Τις αντιθέσεις, τις αντιπαραθέσεις και τις διαφορετικές τους αντιλήψεις μετέφεραν στον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία οι προερχόμενοι από το ΠαΣοΚ, παπανδρεϊκοί και εκσυγχρονιστές-μεταρρυθμιστές. Τα όσα εξελίσσονται τις τελευταίες ημέρες με φόντο και την ελληνοτουρκική κρίση παραπέμπουν ευθέως στο ΠαΣοΚ, αλλά σε όσα γίνονταν στο άλλοτε κραταιό κόμμα, πριν από 25 χρόνια. Τότε στη σκιά της ασθένειας του Ανδρέα Παπανδρέου που παραιτήθηκε τον Ιανουάριο του 1996 συγκρούονταν δημόσια και παρασκηνιακά οι «παπανδρεϊκοί» και «προεδρικοί» με τους εκσυγχρονιστές. Η σύγκρουση αυτή γενικεύθηκε μετά την κρίση των Ιμίων και κορυφώθηκε στο συνέδριο του Ιουνίου του 1996 για την εκλογή του προέδρου του ΠαΣοΚ. Τότε οι παπανδρεϊκοί – της σκληρής εθνικοπατριωτικής γραμμής – συμμάχησαν για πολιτικούς λόγους κυρίως με τον Ακη Τσοχατζόπουλο και δευτερευόντως με τον Γεράσιμο Αρσένη και οι εκσυγχρονιστές συντάχθηκαν με τον Κώστα Σημίτη.
Το πολιτικά παράδοξο
Αυτή την περίοδο καταγράφεται μεγάλη ένταση με ιδεολογικό υπόβαθρο που έχει την αφετηρία του σε εκείνη την εποχή παντοκρατορίας του ΠαΣοΚ, όπου μαινόταν η μάχη παπανδρεϊκών και εκσυγχρονιστών. Αυτό που δεν περίμενε όμως ο Αλέξης Τσίπρας ήταν αυτή τη σύγκρουση να τη δει επί των ημερών του στον ΣΥΡΙΖΑ. «Και άργησε» λένε οι πιο μυημένοι και τονίζουν την αντίφαση να στηρίζουν τον πρώην πρωθυπουργό πρόσωπα που στο ΠαΣοΚ ήταν απέναντι. Π.χ. ο Αντώνης Κοτσακάς, ο Χάρης Τσιόκας, κ.ά. που ανήκαν πολιτικά στην ομάδα του Α. Τσοχατζόπουλου ή ο Χρίστος Κοκκινοβασίλης που ήταν με τον Γ. Αρσένη, ήταν απέναντι με τον Νίκο Μπίστη, τον Αντώνη Λιάκο, τον Νίκο Μουζέλη, ανεξάρτητα εάν οι δύο τελευταίοι οργανωτικά δεν ανήκαν ποτέ στον χώρο του ΠαΣοΚ, αλλά στήριξαν θεωρητικά το εγχείρημα του εκσυγχρονισμού. Αυτό το πολιτικά παράδοξο καταγράφεται σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ενώ στο ίδιο μετερίζι βρίσκονται και πρόσωπα που το 1989 είχαν στηρίξει, ως μέλη του τότε Συνασπισμού, την παραπομπή του Α. Παπανδρέου και άλλοι που ανήκαν εκείνη την περίοδο στο ΠαΣοΚ υπερασπιζόμενοι την αθωότητα του τότε προέδρου του Κινήματος.
Οι… αταίριαστοι
«Αυτοί έχουν περισσότερες διαφορές μεταξύ τους απ’ ό,τι έχουμε εμείς με αυτούς». Με αυτή τη φράση σχολίαζε προ ημερών κεντρικό κομματικό στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ τη συγκατοίκηση στο νέο σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία προσώπων που προέρχονται από το ΠαΣοΚ. Η κατάσταση είναι άκρως αντιφατική και άλλες εποχές θα ξένιζε, καθώς πολλοί αταίριαστοι μεταξύ τους και ομάδες ορφανές από πολιτικούς καθοδηγητές εδώ και χρόνια βρήκαν στο πρόσωπο του Αλ. Τσίπρα τον νέο πολιτικό πάτρωνά τους. Μόνο που η ελληνοτουρκική κρίση και η συμφωνία για την ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου ανέδειξαν τις σοβαρές ιδεολογικές διαφορές και παράλληλα έφεραν κοντά την τάση των «53+» με τους εκσυγχρονιστές-μεταρρυθμιστές. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ενώ μέχρι πριν από λίγο καιρό δεν είχαν ιδιαίτερη επικοινωνία και πολλά μέλη των «53+» επέκριναν τους εκσυγχρονιστές-μεταρρυθμιστές για σειρά ζητημάτων, θεωρώντας ότι το κόμμα θα στρίψει προς τη Σοσιαλδημοκρατία πλέον ακούγεται η φράση: «Επιτέλους, μπορούμε να μιλήσουμε πολιτικά και να επικοινωνήσουμε με κάποιους». Και αυτό που φαίνεται είναι ότι υπάρχει συμφωνία τόσο στο πεδίο των εθνικών θεμάτων (πιο κοσμοπολίτικη και διεθνιστική άποψη) όσο και στο πεδίο των δικαιωμάτων.
Η εποχή Σημίτη
Αρκετοί εκ των προεδρικών δεν έχουν δει με καλό μάτι την έλευση και κυρίως τη συμμετοχή σε κομματικά όργανα των εκσυγχρονιστών-μεταρρυθμιστών, καθώς θυμίζουν, όπως λένε, την εποχή Σημίτη. Τους τελευταίους μήνες η παρασκηνιακή ένταση είναι μεγάλη και αποτυπώνεται και στις διάφορες εκδηλώσεις που γίνονται. Πολλοί θυμούνται την προ μηνών σφοδρή επίθεση και την αιχμηρή κριτική του Παύλου Πολάκη (είναι στην ίδια ομάδα με τους Νίκο Παππά, Χρήστο Σπίρτζη, Ρένα Δούρου, Γιώργο Τσίπρα, Θοδώρα Τζάκρη, κ.ά.) εναντίον του πρώην πρωθυπουργού Κ. Σημίτη. Τότε ανέλαβαν «δράση» ο Ν. Μπίστης, ο Αντώνης Λιάκος και ο Παναγιώτης Παναγιώτου, εκ των μελών της Προοδευτικής Συμμαχίας και της «Γέφυρας» που πορεύονται με τον ΣΥΡΙΖΑ, από την εποχή της Συμφωνίας των Πρεσπών. «Αθελά του – όπως πιστεύουμε – η κριτική του στα εθνικά θέματα ταυτίζεται με αναχρονιστικές και εθνικιστικές προσεγγίσεις» είχαν σημειώσει τότε και συμπλήρωναν: «Οταν όμως η κριτική μετατρέπεται σε προσωπικό λίβελο και εκτρέπεται σε απαράδεκτους χαρακτηρισμούς βλάπτει σοβαρά την υπόθεση της ανασυγκρότησης της σύγχρονης Αριστεράς».
Εσωτερική ένταση
Από τον περασμένο Δεκέμβριο, οπότε και υπήρξε αυτή η σύγκρουση, άναψε το φιτίλι της εσωτερικής έντασης και ειδικά όταν άρχισε να αναπτύσσεται σταδιακά μια καλύτερη σχέση μεταξύ εκσυγχρονιστών-μεταρρυθμιστών με τους «53+». Στη σκιά αυτής της νέας συμμαχίας στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία προ ημερών εκτοξεύτηκαν πυρά από παπανδρεϊκά στελέχη, όπως π.χ. η βουλευτής Θεοδώρα Τζάκρη, η οποία επιτέθηκε προχθές (με παρέμβαση στην «Εφημερίδα των Συντακτών») με σφοδρότητα κατά των «53+». Η αφορμή ήταν κυρίως το ανυπόγραφο άρθρο-καταπέλτης των «53+» στην ιστοσελίδα τους (Commonality) όπου επέκριναν με σφοδρότητα την επιλογή του κ. Τσίπρα να ασκήσει κριτική και να αντιταχθεί στη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου. Πολλοί παπανδρεϊκοί και νυν συνοδοιπόροι του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία αντέδρασαν, όπως ο δικηγόρος Αγης Τάτσης τάχθηκε κατά των «53+» και των εκσυγχρονιστών και ταυτίστηκαν με τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Νίκο Κοτζιά που έχει πολλούς φίλους και υποστηρικτές στην «προεδρική ομάδα». Το ενδιαφέρον όμως είναι η κατάληξη του άρθρου της Θ. Τζάκρη που δείχνει πού θέλει να οδηγήσει την εσωτερική κατάσταση ένα μεγάλο κομμάτι των «προεδρικών». «Και αυτές οι δυνάμεις θα κυριαρχήσουν ξανά (εννοεί τον ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία), είτε το θέλουν, είτε όχι οι αριστερίζουσες εκκρεμότητες, διότι ο προοδευτικός κόσμος έχει και πατρίδα και γνώση και διάθεση να πάει η χώρα μπροστά».
Επίθεση Κοτζιά στους «σημιτικούς νεο-συριζαίους»
Ο χαρακτηρισμός περί «αριστεριζουσών εκκρεμοτήτων» για τους «53+» και τους συνοδοιπόρους τους που διατύπωσε η Θεοδώρα Τζάκρη (η οποία προ ημερών έκανε ολιγοήμερες διακοπές με το ζεύγος Πολάκη) δεν είναι μια προσωπική άποψή της. Είναι κυρίαρχη θέση σε σημαντικό τμήμα των προεδρικών που θεωρούν ότι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος με την πρόσφατη συνέντευξή του προσέφερε «κακή υπηρεσία» στο κόμμα στην παρούσα χρονική στιγμή. Παράλληλα υποστηρίζουν ότι οι «53+» με τη στάση τους, ανεξάρτητα του ποιος ηγείται (το αναφέρουν στη σκιά των πληροφοριών ότι έχει κεντρικό ρόλο πλέον ο Ανδρέας Ξανθός) δημιουργούν μείζον πρόβλημα στην πορεία διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτό το πλαίσιο υποστήριξαν τον Ν. Κοτζιά που πέρασε στην αντεπίθεση κατά των «53+» και επί της ουσίας του κ. Τσακαλώτου και των «νεοσημιτικών του ΣΥΡΙΖΑ», όπως χαρακτήρισε τους προερχόμενους από το ΠαΣοΚ και όχι μόνο εκσυγχρονιστές-φιλελεύθερους, εννοώντας προφανώς τους Ν. Μπίστη, Αντ. Λιάκο. Π. Παναγιώτου, αλλά και πρόσωπα της ευρύτερης εκσυγχρονιστικής Αριστεράς, όπως ο Σωτήρης Βαλντέν. Μεταξύ άλλων ο Ν. Κοτζιάς, που δέχθηκε πολλά τηλεφωνήματα συμπαράστασης, έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook: «Οι σημιτικοί νέο-Συριζαίοι και οι 53 μου απάντησαν ότι αυτά είναι εθνικισμός, μαξιμαλισμός και “χλαμύδες με περικεφαλαίες” (σύντροφοί μου τρομερά στέρεα και σε βάθος τα επιχειρήματά σας). Ας μας πουν, λοιπόν, οι εν λόγω: 1) Γιατί είναι μαξιμαλισμός να θέλεις την εφαρμογή των Αρχών και των Προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου; 2) Γιατί είναι εθνικισμός να ζητάς στη χάραξη της ΑΟΖ να υπάρχουν σημεία βάσης; 3) Εχουν η Γαύδος και το Κουφονήσι επήρεια ή όχι; Ή εκεί που αρχίζουν τα τουρκικά συμφέροντα σταματά η εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου;».
Ο Αλέξης Τσίπρας κλείνειτο μάτι στους σκληρούς
Το μόνο κοινό σημείο του μωσαϊκού που συνθέτει τον ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι ο Αλ. Τσίπρας και μένει να φανεί πόσο μπορεί να αντέξει μια τόσο ερμαφρόδιτη πολιτικά συμμαχία. Εξάλλου, το μωσαϊκό αυτή την περίοδο έχει πολλές αποχρώσεις και η εικόνα του δεν είναι θελκτική, όπως λένε έμπειροι πολιτικοί παρατηρητές. Αντίθετα όμως στο επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα, παρά την ανομοιογένεια που αναδεικνύεται, εκτιμούν ότι αυτή η πολυχρωμία δείχνει τον νέο πλουραλισμό στο πλαίσιο της συγκρότησης του νέου προοδευτικού μετώπου ενάντια στη Ακροδεξιά και στον νεοφιλελευθερισμό. Επί της ουσίας όμως υπάρχει μείζον πολιτικό θέμα διότι οι «53+» είναι σε αντίθετη γραμμή από τη θέση του Αλέξη Τσίπρα που έχει σκληρύνει αρκετά λόγω και της επιρροής του Ευάγγελου Αποστολάκη, πρώην υπουργού Αμυνας, καθώς και κεντρικών παραγόντων των Ενόπλων Δυνάμεων της περιόδου 2015-2019. Ο ίδιος κλείνει αρκετά το μάτι στους παπανδρεϊκούς, μια πασοκική συνιστώσα που εφορμάται από εθνικοπατριωτικές ιδέες με οδηγό το δόγμα του Ανδρέα Παπανδρέου «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες».
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στην προ ημερών επικοινωνία του με τον Πρωθυπουργό έθεσε θέμα αποτροπής του «Ορούτς Ρέις», κατά τα πρότυπα του 2018 επί πρωθυπουργίας του με το «Μπαρμπαρός» και να υπάρξει πίεση για ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Παράλληλα επιμένει, σε αντίθεση με τους «53+» και τους εκσυγχρονιστές-μεταρρυθμιστές, προερχόμενους από το ΠαΣοΚ, ότι η διαφορά της Ελλάδας με την Τουρκία είναι μόνο μία, η υφαλοκρηπίδα που ταυτίζεται με την ΑΟΖ. Ο πρώην πρωθυπουργός θεωρεί ότι επιβάλλεται να γίνει το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών υπό την Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να χαραχθεί ενιαία εθνική στρατηγική. Υποστηρίζει την ενεργητική εξωτερική πολιτική με στόχο την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία. Στην περίπτωση που δεν υπάρξει κοινός τόπος, τότε η προσφυγή στη Χάγη είναι ο επόμενος δρόμος. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι, ότι όπως πληροφορείται «Το Βήμα», συμφωνεί σε αρκετά σημεία με τον Ν. Κοτζιά και με τα ερωτήματα που θέτει για τη Συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για την ΑΟΖ.
Για το εσωκομματικό ζήτημα των «53+» και της εσωτερικής σύγκρουσης που υπάρχει και μεταξύ παπανδρεϊκών και εκσυγχρονιστών-φιλελεύθερων, ο κ. Τσίπρας είναι της άποψης ότι θα κοπάσει ο θόρυβος. Για αυτό και κλείνει τα αφτιά και απορρίπτει όσα ακούει ακόμα και για πειθαρχικά μέτρα, δηλαδή διαγραφές στην περίπτωση των «53+» που κατά πολλούς υποστηρικτές του τορπιλίζουν την προεδρική προσπάθεια ανασυγκρότησης και δυναμικής παρουσίας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία. Και όπως λένε από την ομάδα των προεδρικών που είναι κοντά στον πρώην πρωθυπουργό, το διακύβευμα είναι άλλο και δεν χρειάζονται άγονες εσωτερικές συγκρούσεις που αποπροσανατολίζουν το κόμμα από τον κεντρικό του στόχο. Μάλιστα, σημειώνουν ότι το επίμαχο άρθρο στην ιστοσελίδα των «53+» δεν ήταν σε γνώση του συνόλου της τάσης και πολλοί λέγεται πως έχουν διαφωνίες, ενώ ο θεωρητικός τους Χριστόφορος Παπαδόπουλος είναι κατά της πολεμικής εμπλοκής.
