H Ντέβι Σρίνταρ, πρόεδρος του τμήματος παγκόσμιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και ανεξάρτητη σύμβουλος της κυβέρνησης της Σκωτίας για τη διαχείριση της πανδημίας, είναι εκείνη που έσωσε τη χώρα από το πρώτο κύμα κορωνοϊού που σάρωσε το Ηνωμένο Βασίλειο.
H Σκωτία έχει λίγο περισσότερα από 18 χιλιάδες κρούσματα και 2.400 χιλιάδες θανάτους και θεωρείται από τις χώρες που διαχειρίστηκαν με αξιοπρέπεια την πανδημία συγκριτικά με την «απερίσκεπτη» Βρετανία και τα 46.566 θύματα.
Ο θηλυκός «Τσιόδρας» του Εδιμβούργου, όχι μόνο δεν παρασύρθηκε από το επιτελείο του Μπόρις Τζόνσον που τον ώθησε να περιφρονήσει τις επιπτώσεις της πανδημίας, αλλά οδήγησε τη Σκωτία σε πιο ασφαλή μονοπάτια με την εξαιρετική κατάρτιση και διορατικότητά της.
Η 36χρονη καθηγήτρια, γεννημένη στο Μαϊάμι, ινδικής καταγωγής, σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και υπήρξε από τις φοιτήτριες που απέκτησαν πολύ νωρίς διδακτορικά, υποτροφίες και επιτελικές επιστημονικές θέσεις λόγω των επιτυχημένων ερευνών και συγγραμμάτων της για την παγκόσμια υγεία.
Μιλώντας αποκλειστικά στο «Βήμα» για το πώς η Σκωτία κατάφερε να διαχειριστεί καλύτερα την πανδημία από την Αγγλία όρισε το τρίπτυχο της αποτελεσματικής παγκόσμιας διαχείρισης της πανδημίας της covid-19: Μάσκες, τεστ και εντατικοί έλεγχοι στις πύλες εισόδου.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρχε διχογνωμία στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα για τη χρησιμότητα της μάσκας. Πόσο χρήσιμες είναι τελικά οι μάσκες;
«Η πιο πειστική απόδειξη είναι ότι πρακτικά εμποδίζουν την εξάπλωση σταγονιδίων. Αν ένας άνθρωπος έχει κορωνοϊό και βήχει ή φτερνίζεται ή ακόμα αναπνέει και περάσει κάποιος από δίπλα του o πιο εύκολος τρόπος για να αποφύγει τη μόλυνση είναι να καλύψει το πρόσωπό του».
Πιστεύετε στη λύση της καραντίνας, και πόσο αποτελεσματική είναι;
«Η επιβολή της καραντίνας είναι η τελευταία λύση όταν όλα τα υπόλοιπα έχουν αποτύχει. Επίσης προκαλεί μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό πλήγμα. Είναι κακό μονοπάτι. Αν συνεχώς προσφεύγεις σε καραντίνες όταν αυξάνονται τα κρούσματα και κάνεις πισωγυρίσματα, δεν ξέρω πώς θα μπορέσεις να έχεις μια λειτουργική κοινωνία ή οικονομία. Eμείς επιδιώκουμε μειωμένα επίπεδα μολύνσεων, και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με εντατικό έλεγχο στα σύνορα. Θα πρέπει, λοιπόν, να ελέγχονται με πολλή προσοχή τα εισαγόμενα κρούσματα γιατί μόνο έτσι θα επανέλθει μια μερική έστω κανονικότητα στην κοινότητα, όπως για παράδειγμα η έναρξη της σχολικής περιόδου. Με αυτόν τον τρόπο (τον εντατικό έλεγχο στις πύλες εισόδου) δεν θα υπάρχει ανησυχία για υψηλά επίπεδα μετάδοσης, όπως στην Αγγλία, που συνεχώς προσφεύγουν στη λύση του lockdown».
Tι πρέπει να κάνουν οι κυβερνήσεις; Σε ποιους τομείς πρέπει να δώσουν έμφαση;
«Είναι θέμα των ηγεσιών να πείσουν τους πολίτες ότι κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας δεν μπορούν να τα έχουν όλα. Πρέπει να πάρουν σκληρές αποφάσεις. Ή θα αποφασίσουν να έχουν ανοιχτά σύνορα για να κάνουν οι πολίτες τις διακοπές τους και να ενισχυθεί η οικονομία ή θα κλείσουν τα σύνορα για να αποφύγουν τα lockdowns. Είναι πραγματικά δύσκολες αποφάσεις και έχουν κόστος. Αυτό που θα ήθελα να δω για την Ευρώπη, καθώς υπάρχει μεγάλη κυκλοφορία πολιτών μέσα στην Ευρώπη, είναι να υπάρξει μια κοινή συνεργασία επιστημόνων και ηγετών για να μειώσουμε το επίπεδο των μολύνσεων όσο μπορούμε περισσότερο. Και βέβαια, μπορούν να ταξιδεύουν οι πολίτες στην Ευρώπη, αρκεί όμως να δημιουργηθεί μια «ασφαλής ομπρέλα». Μέχρι τώρα κάθε χώρα εφαρμόζει τη δική της στρατηγική».
Yπάρχουν περιπτώσεις που ακόμα και στην ίδια χώρα λαμβάνονται διαφορετικά μέτρα για τη διαχείριση της πανδημίας, όπως στη Γερμανία. Ποια είναι η γνώμη σας;
«Επαναλαμβάνω ότι δεν είναι εύκολες οι αποφάσεις για τις κυβερνήσεις και δεν υπάρχει μόνο μία σωστή απάντηση σε όλα. Αυτό έχει να κάνει με το ποιες είναι οι προτεραιότητες που θέτει κάθε χώρα. Αν οι προτεραιότητες είναι η ομαλή επιστροφή στο σχολείο ή η σωτηρία του τουριστικού κλάδου. Πρέπει να επιλέξεις ποια οικονομική ή κοινωνική δραστηριότητα πρέπει να υποστηρίξεις. Κάθε χώρα θέτει ως προτεραιότητά της διαφορετικά πράγματα. Αλλά πρέπει να υπάρχει συνεργασία. Η Ιστορία μάς διδάσκει ότι οι ανθρώπινες πανδημίες της ελονοσίας, της πολιομυελίτιδας ένωσαν τις χώρες οι οποίες χάραξαν μια κοινή στρατηγική για το πώς θα τις αντιμετωπίσουν. Γι’ αυτό πιστεύω δεν μπορεί κάθε χώρα να αγωνίζεται μόνη της. Το βλέπουμε, τώρα, σε όλη την Ευρώπη που οι μολύνσεις αυξάνονται και οι χώρες επιλέγουν ως μόνη λύση την καραντίνα. Yπάρχει τρόπος να το ξεπεράσουμε αν αποφασίσουμε να συνεργαστούμε».
Πόσο δύσκολος θα είναι ο χειμώνας που έρχεται;
«Πράγματι, ο χειμώνας με φοβίζει. Το καλοκαίρι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι έξω, ο ήλιος βοηθάει. Οταν έρθει όμως ο χειμώνας και θα κινούμαστε περισσότερο σε κλειστούς χώρους και υπάρχουν κρυολογήματα, ή εξάρσεις γρίπης, ο κόσμος θα κουραστεί με τις καραντίνες. Θα είναι πολύ δύσκολο να κρατηθεί ο έλεγχος. Προσωπικά, προσπαθώ να πείσω τους αρμοδίους στη Βρετανία και στη Σκωτία να εκμεταλλευθούν την περίοδο του καλοκαιριού για να μειώσουμε τις λοιμώξεις στο χαμηλότερο επίπεδο και να επικεντρωθούμε στο να ελέγχουμε πλέον τις ομάδες. Πρέπει να επικεντρωθούμε στον έλεγχο τoυ συνωστισμού για να μην έχουμε δεύτερη καραντίνα διαρκείας».
Και ποιες είναι οι λύσεις που θα μας βγάλουν από τον φαύλο κύκλο της καραντίνας;
«Τα τεστ είναι πολύ σημαντικά. Xαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Νότιας Κορέας με τα μαζικά τεστ. Εκτός από τεστ, πολύ σημαντική είναι η ιχνηλάτηση, η χρήση της μάσκας και ο πολύ καλός έλεγχος στα σύνορα. Πρέπει να γίνεται εντατικός έλεγχος στα αεροδρόμια. Δεν γίνεται να περιορίσεις τον κορωνοϊό εάν συνεχώς έρχεται απ’ έξω. Στη Νέα Ζηλανδία, που εφάρμοσαν την καραντίνα αυστηρά, είχαν κάθε μέρα 28 κρούσματα. Εάν δεν έκαναν καθημερινά τεστ στις εισόδους, θα είχαν απότομες εξάρσεις».
Οι περισσότεροι επιστήμονες που διαχειρίζονται την πανδημία δέχονται απειλητικά μηνύματα. Εχετε δεχθεί και εσείς, και πού το αποδίδετε;
«Ποτέ πριν στη ζωή μου δεν είχα δεχθεί απειλητικά μηνύματα. Αυτό άρχισε τον περασμένο Φεβρουάριο όταν μπήκαν στην επιτροπή συμβούλων της κυβέρνησης της Σκωτίας. Εχω δεχθεί πολλά αισχρά μηνύματα. Ο κόσμος είναι οργισμένος. Εχει πληγωθεί. Πολλοί είναι αυτοί που έχασαν τη δουλειά τους, η κατάσταση τους προκάλεσε ψυχολογική πίεση, τα παιδιά έμειναν πολύ καιρό εκτός σχολείου. Ολοι παλεύουν να το συνηθίσουν και βρίσκουν εξιλαστήρια θύματα για να ξεσπάσουν μέσα στην επιστημονική κοινότητα. Κατηγορούν εμάς. Πολλές φορές προσπαθώ να τους εξηγήσω ότι δεν είμαι υπέρ ή κατά του lockdown. Η καραντίνα είναι απλά ένα μέτρο. Μια μέθοδος. Αναγκαίο κακό. Τους εξηγώ ότι όλοι θέλουμε το ίδιο πράγμα. Εχω μείνει έκπληκτη με το πόσο θυμό κρύβει ο κόσμος».
Για την Ελλάδα
«Η Ελλάδα ήταν από τις μεγάλες επιτυχίες της Ευρώπης στην αρχή. Ολοι εντυπωσιαστήκαμε από τις εξαιρετικές επιδόσεις της Ελλάδας. Πήρε μέτρα πολύ πιο νωρίς και οι οδηγίες της επιστημονικής κοινότητας ήταν άριστες. Το θέμα για την Ελλάδα τώρα είναι να καλλιεργήσει την κουλτούρα των τεστ για να κρατήσει τις καλές της επιδόσεις, για να λειτουργήσει η οικονομία της αλλά και για να μην πιεστεί το σύστημα εθνικής υγείας».
