Οι έρευνες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο οδηγούν την Ελλάδα να εξασκήσει προσεκτικά τα δικαιώματά της στην θάλασσα προκειμένου να προστατεύσει τις διεκδικήσεις της σε ότι αφορά την οικονομική εκμετάλλευση θαλασσίων ζωνών (ενέργεια και αλιεία) στην περιοχή, χωρίς να προκαλέσει νέο γύρο συγκρούσεων στην περιοχή, επισημαίνει σε μελέτη του το Stratfor.
Στις 26 Αυγούστου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα θα επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη στο Ιόνιο από τα 6 στα 12 μίλια, το μέγιστο που προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Προς ώρας, η Αθήνα δεν κάνει το ίδιο στη Μεσόγειο και το Αιγαίο, αν και ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι η χώρα διατηρεί το δικαίωμα να το πράξει στο μέλλον αν το επιθυμεί, προστίθεται στη μελέτη, όπως αναφέρει το Euro2day.gr.
Υπενθυμίζεται ότι το 1996 Ελλάδα και Τουρκία βρέθηκαν σε κρίση στην υπόθεση των Ιμίων, ενώ απειλή στρατιωτικής εμπλοκής υπήρξε και το 1987 με αφορμή ενεργειακές έρευνες κοντά στη Θάσο.
«Casus belli»
Από την δεκαετία του 1970 η Τουρκία θεωρεί μια επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12 ναυτικά μίλια ως «casus belli» (αιτία πολέμου), ενώ η Ελλάδα επί μακρόν απέφυγε την ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στην Μεσόγειο για να αποφύγει μια σύγκρουση με την Τουρκία, παρατηρούν οι μελετητές.
Oι πρόσφατες συμφωνίες για τις ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο ήταν οι πρώτες που έχει συνάψει.
Κρήτη και Καστελόριζο στο κέντρο της διαμάχης
Στην καρδία της διαμάχης βρίσκεται το κατά πόσο νησιά, όπως η Κρήτη και το Καστελόριζο έχουν τα ίδια δικαιώματα σε ότι αφορά την διεκδίκηση θαλασσίων ζωνών με αυτά που έχουν μεγάλες χερσαίες ακτές, όπως αυτές της Τουρκίας, εξηγεί το Stratfor.
Οι προκλητικές κινήσεις της Τουρκίας τον τελευταίο χρόνο έχουν σχεδιαστεί ώστε να στηρίξουν τις θέσεις της Άγκυρας ότι αυτά τα νησιά δεν μπορούν να έχουν ίσα δικαιώματα, αντιδρώντας στη θέση της Αθήνας αλλά και του Δικαίου της Θάλασσας ότι έχουν.
Η χρήση της Κρήτης, του Καστελόριζου και άλλων νησιών στην οριοθέτηση της ΑΟΖ θα περιορίσει τις διεκδικήσεις της Άγκυρας καθώς σημαντικός αριθμός μικρών νησιών βρίσκονται κοντά στις ακτές της χώρας.
Αυτό η Τουρκία θεωρεί ότι είναι άδικος διαμοιρασμός των θαλασσίων ζωνών μεταξύ της ίδιας και της Ελλάδας. Οι κινήσεις του Oruc Reis έχουν στόχο να πλήξουν το επιχείρημα ότι το Καστελόριζο έχει ΑΟΖ καθώς κινείται σε θαλάσσια περιοχή κοντά στο νησί.
Στα τέλη του 2019 η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την κυβέρνηση της Τρίπολης η οποία αμφισβητεί την δυνατότητα της Κρήτης να έχει ΑΟΖ.
Η συμφωνία όμως της Ελλάδας με την Αίγυπτο, δηλώνει ρητά ότι η Κρήτη μπορεί να έχει ΑΟΖ, αλλά η Αθήνα απέφυγε να προχωρήσει σε πλήρη καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με βάση αυτό που θα μπορούσε να παράξει το Καστελόριζο.
Διαμεσολάβηση
Οι διαφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για τις θαλάσσιες ζώνες θα απαιτήσουν πιθανότατα διαμεσολάβηση από άλλες δυνάμεις προκειμένου να αποφευχθεί κλιμάκωση, αν και μια λύση μέσω διαπραγμάτευσης στις διαφορές τους παραμένει απίθανη.
Η Τουρκία πιθανότατα θα συνεχίσει να υπερασπίζεται επιθετικά αυτά που θεωρεί δικαιώματά της, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν αυξανόμενα στρέφεται προς τον εθνικισμό και την εθνική ασφάλεια για να αποσπάσει την προσοχή από τις εγχώριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η οικονομία.
Η Τουρκία δεν θέλει πόλεμο, αλλά ελλοχεύει ο κίνδυνος ατυχήματος
Η Τουρκία θα επιδιώξει να αποφύγει κινήσεις που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν πόλεμο με την Ελλάδα ή σημαντικές κυρώσεις από την ΕΕ στην εύθραυστη οικονομία της.
Η μεγάλη συγκέντρωση πολεμικών πλοίων στην Μεσόγειο, όμως, αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων που θα μπορούσαν να κλιμακώσουν την κρίση, όπως φάνηκε και από την μίνι-σύγκρουση ελληνικής και τουρκικής φρεγάτας κοντά στο Καστελόριζο.
Οι εκκλήσεις της Ελλάδας για ευρείες κλαδικές και οικονομικές κυρώσεις κατά της Τουρκίας δεν έχουν ακόμα οδηγήσει σε σημαντικό αποτέλεσμα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Μια άμεση όμως πρόκληση από την πλευρά της Τουρκίας γύρω από την Κρήτη ή στο Αιγαίο θα μπορούσε να κάνει αυτές τις κυρώσεις πιο πιθανές.
Η στάση ΕΕ και ΗΠΑ σε περίπτωση σύγκρουσης
Αν η παρούσα διαμάχη, όμως, εξελιχθεί σε ευρύτερη στρατιωτική κρίση μεταξύ δυο κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ πιθανότατα θα στηρίξουν στενότερα την Ελλάδα στέλνοντας πολεμικά πλοία στην περιοχή και διεξάγοντας ασκήσεις με το Πολεμικό Ναυτικό.
Μια τέτοια φανερή εύνοια θα ενισχύσει την πεποίθηση του Ερντογάν ότι προτεραιότητες ασφάλειας της Τουρκίας (όπως η αντιμετώπιση των Κούρδων στο Βόρειο Ιράκ) δεν είναι ψηλά στις προτεραιότητες του ΝΑΤΟ, κάτι που θα ενθαρρύνει την Άγκυρα να επιδιώξει στρατηγική αυτονομία.
Αυτό με τη σειρά του, θα οδηγήσει την Τουρκία στο να περιορίσει την συνεργασία με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ και να αναζητήσει μεγαλύτερη αμυντική συνεργασία με τη Ρωσία, ξεφτίζοντας περαιτέρω τους δεσμούς της με τη Δύση, εκτιμά το Stratfor.
