Ραντεβού το Σεπτέμβρη έδωσαν οι Ευρωπαίοι για το θέμα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Ωστόσο παρά το χρονικό κενό του ενός μηνός μέχρι την Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ΕΕ, ο Ζόζεπ Μπορέλ παρουσίασε σήμερα ένα κατάλογο με «επιλογές μελλοντικών κυρώσεων».

Ο κατάλογος με επιλογές …κυρώσεων

Το γεγονός αυτό διασκεδάζει κάπως τις εντυπώσεις από τα πρώτα ευχολόγια στα οποία επιδόθηκαν στις δημόσιες δηλώσεις τους οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μετά το τέλος του άτυπου συμβουλίου των ΥΠΕΞ της ΕΕ.

Μάλιστα στον απόηχο των αποτελεσμάτων του σημερινού συμβουλίου Εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, η ελληνική πλευρά εμφανίζεται ικανοποιημένη, ενώ αντίθετα οργισμένη είναι η αντίδραση της Άγκυρας.

Σύμφωνα με πληροφορίες από το Βερολίνο όπου διεξήχθη το άτυπο συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ οι «επιλογές» για κυρώσεις που παρουσίασε ο ύπατος εκπρόσωπος Εξωτερικών Ζ. Μπορέλ είναι οι εξής:

1. Περιοριστικά μέτρα σε περίπτωση συνέχισης παράνομων γεωτρήσεων σε Ανατολική Μεσόγειο.

2. Καταχώρηση πλοίων που εμπλέκονται σε παράνομες ερευνητικές δραστηριότητες.

3. Τομεακές κυρώσεις (πωλήσεις, προμήθειες, εξαγωγή υλικού σχετικά με έρευνες στον ενεργειακό τομέα, μεταφορά τεχνολογίας και προϊόντων)

4. Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (τραπεζικός και βιομηχανικός τομέας) – απαγόρευση δανεισμού σε Τουρκιά από κρατικές τράπεζες

5. Δυνατότητα για μείωση ευρωπαϊκών κονδυλίων

6. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της Τουρκίας μέχρι τον Σεπτέμβριο, δυνατότητα εξέτασης απαγόρευσης ταξιδιών (travel ban)

7. Να ενισχυθούν περαιτέρω οι καταχωρήσεις για ενέργειες Τουρκίας σε θαλάσσιες ζώνες ΚΔ και Ελλάδας σε υφιστάμενο καθεστώς κυρώσεων κατά Τουρκίας.

Επιβεβαίωση, επίσπευση, έκκληση και διασύνδεση

Κατά τα λοιπά, τα αποτελέσματα των εργασιών του άτυπου συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ συνοψίζονται στα εξής:

1. Επιβεβαίωση αλληλεγγύης προς Ελλάδα και Κύπρο και άμεση έκκληση προς Τουρκία να τερματίσει τις παράνομες ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο, σημειώνοντας ότι η αποχή Τουρκίας από μονομερείς ενέργειες είναι βασικό στοιχείο για την πρόοδο του διαλόγου.

2. Επίσπευση της εξέτασης από αρμόδιες ομάδας Συμβουλίου προτάσεων ΚΔ 18/7/20 για επιπλέον καταχωρήσεις σε υφιστάμενο καθεστώς κυρώσεων κατά Τουρκίας, με στόχο την άμεση ολοκλήρωση τους.

3. Έκκληση προς Τουρκία να ανταποκριθεί σε πρόσκληση ΚΔ για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης και της υποβολής σε Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

4. Διασύνδεση των κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας με το ζήτημα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας.

Ρητορική αποφασιστικότητα

Τουλάχιστον σε επίπεδο δηλώσεων και ρητορικής κατέστη μια προσπάθεια από τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής διπλωματίας να διαμορφωθεί η πεποίθηση ότι η ΕΕ προτίθεται να βάλει τέλος στην αναβλητικότητα που τη χαρακτηρίζει για να επιβάλει κυρώσεις κατά της τουρκικής παραβατικότητας και προκλητικότητας.

Υπάρχει συμφωνία για να προετοιμασθούν κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, δήλωσε ο Ζοσέπ Μπορέλ και κάλεσε την Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο.

Μάλιστα ο κ. Μπορέλ χαρακτήρισε ως επείγον το θέμα των γεωτρήσεων και της παρουσίας τουρκικών πλοίων «στα διαφιλονικούμενα ύδατα, όπου υπάρχει ο κίνδυνος σύγκρουσης και χρειάζεται η διαμεσολάβηση -αυτό δηλαδή που κάνει η Γερμανία- και της περίπλοκης σχέσης της Τουρκίας με την ΕΕ».

Διευκρίνισε δε, ότι «το πιο πιεστικό ζήτημα είναι αυτό των γεωτρήσεων και της παρουσίας τουρκικών πλοίων στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και της Κύπρου -κάτι που είναι επικίνδυνο».

Αποχή από μονομερείς ενέργειες

«Είμαστε ξεκάθαροι και αποφασισμένοι σε ό,τι αφορά την υπεράσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων και την αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο», δήλωσε ο Ύπατος Εκπρόσωπος για τις Εξωτερικές Υποθέσεις της ΕΕ και πρόσθεσε:

«Η Τουρκία πρέπει να απέχει από μονομερείς ενέργειες. Αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο προκειμένου να προχωρήσει ο διάλογος. Θέλουμε να βρούμε δρόμο προς μια πιο υγιή σχέση, προς όφελος τόσο της ΕΕ όσο και της Τουρκίας».

«Θέλουμε να δώσουμε μια σοβαρή ευκαιρία στον διάλογο», είπε χαρακτηριστικά και εξέφρασε την εκτίμησή του για την διαμεσολαβητική προσπάθεια της Γερμανίας, επισημαίνοντας παράλληλα ότι και ο ίδιος θα προσπαθήσει το επόμενο διάστημα να δημιουργήσει «χώρο για διαπραγματεύσεις για όλα τα θέματα της περίπλοκης και δύσκολης σχέσης με την Τουρκία».

Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Μπορέλ σημείωσε ότι υπάρχει αυξανόμενη ενόχληση για την συμπεριφορά της Τουρκίας και θα δοθεί η εντολή στις αρμόδιες υπηρεσίες προκειμένου στον κατάλογο κυρώσεων να προστεθούν ονόματα που πρότεινε η Κυπριακή Δημοκρατία. Αν δεν υπάρξει πρόοδος στην προσπάθεια αποκλιμάκωσης, «μπορεί να αναπτυχθεί μια λίστα με περαιτέρω περιοριστικά μέτρα».

Μάλιστα ο κ. Μπορέλ αναφέρθηκε στη δυνατότητα οι κυρώσεις, εκτός από πρόσωπα, να αφορούν περιουσιακά στοιχεία, πλοία και παράνομες οικονομικές δραστηριότητες, κυρίως σε τομείς στους οποίους η τουρκική οικονομία είναι πιο στενά συνδεδεμένη με την ΕΕ.

Επιβαρυμένη σχέση – μόνη διέξοδος ο διάλογος

Από την πλευρά του ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, παρέπεμψε και αυτός το θέμα των κυρώσεων στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ το Σεπτέμβριο και επεσήμανε ότι «η σχέση μας με την Τουρκία είναι -λόγω της συμπεριφοράς στην Ανατολική Μεσόγειο- κάτι παραπάνω από επιβαρυμένη. Εκφράσαμε ομόφωνα την αλληλεγγύη μας στην Ελλάδα και στην Κύπρο» και τόνισε ότι «ο πλέον επείγων στόχος μας παραμένει μια διπλωματική λύση στο πλαίσιο απευθείας συνομιλιών».

Εξέφρασε μάλιστα την βούληση της γερμανικής κυβέρνησης να εξακολουθήσει να στηρίζει έναν τέτοιο διάλογο, καθώς αυτή είναι, όπως είπε, «η μόνη διέξοδος από αυτή την εν τω μεταξύ επικίνδυνη κρίση».

«Η ώρα είναι τώρα. Θέλουμε να δώσουμε μια ευκαιρία στην διπλωματία. Για αυτό πρέπει η Τουρκία να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και να απέχει από τις προκλήσεις τις οποίες έχουμε συνεχώς να αντιμετωπίσουμε», συνέχισε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών και κατέληξε σημειώνοντας ότι υπήρξε συμφωνία και σε ό,τι αφορά την προοπτική να τεθούν τα ζητήματα Διεθνούς Δικαίου ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου.

Το δια ταύτα

Ουσιαστικά αν προκύπτει κάποιο δια ταύτα από το σημερινό άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ είναι πως θέτει επί τάπητος όχι μόνο το πλαίσιο του διαλόγου αλλά και τον ορίζοντα της κατάληξής του που είναι το δικαστήριο της Χάγης.

Σε αυτό το πλαίσιο ουσιαστικά η παρουσίαση του καταλόγου των κυρώσεων που παραπέμπεται για συζήτηση στα τέλη Σεπτεμβρίου αποτελεί ακόμα μια κίνηση χρονοτριβής που δίνει το περιθώριο στην Τουρκία να συνεχίσει ακάθεκτη τις επιθετικές της ενέργειες, «μαρκάροντας» περιοχές και δημιουργώντας τετελεσμένα.

Μέσα σε αυτό το κλίμα μπορούν ίσως να ερμηνευτούν οι δηλώσεις του Βερολίνου που είναι περισσότερο ένθερμες έναντι της Ελλάδας σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα που ήταν περισσότερο ουδέτερες έναντι Ελλάδας και Τουρκίας.

Το σήμα της Μέρκελ

Μάλιστα το «σήμα» προς το Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ είχε δώσει από νωρίς η ίδια η Άγκελα Μέρκελ.

«Πιστεύω ότι είναι καθήκον μας ως κράτη – μέλη της ΕΕ να υποστηρίξουμε τα δικαιώματα των Ελλήνων φίλων μας» δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος καλώντας Ελλάδα και Τουρκία να συνεχίσουν τον διάλογο.

Μάλιστα η κα Μέρκελ δεν θα μιλήσει τηλεφωνικά με τον Ταγίπ Ερντογάν σήμερα όπως αναμενόταν. Αντίθετα η κα Μέρκελ θα έχει συνομιλίες τη Δευτέρα 31 Αυγούστου με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος είχε προγραμματισμένη για σήμερα κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος δήλωσε πως η Γαλλία θα σκληρύνει τη στάση της καθώς η Τουρκία δεν παίρνει από λόγια.

Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες μέσα στο άτυπο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ πιο υποστηρικτικές στην Ελλάδα εμφανίστηκαν χώρες όπως η Γαλλία, η Αυστρία και η Ολλανδία. Αντίθετα χώρες όπως η Γερμανία, η Μάλτα και το Λουξεμβούργο είχαν πιο ήπια στάση και στο τέλος οι όποιες αποφάσεις των ΥΠΕΞ της ΕΕ ήταν ομόφωνες.

Πήραμε αυτό που μπορούσαμε

Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται ικανοποιημένη από τις σημερινές εξελίξεις. Ο Νίκος Δένδιας εξέφρασε αυτή την ικανοποίηση υποστηρίζοντας ότι η ελληνική πλευρά «πήρε αυτό που μπορούσε να πάρει» και μίλησε για υποστηρικτικό και ομόθυμη συμπαράσταση προς την Ελλάδα κλίμα στο Βερολίνο.

Ο κ. Μπορέλ, προσέθεσε ο υπουργός Εξωτερικών, παρουσίασε επιλογές μελλοντικών κυρώσεων στην Τουρκία, οι οποίες θα παρουσιαστούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 24 Σεπτεμβρίου, εάν μέχρι τότε δεν έχει υπάρξει αποκλιμάκωση από την τουρκική πλευρά και διάλογος.

«Άρα λοιπόν, νομίζω πως η ελληνική πλευρά πήρε αυτό που θα μπορούσε να πάρει. Μια κατανόηση κυρώσεων, εάν η Τουρκία δεν αποκλιμακώσει και δεν επιστρέψει στο τραπέζι του διαλόγου», εξήγησε ο κ. Δένδιας και εξέφρασε την ελπίδα ότι η Τουρκία «θα επανέλθει στη λογική, θα σταματήσει τις προκλήσεις και τις αυθαίρετες ενέργειες, θα σταματήσει τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και θα επιτρέψει στην Ελλάδα να επανέλθει σε ένα πλαίσιο συζήτησης για τη μία διαφορά, δηλαδή την ΑΟΖ και τις υπερκείμενες θαλάσσιες ζώνες, με πλαίσιο αναφοράς το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας».

Καλές οι κυρώσεις, καλύτερος ο διάλογος

«Όλο το προηγούμενο διάστημα, λέγαμε σε όλους τους τόνους, ότι υπάρχει ο δρόμος της αποκλιμάκωσης με συνέπεια και συνέχεια και υπάρχει και ο δρόμος των κυρώσεων» δήλωσε από την πλευρά του ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας μιλώντας στο MEGA.

«Αυτή την στιγμή έχουμε ως αποτέλεσμα έναν κατάλογο κυρώσεων τον οποίο ήταν υποχρεωμένος να καταθέσει ο κ. Μπορέλ και τον κατέθεσε και συζητήθηκε σήμερα στο άτυπο συμβούλιο εξωτερικών υποθέσεων», τόνισε αρχικά.

«Αυτός ο κατάλογος είναι στο τραπέζι ώστε να δείχνει ότι η Ευρώπη στηρίζει και την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και καταλαβαίνει ότι πρέπει να υπάρχει μια αξιόπιστη απειλή προς την Τουρκία για να τερματίσει την παραβατική της συμπεριφορά.

Κρατάμε ως θετικό τον κατάλογο κυρώσεων, ελπίζουμε ποτέ να μη χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί γιατί επιθυμούμε πάντα σχέσεις καλής γειτονίας με την Τουρκία και πιστεύουμε ότι έστω τώρα μπορεί να αποκλιμακώσει την προκλητική της συμπεριφορά και να έχουμε αυτό που επιθυμούμε, σχέσεις καλής γειτονίας», επεσήμανε.

Πολύ πιο αιχμηρός για τη στάση της ΕΕ ήταν ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης ο οποίος τόνισε ότι «αν η ΕΕ επιθυμεί να έχει αξιοπιστία σε διεθνές επίπεδο, πρέπει να μην υιοθετεί προσεγγίσεις τύπου «δύο μέτρα και δύο σταθμά» ούτε να επιδεικνύει επιλεκτική ευαισθησία».

Σε αντίθεση με το κλίμα ευφορίας που επικρατεί στην κυβέρνηση όπως αυτό αποτυπώνεται στις δηλώσεις του Μαξίμου και του υπουργείου Εξωτερικών, τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Ελλάδα κρατάνε μικρό καλάθι και αντιμετωπίζουν τις σημερινές ανακοινώσεις της ΕΕ ως ευχολόγια.

Λάθος μηνύματα

Η αργοπορία της κυβέρνησης να διεκδικήσει κυρώσεις στοιχίζει στη χώρα επισημαίνει ο ΣΥΡΙΖΑ και κάνει λόγο για λάθος μηνύματα της ΕΕ προς την Τουρκία.

«Η μεγάλη αργοπορία της κυβέρνησης που επί μήνες δήλωνε ότι η διεκδίκηση κυρώσεων προς την Τουρκία «δεν αποτελεί στρατηγική της επιλογή», κοστίζει τώρα ακριβά στη χώρα.

Το Άτυπο Συμβουλίου των ΥΠΕΞ της ΕΕ ορθώς αποφάσισε μεν «να ζητήσει την επιτάχυνση της διαδικασίας για κυρώσεις εναντίον ατόμων» που συμμετέχουν στις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις επί της κυπριακής ΑΟΖ, απέφυγε ωστόσο εντελώς να αναφερθεί σε κυρώσεις έναντι ατόμων που συμμετείχαν στις πολυήμερες παράνομες έρευνες του Oruc Reis, με τις οποίες παραβιάστηκαν κατάφωρα τα κυριαρχικά δικαιώματα μιας χώρας μέλους της ΕΕ.

Με αυτό τον τρόπο δίνει, σαφώς, λάθος μήνυμα στην Τουρκία για τις παράνομες ενέργειές της στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, ενόψει μάλιστα και της επικείμενης εξαιρετικά κρίσιμης περιόδου.

Παράλληλα, η λήψη αποφάσεων για το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων και για κυρώσεις παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25-26/9, δημιουργώντας έτσι ένα υπερβολικά μεγάλο και άρα επικίνδυνο χρονικό κενό, δεδομένων των καθημερινών τουρκικών προκλήσεων.

Τουλάχιστον, αναμένουμε η Ελλάδα να συμμετάσχει πλέον άμεσα, ενεργά και ουσιαστικά στις προσπάθειες της ΕΕ για επανεκκίνηση του ευρωτουρκικού διαλόγου την επόμενη περίοδο, απαιτώντας ταυτόχρονα ξεκάθαρες αποφάσεις για εφαρμογή κυρώσεων στην Τουρκία, σε περίπτωση που οι προσπάθειες αυτές αποτύχουν» αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Όχι άλλες καθυστερήσεις

«Στα εύκολα -στα λόγια- πήγαμε πολύ καλά στο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ της ΕΕ. Στα δύσκολα -στις κυρώσεις- βλέπουμε σε ένα μήνα.

Την απόλυτη ικανοποίηση που εξέφρασε ο Έλληνας Υπουργός ,δεν την συμμεριζόμαστε. Γιατί θέλαμε πράξεις, όχι προθέσεις για το μέλλον.

Είναι ώρα για πίεση προς τους εταίρους μας, ώστε να υπάρξουν επιτέλους αποφάσεις. Όχι άλλες καθυστερήσεις» τονίζει το ΚΙΝΑΛ.

«Και πάλι μακρόσυρτες διαδικασίες για κυρώσεις που δεν είναι βέβαιο αν επιβληθούν και τις οποίες η Τουρκία έχει αποδείξει πως τις αγνοεί. Η Ελλάδα κερδίζει λόγια, ενώ η Τουρκία παραβιάζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου «μαρκάρει» περιοχές» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αντρέας Λοβέρδος.

Τα ίδια Παντελάκη μου

«»Τα ίδια Παντελάκη μου…» στο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ με τις γνωστές δηλώσεις «συμπάθειας». Διαψεύδονται μια ακόμη φορά οι κάλπικες προσδοκίες των ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ περί κυρώσεων κατά της Τουρκίας», αναφέρει το ΚΚΕ και τονίζει:

«Η αδιέξοδη αυτή στρατηγική στήριξης των επικίνδυνων σχεδίων των ΕΕ-ΗΠΑ-ΝΑΤΟ δεν μπορεί να κρύψει ότι οι οποίες κυρώσεις της ΕΕ δεν αναιρούν τις ισχυρές οικονομικές πολιτικές και στρατιωτικές σχέσεις της με την τουρκική αστική τάξη προωθώντας τα δικά της συμφέροντα κατά των λαών».

Όνειρο θερινής νυχτός

Το ΜέΡΑ25, σχολιάζοντας τη σημερινή συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, υπογραμμίζει ότι «όπως ήταν αναμενόμενο, η «διπλωματική απομόνωση του Ερντογάν» μέσω των κυρώσεων που μάταια ανέμενε ο κ. Δένδιας, απεδείχθη όνειρο θερινοτάτης νυκτός».

Στην σχετική ανακοίνωσή του το ΜέΡΑ 25 προσθέτει ότι το άτυπο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Βερολίνο, αφού εξάντλησε όλα τα υπόλοιπα θέματα (όπως τα τεκταινόμενα στη Λευκορωσία) «ξεπέταξε τα ελληνοτουρκικά με αόριστες επικλήσεις της «ευρωπαϊκης αλληλεγγύης» και παραπομπή στις καλένδες της Συνόδου Κορυφής στα τέλη Σεπτεμβρίου».

Το ΜέΡΑ25 υπενθυμίζει πρόσφατη τοποθέτηση του Γιάνη Βαρουφάκη προς τον πρωθυπουργό ότι «η κ. Μέρκελ δεν υπήρχε περίπτωση να συναινέσει σε κυρώσεις ούτε καν σε θεωρητικό επίπεδο έναντι της Τουρκίας, όταν το μεγάλο κεφάλαιο της Γερμανίας έχει τόσο μεγάλη διείσδυση στην τουρκική οικονομία και όταν όλα τα μεγάλα κόμματα της Γερμανίας έχουν εξάρτηση από την πολυπληθή εκλογική δεξαμενή των τουρκικής καταγωγής ψηφοφόρων, ένα μεγάλο μέρος των οποίων επηρεάζεται προσωπικά από τον κ. Ερντογάν».