Περπατώντας στους δρόμους του Πεκίνου τα προηγούμενα χρόνια η εικόνα ήταν κάτι παραπάνω από συνηθισμένη, κι όμως σχεδόν εξωπραγματική για τους δυτικούς τουρίστες: άνθρωποι έμπαιναν στο μετρό φορώντας μάσκες στο πρόσωπο, περπατούσαν στους δρόμους, πήγαιναν στις δουλειές τους, χωρίς να τις βγάζουν, ειδικά εκεί όπου υπήρχε πολυκοσμία.
Ο ιός SARS που είχε χτυπήσει την Ασία το 2002, με τρόπο τόσο απροσδόκητο όσο ο SARS-CoV-2 και λίγα χρόνια αργότερα η Γρίπη των Πτηνών είχαν επιβάλει στις ασιατικές χώρες συνήθειες που πέρασαν στην καθημερινή πρακτική των λαών τους κι έμειναν για χρόνια. Για έναν και απλό λόγο: γιατί είχε αποδειχθεί πως ο μοναδικός τρόπος να προστατευτούν οι άνθρωποι από αυτόν τον αόρατο εχθρό, χωρίς να χάσουν την ελευθερία των κοινωνικών δραστηριοτήτων τους, είναι η χρήση μάσκας.
Δέκα χρόνια αργότερα, η χώρα μας, παρασυρμένη από τη δίνη της πανδημίας που στροβιλίζει τον πλανήτη τους τελευταίους σχεδόν οκτώ μήνες, βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στην πραγματικότητα της Ασίας. Το σύνθημα «μάσκες παντού», όπως όλα δείχνουν, θα αποτελέσει το μοντέλο της ζωής μας για τους επόμενους μήνες, τουλάχιστον μέχρι να καταγραφεί μία σοβαρή εξασθένηση του ιού.
Ενόψει ενός πολύ δύσκολου φθινοπώρου και ενός μάλλον δύσκολου χειμώνα, όλο και περισσότεροι επιστήμονες συστήνουν τη γενικευμένη χρήση μάσκας, ακόμη και σε εξωτερικούς χώρους, ως μέτρο ελέγχου της πανδημίας. Και η κυβέρνηση δείχνει έτοιμη να το επιβάλει. Αυτή θα είναι, άλλωστε, όπως επισημαίνουν κυβερνητικές πηγές, η τελευταία γραμμή άμυνας πριν από τη λήψη αυστηρών οριζόντιων μέτρων, κάτι που όλοι επιθυμούν να αποφύγουν.
Και παρότι η άμεση επιβολή της καθολικής χρήσης μάσκας τρομάζει, έχει ήδη ξεκινήσει μια ανομολόγητη αλλά σταθερά εξελισσόμενη εφαρμογή του μέτρου: αποτελεί πραγματικότητα, σχεδόν, χωρίς να το καταλάβουμε η υποχρεωτική χρήση μάσκας σε μέσα μαζικής μεταφοράς, εμπορικά καταστήματα και σουπερμάρκετ, γραφεία και δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία, χώρους λατρείας, από τις 7 Σεπτεμβρίου μέσα στα σχολεία και τα Πανεπιστήμια ακόμη και στα νηπιαγωγεία, ενώ όπως ανακοίνωσε χθες ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος, εκπαιδευτικοί και μαθητές θα εφοδιαστούν δωρεάν με μάσκες αξιοποιώντας ειδική έκτακτη επιχορήγηση ύψους 5,2 εκατ. ευρώ προς τους δήμους της χώρας. Μάσκες παντού φορούν ακόμη και σε ολόκληρες περιοχές της Ελλάδας: ο Πόρος, η Μύκονος, η Χαλκιδική, όπου η χρήση μάσκας είναι πλέον υποχρεωτική οπουδήποτε εκτός σπιτιού, δείχνουν τον δρόμο.
Ελεγχοι
Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν, άλλωστε, ενταθεί οι σχετικοί έλεγχοι από τους αρμόδιους φορείς, με σχεδόν 50.000 ελέγχους να πραγματοποιούνται καθημερινά και με περισσότερες από 6.000 παραβάσεις να έχουν βεβαιωθεί από τις αρχές Αυγούστου μέχρι σήμερα συνοδευόμενες από την αντίστοιχη επιβολή προστίμου. «Φοράμε τη μάσκα όπως τα εσώρουχα. Δεν την ακουμπάμε, δεν τη δανείζουμε, ελέγχουμε πως είναι καθαρή πριν τη φορέσουμε και αν βραχεί την αλλάζουμε» έγραφε σε μια ευρηματική ανάρτησή του στα τέλη Ιουλίου ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας και συντονιστής της Επιτροπής του ΠΟΥ για τα Δημόσια Συστήματα Υγείας Ηλίας Μόσιαλος, ένας από τους υποστηρικτές της χρήσης μάσκας.
Οι επιστήμονες εξηγούν ότι αυτό το μικρό κομμάτι προστατευτικού υφάσματος είναι ικανό να συγκρατήσει τα μεγαλύτερα σταγονίδια μέσω των οποίων διασπείρεται ο ιός και κατά συνέπεια να σπάσει την αλυσίδα μετάδοσής του στην κοινότητα. Παρότι οι επιστημονικές έρευνες συνεχίζονται, σύμφωνα με αναφορές, η γενικευμένη χρήση μάσκας μπορεί να αποτρέψει, ακόμη και ως 95% τη μετάδοση του ιού από τον φορέα του SARS-CoV-2 σε ένα υγιές άτομο.
Η χρήση της μόνο από το υγιές άτομο και όχι από τον φορέα του ιού περιορίζει τον κίνδυνο μετάδοσης στο 70% ενώ αν κανείς δεν φορά μάσκα δεν υπάρχει καμία δικλίδα ασφαλείας. Ταυτόχρονα με αυτές τις διαπιστώσεις οι ειδικοί τονίζουν πως εκτός από τα οφέλη, ένας κίνδυνος ελλοχεύει: να θεωρηθεί η χρήση μάσκας πανάκεια, κάτι που δεν είναι, και να οδηγήσει στην απαξίωση των υπόλοιπων μέτρων ατομικής προστασίας όπως το πλύσιμο χεριών και η τήρηση των αποστάσεων, η εφαρμογή των οποίων είναι απαραίτητη για να αποτραπεί η διασπορά του ιού. Παράλληλα, επισημαίνεται η ανάγκη συστηματικής εκστρατείας ενημέρωσης του κοινού για τη σωστή χρήση της μάσκας.
Αργησε η επιβολή
Για κάποιους η επιβολή του μέτρου έχει ήδη αργήσει. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε από ομάδα ερευνητών του Χονγκ Κονγκ, της Γαλλίας, του Πανεπιστημίου του Cambridge, του University College of London και της Φινλανδίας διαπίστωσε «μια σχεδόν τέλεια συσχέτιση της έγκαιρης καθολικής χρήσης μάσκας με την επιτυχή καταστολή του ημερήσιου ρυθμού εξάπλωσης της πανδημίας» υπολογίζοντας ότι «αν σε πρώιμο στάδιο της πανδημίας το 80-90% των ανθρώπων φορούν μάσκα παντού, αυτό μπορεί τελικά να εξαλείψει τη νόσο».
Μία από τους επιστήμονες της Ελλάδας που έχουν ζητήσει την καθολική χρήση μάσκας είναι η καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Αθηνά Λινού. «Θα έπρεπε να έχουμε γενικευμένη χρήση μάσκας υποχρεωτική παντού» ανέφερε προ ημερών σε συνέντευξή της στον τηλεοπτικό σταθμό MEGA ενώ επανέλαβε την πρότασή της να διατίθενται δωρεάν μάσκες σε όλους τους εργαζομένους. «Σε άλλες χώρες με την εφαρμογή της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας και με πολύ αυστηρά μέτρα τα κατάφεραν» είπε χαρακτηριστικά. Τα θετικά μηνύματα έρχονται από την Tαϊβάν, την Kίνα, το Χονγκ Κονγκ και τις άλλες ασιατικές χώρες που κατέστησαν πολύ γρήγορα υποχρεωτικές τις απλές χειρουργικές ή υφασμάτινες μάσκες. Στο Βιετνάμ, αμέσως μετά την εμφάνιση του SARS-CoV-2, η μάσκα επιβλήθηκε σε όλους τους δημόσιους χώρους, γεγονός που, σε συνδυασμό με τα κλειστά σύνορα, συνετέλεσε σύμφωνα με τους ειδικούς στον χαμηλό αριθμό θυμάτων: μόλις 25 από την έναρξη της πανδημίας. Στην αργή διασπορά του ιού συνέβαλε, επίσης, η χρήση μάσκας στην Ιαπωνία με μόλις 455 κρούσματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού ενώ σύμφωνα με μελέτες, στην Αυστρία μετά την εφαρμογή του μέτρου στις αρχές Απριλίου είχε διαπιστωθεί μείωση έως και 80% των κρουσμάτων του νέου κορωνοϊού.
Από τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που επέβαλαν στους πολίτες της να φορούν μάσκα ήταν η Τσεχία και η Βοσνία και Ερζεγοβίνη ενώ πλέον το μέτρο εφαρμόζεται σε περισσότερες από 50 χώρες του κόσμου. Υποχρεωτικές και σε εξωτερικούς χώρους είναι πλέον οι μάσκες στο Βέλγιο, στη Μαδρίτη, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σε αρκετές χώρες της Αφρικής και της Κεντρικής Ασίας και στην Ινδία.
Σε κάποιες χώρες η καθολική χρήση της εφαρμόζεται κατά τόπους ή σε πολίτες ηλικίας άνω των 65 έτων. Στην Πολωνία και στο Λουξεμβούργο η μάσκα πρέπει να φοριέται οπουδήποτε δεν μπορεί να τηρηθεί απόσταση δύο μέτρων μεταξύ των ανθρώπων, από την 1η Σεπτεμβρίου στη Γαλλία όλοι οι εργαζόμενοι θα πηγαίνουν στη δουλειά τους με μάσκα ενώ στην Ιρλανδία οι παραβάτες καλούνται να πληρώσουν ένα από τα αυστηρότερα πρόστιμα, ύψους 2.500 ευρώ, και αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο φυλάκισης έξι μηνών. Αν η έξαρση της νόσου δεν αναχαιτιστεί και τα κρούσματα συνεχίσουν την αλματώδη αύξησή τους η γενίκευση του μέτρου στην Ελλάδα θεωρείται μονόδρομος.
Δωρεάν το εμβόλιο κατά της πανδημίας σε όλους
Δωρεάν θα διατεθεί σε όλους τους Ελληνες το εμβόλιο κατά της πανδημίας, μόλις είναι διαθέσιμο για χρήση, ανακοίνωσε χθες ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Κατά την εισαγωγική τοποθέτησή του στη χθεσινή τηλεδιάσκεψη με την επιτροπή επιδημιολόγων ο Πρωθυπουργός είπε: «Θέλω να είμαι απολύτως ξεκάθαρος, το εμβόλιο θα διατεθεί δωρεάν σε όλους τους Ελληνες πολίτες» και πρόσθεσε: «Δεν ξέρουμε ακόμα αν θα είναι ένα ή αν θα είναι περισσότερα. Δεν ξέρουμε πότε θα το έχουμε στη διάθεσή μας. Ελπίζουμε συντομότερα και όχι αργότερα. Αλλά όποτε και αν έχουμε το εμβόλιο στη διάθεσή μας, αυτό θα διατεθεί δωρεάν, για όλους τους έλληνες πολίτες».
