρνηση. Οι περισσότεροι πάντως αναγνώρισαν το πρόβλημα και δήλωσαν ότι στην κυβέρνηση υπάρχει η βούληση, εφόσον συντρέχουν ορισμένοι λόγοι, να ανακαλέσουν τα ύποπτα διαβατήρια. Τα στοιχεία όμως που παρουσίαζε η ερευνητική ομάδα του Al Jazeera ήταν συντριπτικά για την έκταση της διαφθοράς που είχε συντελεστεί.

Πρόσωπα πολιτικά εκτεθειμένα

Γεγονός ήταν ένα: ότι πράγματι δόθηκαν, κατά το αραβικό κανάλι, διαβατήρια και συνεπώς υπηκοότητες (που είναι και υπηκοότητες κρατών-μελών της ΕΕ) σε πρόσωπα που είτε συνδέονται με εγκληματικές ενέργειες είτε σε πρώην καταδίκους ή σε άτομα πολιτικά εκτεθειμένα. Η τελευταία κατηγορία ήταν αυτή όπου εστίασε την προσοχή του το αραβικό τηλεοπτικό κανάλι. Συγκεκριμένα, εστιάζει με ιδιαίτερη λεπτομέρεια στο προφίλ 100 επενδυτών, δηλαδή του 4% των ονομάτων που κατέχει. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται άτομα που αγόρασαν διαβατήρια ελάχιστης επένδυσης 2,5 εκατ. δολαρίων το καθένα, ήτοι πολιτικοί τρίτων χωρών, μέλη ΔΣ κρατικών επιχειρήσεων, καθώς και ο αδελφός ενός πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου. Σε αυτά τα ονόματα έδειξε ενδιαφέρον το Al Jazeera και άρχισε να βγάζει στη δημοσιότητα έγγραφα.

Στη λίστα και ο πρώην στρατηγός Ραχμανί

Ανάμεσά τους και ο Ραχμανί (Mir Rahman Rahmani). Επικεφαλής της Κάτω Βουλής του Αφγανιστάν, πρώην στρατηγός, ο οποίος αγόρασε την κυπριακή υπηκοότητα για τον εαυτό του, τη σύζυγό του και τις τρεις του κόρες. Χρειαζόταν μια υπηκοότητα κράτους-μέλους της ΕΕ ο στρατηγός Ραχμανί για τις μπίζνες που επρόκειτο να κάνει στο μέλλον. Γιατί με την κυπριακή υπηκοότητα μετέβη στις ΗΠΑ και σήμερα χειρίζεται συμβόλαια καυσίμων (εκατομμυρίων δολαρίων) μεταξύ της αφγανικής κυβέρνησης και του στρατού των ΗΠΑ.

Η ερευνητική ομάδα του Al Jazeera εξασφάλισε πρόσβαση σε 1.400 έγγραφα των κυπριακών αρχών και ανάμεσα σε αυτά αποκαλύφθηκε ότι η Κύπρος πούλησε διαβατήρια σε 35 άτομα που αντιμετώπιζαν ποινικές κατηγορίες ή καταδικάστηκαν σε πολυετείς φυλακίσεις ή ακόμα αντιμετώπιζαν διεθνείς κυρώσεις, όπως δεσμεύσεις λογαριασμών.

Ατομα που έχουν βρεθεί και στη φυλακή

Για παράδειγμα, δόθηκε κυπριακό διαβατήριο και κυπριακή ιθαγένεια στον Ουκρανό Mykola Zlochevsky του ενεργειακού κολοσσού Burisma. Οταν όμως του δόθηκε το 2017 η υπηκοότητα ήταν ήδη υπό έρευνα για μεγάλης έκτασης διαφθορά στην Ουκρανία. Ή δόθηκε υπηκοότητα στον Ρώσο Nikolay Gormovskiy, σημαντικό στέλεχος της Gazprom, ενώ βρισκόταν υπό κατηγορία για κατάχρηση εξουσίας. Η κυπριακή κυβέρνηση ωστόσο ενέκρινε αμέσως την αίτησή του.

Ενας κινέζος επιχειρηματίας, ο Zhang Keqiang, κατάφερε, πληρώνοντας, να αποκτήσει κυπριακό διαβατήριο παρά το ότι είχε εκτίσει πολυετή ποινή φυλακίσεως για απάτη σε μετοχικό deal. Μια άλλη περίπτωση ήταν ο Ρώσος Ali Beglov, ο οποίος εξασφάλισε και αυτός (πληρώνοντας) κυπριακό διαβατήριο ενώ είχε φυλακιστεί για εκβιασμό.

Και οι αποκαλύψεις του Al Jazeera για τα Cyprus Papers συνεχίζονται. Οι περιπτώσεις είναι πολλές και εντυπωσιάζουν. Οπως αυτή του Βιετναμέζου Pham Nhat Vu, ο οποίος απέκτησε την κυπριακή ιθαγένεια την ώρα που τον κατηγορούσαν ότι δωροδόκησε με ένα εκατομμύριο δολάρια για ένα τηλεπικοινωνιακό deal. Δεν πρόλαβε όμως να χαρεί την υπηκοότητα του κράτους-μέλους της ΕΕ γιατί τον συνέλαβαν και σήμερα εκτίει ποινή φυλακίσεως τριών ετών.

Καθόλου παράξενο φαινόμενο

Τα ρεπορτάζ του Al Jazeera αναφέρουν ότι το να συλλαμβάνονται και να εκτίουν σήμερα ποινές φυλακίσεως άτομα που πλήρωσαν ένα ποσό και απέκτησαν κυπριακό διαβατήριο και υπηκοότητα κράτους-μέλους της ΕΕ δεν είναι καθόλου παράξενο φαινόμενο. Ρώσοι, Κινέζοι, Βιετναμέζοι και Ουκρανοί με τα χρυσά κυπριακά διαβατήρια βρίσκονται ήδη στη φυλακή ή έχουν εκτίσει στο παρελθόν ποινές φυλακίσεως και έχουν δεσμευτεί οι περιουσίες τους.

Το μαύρο χρήμα των Ρώσων και οι καταγγελίες που ελέγχονται

Το ερώτημα που κυριάρχησε εκείνο το ζεστό απόγευμα στη Λευκωσία, όπου σήμανε συναγερμός μετά τις αποκαλύψεις του Al Jazeera, ήταν «και τώρα τι κάνουμε;». Η αντιπολίτευση ζητούσε επειγόντως εξηγήσεις. Θα έπρεπε οι εξηγήσεις αυτές να ήταν σαφείς και αξιόπιστες.

Αλλωστε δεν πέρασε και πολύς καιρός από τότε που η Κύπρος μπήκε πάλι στο στόχαστρο των ΗΠΑ και της ΕΕ εξαιτίας των περίεργων ρωσικών καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Ενας από τους όρους που έβαλαν οι ΗΠΑ για να άρουν το εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο ήταν να «καθαρίσει» το τοπίο από το μαύρο χρήμα των ρωσικών καταθέσεων. Και τώρα ήρθαν οι… «μαύρες κυπριακές υπηκοότητες»; Ο υπουργός Εσωτερικών υπενθύμισε πως ελέγχονται όλες οι πληροφορίες και οι καταγγελίες που είδαν το φως της δημοσιότητας και ότι όλα τα άτομα που αναφέρονται στις αποκαλύψεις του αραβικού καναλιού αξιολογήθηκαν σύμφωνα με τα κριτήρια που ίσχυαν τη δεδομένη χρονική στιγμή και τα οποία πληρούσαν. Υπενθύμισε μάλιστα ότι προσφάτως ψηφίστηκε νόμος που διασφαλίζει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία αλλά και τον συνεχή έλεγχο τόσο πριν από την υποβολή μιας αίτησης όσο και μετά την απόκτηση του κυπριακού διαβατηρίου.