Ο Ερντογάν έσπευσε να ανακοινώσει την περασμένη εβδομάδα τη μεγαλύτερη ανακάλυψη κοιτάσματος στην ιστορία της Τουρκίας, μεγέθους 320 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας. Πρόκειται πράγματι για μια σημαντική εξέλιξη για μια χώρα η οποία εισάγει το 99% του φυσικού αερίου που καταναλώνει. Προκειμένου, λοιπόν, να καλύψει τις ανάγκες της διαθέτει μόνο για την εξαγορά φυσικού αερίου ετησίως περί τα 12 δισ. $, συμβάλλοντας έτσι στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών. Επίσης, τα τελευταία χρόνια η Αγκυρα προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία (παρά τη συμφωνία για το Turkish Stream), ενώ έχει στραφεί και στο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), τώρα που είναι φθηνό, φτιάχνοντας και τις αναγκαίες υποδομές για μακροπρόθεσμη χρήση. Σε αυτό βέβαια βοηθάει και η ισχυρή σχέση που έχει αναπτύξει με τον μεγαλύτερο παραγωγό LNG παγκοσμίως, το Κατάρ.
Από εκεί και πέρα, για να βάλουμε την ανακοίνωση του τούρκου προέδρου στη σωστή της διάσταση, ορισμένες παρατηρήσεις. Οι όποιες εκτιμήσεις είναι για την ώρα επισφαλείς. Εγιναν από τον πρόεδρο μιας χώρας αντί του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας που έκανε τις ανακαλύψεις. Προφανώς γιατί ο Ερντογάν ήθελε να πάρει τη δόξα και κυρίως να αλλάξει το αρνητικό κλίμα για την τουρκική οικονομία αλλά και να αυξήσει τις προσδοκίες των συμπατριωτών του για μελλοντική ενεργειακή αυτοτέλεια της Τουρκίας. Βέβαια, ένα κοίτασμα 320 δισ. κ.μ. θα κάλυπτε τις εγχώριες ανάγκες για 7-8 χρόνια, αλλά η αίσθηση που καλλιεργεί η τουρκική κυβέρνηση είναι ότι βρισκόμαστε στην αρχή και πως θα ακολουθήσουν και άλλες ανακαλύψεις τόσο στη Μαύρη Θάλασσα όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Να σημειώσουμε εδώ ότι απαιτείται τουλάχιστον μία επιβεβαιωτική γεώτρηση για να πιστοποιηθεί το μέγεθος του κοιτάσματος. Μόλις στο πρόσφατο παρελθόν, στην περίπτωση της «Αφροδίτης» στην Κύπρο, η επιβεβαιωτική γεώτρηση το προσγείωσε περίπου στο ήμισυ από την αρχική εκτίμηση. Ως προς δε την αναστροφή του κλίματος, η υποβάθμιση εκ μέρους του οίκου αξιολόγησης Fitch, μία μέρα μετά τις ανακοινώσεις Ερντογάν, δείχνει τη δυσπιστία των αγορών και τη διστακτικότητά τους να συνεχίσουν να επενδύουν στην Τουρκία, παρά τις μεγάλες δυνατότητές της.
Σχετικά με τον χρόνο στον οποίο το εν λόγω πεδίο θα καταστεί εμπορικά εκμεταλλεύσιμο, το θετικό ως προς την ταχύτητα είναι η φύση του τουρκικού καθεστώτος. Μπορεί γρήγορα να δώσει άδειες, ακόμη και με απευθείας ανάθεση και βέβαια δεδομένου του σχεδόν απόλυτου βαθμού εξάρτησης, η διάθεση 6-7 δισ. $ για την αξιοποίηση του κοιτάσματος δεν πρόκειται να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα.
Ανασταλτικός παράγοντας όμως μπορεί να είναι τα μεγάλα βάθη της Μαύρης Θάλασσας και οι τιμές του πετρελαίου και κατ’ επέκταση του φυσικού αερίου, που για το προβλεπτό μέλλον θα παραμείνουν χαμηλές. Ωστόσο, ακόμη και αν η επένδυση είναι αμφίβολης οικονομικής βιωσιμότητας, αυτό δεν είναι απαραίτητο πως θα σταματήσει τον τούρκο πρόεδρο. Ο τελευταίος σκέπτεται με όρους μέλλοντος, τόσο ως προς την υστεροφημία του όσο και αναφορικά με την κατεύθυνση απεξάρτησης της οικονομίας από τις εισαγωγές ενέργειας. Αλλωστε, αυτό αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματά του. Δεν έχει τυχαία διαθέσει 1+ δισ. $ για την εξαγορά τριών πλωτών γεωτρύπανων και άλλου εξοπλισμού ώστε να έχει τη δυνατότητα διεξαγωγής ερευνών χωρίς να απαιτείται η συνδρομή τρίτων – τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο – αλλά και προκειμένου να υπερβαίνει νομικά εμπόδια λόγω των έκνομων δραστηριοτήτων της.
Ανεξάρτητα, λοιπόν, από την πρόθεση Ερντογάν να κομίσει καλά νέα σε μια χρονική στιγμή σκληρής δοκιμασίας της τουρκικής λίρας και ενώ θα ακολουθήσουν υποχρεωτικά δύσκολες και αντιλαϊκές αποφάσεις για να αποτραπεί η περαιτέρω διολίσθηση της οικονομίας, η Αγκυρα κάνει ένα πρώτο βήμα προς τον μετριασμό της εξάρτησής της από τις εισαγωγές φυσικού αερίου, αλλά αυτό θα γίνει κατορθωτό μόνο αν ανακαλυφθούν πολλά νέα ενεργειακά πεδία ανάλογου ή/και μεγαλύτερου μεγέθους. Η Αγκυρα διψάει για ενέργεια και θέλει εκτός από την ανάπτυξη εγχώριων κοιτασμάτων, να αποκτήσει πρόσβαση και ρόλο σε πλουτοπαραγωγικές πηγές στο εγγύς εξωτερικό της (Ανατολική Μεσόγειος), γνωρίζοντας ότι η πολυπόθητη ηγεμονία της προϋποθέτει έστω και σχετικό έλεγχο των περιφερειακών ενεργειακών διεργασιών.
Ο κ. Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ. Κυκλοφορεί το βιβλίο του «Η Ελλάδα στη γειτονιά της» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).
