Πού το πάει ο Τσακαλώτος

«Πού το πάει ο Ευκλείδης;». Αυτό είναι το ερώτημα των τελευταίων ημερών στον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία μετά την ηχηρή παρέμβαση του Ευκλείδη Τσακαλώτου στην προ ημερών συνέντευξή του στην εφημερίδα «Εποχή». Το μανιφέστο που κατέθεσε ο άτυπος επικεφαλής της τάσης των «53+» είναι θέμα έντονων συζητήσεων στο εσωτερικό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οι προεδρικοί αιφνιδιάστηκαν με την παρέμβαση του πρώην υπουργού Οικονομικών, ειδικά σε μια χρονική στιγμή, όπως λένε, που ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία σηκώνει τους τόνους της αντιπολίτευσης με την κυβέρνηση και πρέπει να εμφανίζεται ενιαίος και συντεταγμένος και να μη δίνει την εικόνα διχασμού.O ίδιος όμως, χωρίς διάθεση να αμφισβητήσει ευθέως τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Αλέξη Τσίπρα, αποφάσισε να αναδείξει έναν διαφορετικό οδικό χάρτη για την πορεία του κόμματος εν όψει και του συνεδρίου. Η συγκεκριμένη παρέμβαση έγινε σε ένα κρίσιμο σημείο, όπου υπάρχει ακόμα ανοιχτό και με πολλές πιθανότητες το σενάριο της εκλογής του προέδρου από τη βάση, το οποίο έχει πολλούς υποστηρικτές στην προεδρική ομάδα.

Ο μαρξιστής της νέας Αριστεράς

Ο γνωστός βρετανός αρθρογράφος Πολ Μέισον είχε γράψει παλαιότερα για τον κ. Τσακαλώτο, όταν ο κ. Τσίπρας ως πρωθυπουργός τον είχε ορίσει συντονιστή της «πολιτικής ομάδας διαπραγμάτευσης»με τους εταίρους: «Ο Τσακαλώτος είναι μαρξιστής που συμβιβάζεται με την πραγματικότητα του καπιταλισμού… Είναι ένας κλασικός μαρξιστής της νέας Αριστεράς». Πώς λοιπόν ένας μαρξιστής να αποδεχτεί εύκολα τη στροφή του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία και το σχέδιο του κ. Τσίπρα για τον μετασχηματισμό του; Ως εκ τούτου, φροντίζει να στέλνει τα μηνύματά του, προετοιμάζοντας και το πολιτικό έδαφος της επόμενης περιόδου, η οποία αναμένεται ενδιαφέρουσα για τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία λόγω και του συνεδρίου.

Εξαρχής, όταν σύσσωμη η προεδρική ομάδα πανηγύριζε για το σχέδιο διεύρυνσης, είχε εκφράσει τις αντιρρήσεις του για τον τρόπο που άνοιξε η συζήτηση για τη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Σε πολύ μεγάλο βαθμό αρκετά στελέχη, ακόμα και μη μέλη της τάσης των «53+», συμφωνούν μαζί του. Και αυτό διότι βρήκε αποδέκτες η αρχική του επισήμανση, ότι οι ψηφοφόροι και τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία ανέμεναν από το κόμμα μια σθεναρή, στιβαρή και σκληρή αντιπολίτευση και βέβαια προγραμματική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση. «Αντί για αυτό όμως κυριάρχησαν, και κυριαρχούν, εσωκομματικές ίντριγκες και μηχανορραφίες και μάχη μηχανισμών» επισημαίνεται από συντρόφους του κ. Τσακαλώτου. Αυτό το κλίμα εισπράττουν αυτές τις ημέρες και πολλά στελέχη ανά την επικράτεια. Διαπιστώνουν πολλοί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία σε μεγάλο βαθμό απουσιάζει από τις κοινωνικές διεργασίες και αυτό που επισημαίνεται είναι μια πολιτική καθίζηση που δεν δικαιολογείται έναν χρόνο μετά την εκλογική ήττα.

Απόψεις που ενόχλησαν

Σε αυτό το τοξικό εσωκομματικό περιβάλλον που επιχειρεί να αλλάξει ο κ. Τσίπρας, αλλά υπάρχουν ισχυρά αντισώματα της κομματικής νομενκλατούρας του 3%, ήρθε η παρέμβαση του κ. Τσακαλώτου που τάραξε τα νερά του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Υπάρχει περίπτωση ο κ. Τσακαλώτος να υπονομεύσει τον πρώην πρωθυπουργό; Οσοι τον γνωρίζουν καλά λένε ότι «πιο προεδρικός δεν υπάρχει από τον Ευκλείδη». Και δεν είναι τυχαίο ότι έγινε αμέσως προσπάθεια από πολλές πλευρές να τον υπερασπιστούν, στη λογική ότι «στην Αριστερά είναι κατοχυρωμένο το δικαίωμα της διαφορετικής άποψης». Μόνο που οι απόψεις του κ. Τσακαλώτου ενόχλησαν μεγάλο κομμάτι των προεδρικών και εμφανίστηκε ο «αψύς Σφακιανός» Παύλος Πολάκης να τον «νουθετήσει» πολιτικά. Τα καρφιά στο παρασκήνιο υπήρξαν πολλά για τον μετριοπαθή, κοσμοπολίτη και άριστα καταρτισμένο κ. Τσακαλώτο, για τον οποίο διάφοροι «σύντροφοί» του θυμήθηκαν μέχρι και αναφορά του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο πρόσωπό του, απαξιώνοντας τον κ. Τσίπρα: «Με τον κ. Τσακαλώτο μπορούμε να συνεννοηθούμε».

Προς το συνέδριο με εντάσεις

Για τους προεδρικούς η παρέμβαση του κ. Τσακαλώτου ήταν «αιτία πολέμου» και ενισχύει την εκτίμηση πολλών ότι έως το συνέδριο του φθινοπώρου θα υπάρξουν πολλές στιγμές έντασης αλλά και βαθιάς ιδεολογικοπολιτικής σύγκρουσης. Και δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, όταν ο κ. Τσακαλώτος περιέγραψε με πολύ αρνητισμό τη συζήτηση για τη μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία στην Κεντροαριστερά. Τη χαρακτηρίζει «αδιάβαστη, εμμονική και αυτοκαταστροφική» και αρνείται, όπως έκανε και πρόσφατα σε περιοδεία στο Ηράκλειο της Κρήτης, να αποδεχτεί τους όρους «Κεντροαριστερά» και «Κέντρο». Μάλιστα, ενώπιον στελεχών προερχομένων από το ΠαΣοΚ, επέμεινε πολλές φορές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία πρέπει να παραμείνει αριστερό κόμμα και τόνισε ότι κεντρώες λύσεις δεν υπάρχουν. Αυτές οι απόψεις ενοχλούν πολλούς προεδρικούς που έχουν συμμαχήσει με τους πασοκογενείς, όπως π.χ. ο Νίκος Παππάς, που είναι το στέλεχος που έχει προτείνει ακόμα και ψηφιακό συνέδριο εάν δεν μπορεί να γίνει με φυσική παρουσία. Ακόμα και σε αυτό το σενάριο είναι αρνητικός ο κ. Τσακαλώτος, που δείχνει επί της ουσίας ότι θα αποτελέσει ενδεχομένως εστία έντασης.

Εσωκομματικός πόλεμος

Στην ίδια γραμμή με τον κ. Τσακαλώτο είναι και ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ Πάνος Σκουρλέτης, που και αυτός πρώτος, πριν από ενάμιση μήνα περίπου, αποδόμησε το σχέδιο του κ. Τσίπρα με συνέντευξή του στην «Εποχή». Ο κ. Σκουρλέτης επιμένει σε συνομιλητές-στελέχη του κόμματος ότι ο χώρος ποτέ δεν υιοθέτησε τα μοντέλα προσωποπαγών κομμάτων. Αντιτίθεται σε ηγεμονισμούς και τάσσεται κατά της μονόπλευρης διεύρυνσης προς το Κέντρο. Αυτές οι τοποθετήσεις δείχνουν ότι ακόμα και εν μέσω θέρους και ραστώνης είναι σε πλήρη εξέλιξη ο εσωκομματικός πόλεμος στον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Από τη μια πλευρά είναι οι προεδρικοί και από την άλλη οι «53+», αλλά και όσοι συντάσσονται μαζί τους, με τον κ. Τσίπρα να προσπαθεί να ισορροπήσει, μη θέλοντας να κλιμακωθεί η σύγκρουση στον δρόμο για το 3ο Συνέδριο.

Η παρουσία του κ. Τσακαλώτου θα είναι ιδιαίτερα έντονη και στο εσωκομματικό πεδίο το επόμενο διάστημα, παράλληλα βέβαια με τα αντιπολιτευτικά καθήκοντά του, για τα οποία υπάρχει πολύ θετικό πρόσημο από όλους, ακόμα και από τους επικριτές του επί των εσωκομματικών. Στον εσωκομματικό διάλογο, που θα ενταθεί μετά τον Δεκαπενταύγουστο, ο κ. Τσακαλώτος αναμένεται να καταθέσει την πλατφόρμα του, ευελπιστώντας στη μέγιστη δυνατή συσπείρωση γύρω από τις θέσεις του. Και αυτό που φιλοδοξεί, όπως προκύπτει από πληροφορίες του «Βήματος», είναι να μη γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία ένα κόμμα μηχανισμών και κακέκτυπο του κυβερνητικού ΠαΣοΚ. Η άποψή του είναι, όπως εκφράστηκε και στην «Εποχή», ότι χρειάζεται ένα κόμμα που να υπερασπίζεται αξίες, ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες, αγκυρωμένο στην κοινωνική υποκειμενικότητα, χρήσιμο και συμμετοχικό στην κίνηση της κοινωνίας. Ιδιαίτερη έμφαση όμως θα δώσει στην ανάγκη να ενισχυθεί η εσωκομματική δημοκρατία και τα πολιτικά δικαιώματα των μελών να μην εκχωρούνται στην ηγετική ομάδα, «όσο φωτισμένη και εάν είναι». Επ’ αυτού είναι αξιοσημείωτο ότιάλλα στελέχη – γηγενείςΣυριζαίοι -, που κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος, διαπιστώνουν σε περιφερειακό επίπεδο υποχώρηση των συλλογικών διαδικασιών και ανέλιξη και αξιοποίηση πολιτικών αλεξιπτωτιστών που δεν είχαν και την καλύτερη εικόνα στο ΠαΣοΚ.

Απέναντι σε επιλογές των προεδρικών, με τη γραμμή «ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα»

Ο κ. Τσακαλώτος θα είναι απέναντι σε επιλογές των προεδρικών με τη γραμμή «ο σκοπός σε καμία περίπτωση δεν αγιάζει τα μέσα και το ηθικό πλεονέκτημα είναι κάτι που πρέπει να αποδεικνύουμε κάθε μέρα». Επί της ουσίας προκύπτει μια μεγάλη ιδεολογικοπολιτική – και όχι μηχανιστική – αναμέτρηση Τσίπρα και Τσακαλώτου και μένει να φανεί πώς θα εξελιχθεί από εδώ και πέρα. Τα επίδικα είναι τα όρια της διεύρυνσης, η προοπτική αρχηγοκεντρικού κόμματος,τα όρια της διεύρυνσης κ.ά., ενώ για το όνομα υπήρξε συμβιβασμός και το ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία κατοχυρώθηκε. Θα υπάρξουν πολλά επεισόδια και αυτό φάνηκε και από ένα άλλο ζήτημα που πέρασε στα ψιλά των ΜΜΕ και αφορούσε την πρόσφατη τροπολογία που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία για την προστασία της πρώτης κατοικίας. Η τροπολογία που κατατέθηκε με πρωτοβουλία του Νίκου Παππά και του Γιώργου Τσίπρα, εξαδέλφου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, δεν υπογράφηκε από τον κ. Τσακαλώτο, μια κίνηση που ενόχλησε τους προεδρικούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κ.κ. Παππάς και Τσίπρας αποτελούν μέρος μια ευρύτερης ομάδας Συριζαίων και πασοκογενών, μεταξύ των οποίων είναι ο Π. Πολάκης, ο Χρήστος Σπίρτζης, η Ρένα Δούρου κ.ά.

Στα εθνικά θέματα

Το άκρως ενδιαφέρον είναι ότι στα εθνικά θέματα και στην προσέγγιση για την εξωτερική πολιτική υπάρχει σχετική ταύτιση των «53+» με τους κεντροαριστερούς μεταρρυθμιστές και εκσυγχρονιστές, προερχόμενους από το ΠαΣοΚ. Ο κ. Τσακαλώτος είναι αντίθετος με την όξυνση των αντιθέσεων και τη σκληρή γραμμή στα ελληνοτουρκικά και υπάρχει κοινό πεδίο με στελέχη όπως ο Νίκος Μπίστης, ο Αντώνης Λιάκος κ.ά., εν αντιθέσει με τον ίδιο τον κ. Τσίπρα. Ο πρώην πρωθυπουργός έχει μαζί του και το σκληροπυρηνικό «πατριωτικό ΠαΣοΚ», ένα τμήμα του οποίου μετακινήθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ και αντιπαθεί τους μεταρρυθμιστές της «Γέφυρας».

Ο κ. Τσακαλώτος, ως ο κεντρικός πολιτικός παίκτης της ομάδας των «53+», δεν είναι οπαδός των άγονων εσωκομματικών συγκρούσεων και της παραπολιτικής, αλλά της πολιτικής σε όλες τις εκφάνσεις της. Γι’ αυτό και αντιπαρέρχεται αυτά τα σχόλια και επικεντρώνεται στην πολιτική. Δεν είναι αντίθετος με τη συμπόρευση και συμμαχία με ψηφοφόρους από τον χώρο της Κεντροαριστεράς και του Κέντρου που στέκονται έναντι του νεοφιλελευθερισμού. Ομως ξεκαθαρίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι Αριστερά και δεν έχει λόγο να βρεθεί στις τάξεις της σοσιαλδημοκρατίας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν θεωρεί σημαντικό γεγονός τη σύγκλιση με μεμονωμένα πρόσωπα και ψηφοφόρους της σοσιαλδημοκρατίας σε μείζονα ζητήματα για τον ΣΥΡΙΖΑ με βαθύ ιδεολογικό φορτίο. Ο κ.Τσακαλώτος, ως άριστος παίκτης στην εσωκομματική σκακιέρα του ΣΥΡΙΖΑ, συνεχίζει να παίζει με στρατηγική, κάνοντας κινήσεις που έχουν μακροπρόθεσμη στρατηγική. Δεν θα μείνει σιωπηλός, χωρίς παρεμβάσεις, καθώς θεωρεί ότι πρέπει να προστατευτεί το αριστερό προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ.Στην ίδια γραμμή, ο Νίκος Φίλης υπογραμμίζει σταθερά ότι ζούμε μια περίοδο ιδεολογικής ηγεμονίας του νεοσυντηρητισμού και πως στη ριζοσπαστική Δεξιά μπορεί να απαντήσει μόνο μια ριζοσπαστική Αριστερά, στη βάση προγράμματος, με ιδεολογικό μήνυμα.

Αδιαμφισβήτητος αρχηγός

Ανεξάρτητα όμως από την κριτική του κ. Τσακαλώτου που αναλύει με ενδιαφέρον, ο κ. Τσίπρας είναι αποφασισμένος να ενισχύσει περαιτέρω το μήνυμα ότι πλέον αυτός ηγεμονεύει στον αποκαλούμενο προοδευτικό χώρο. «Είναι αποφασισμένος να προχωρήσει στο εγχείρημα, παρά τις όποιες αντιδράσεις τμήματος του βαθέος κόμματος» λέει τακτικός του συνομιλητής.Παράλληλα, από την προεδρική ομάδα το μήνυμα προς όλους είναι ένα, όπως λένε, και σαφές: «ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία δεν υπάρχει χωρίς Τσίπρα. Ο Τσίπρας είναι αδιαμφισβήτητος αρχηγός». Ακόμα και σε περίπτωση πρόωρων εκλογών το φθινόπωρο, και μάλιστα ακόμα και διπλών για να «καεί» η απλή αναλογική, και ήττας του ΣΥΡΙΖΑ, η γραμμή από τους προεδρικούς είναι μία και ξεκάθαρη: «Ο Τσίπρας είναι αρχηγός και όλα τα άλλα είναι άνευ σημασίας». Μάλιστα επ’ αυτού τονίζουν στελέχη που βρίσκονται στην περιφέρεια αυτές τις ημέρες ότι, αν και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ακούγεται ιδιαίτερα, η αποδοχή του κ. Τσίπρα παραμένει υψηλή και ουσιαστικά είναι το πρόσωπο που κρατάει όρθιο το κόμμα.

Ετοιμος να φθάσει ακόμη και σε ρήξη

Ο κ. Τσίπρας είναι αποφασισμένος να φθάσει ακόμη και σε ρήξη για να προχωρήσει στην υλοποίηση του σχεδίου του για τον μετασχηματισμό του κόμματος. Και όπως λένε οι τακτικοί συνομιλητές του, δεν θα κάνει πίσω – ούτε στις ενστάσεις του κ. Τσακαλώτου – μπροστά στον μεγάλο στόχο που είναι η διεύρυνση του κόμματος. Ο πρώην πρωθυπουργός δίνει έμφαση στην ανάγκη να προχωρήσει το κόμμα μπροστά, με την επισήμανση ότι πολλά πράγματα πρέπει να αλλάξουν και δεν είναι δυνατόν να διαιωνίζεται η σημερινή κατάσταση. Εξάλλου, έχει διαπιστώσει ότι πολλά στελέχη του αναλώνονται σε μηχανιστικές διαδικασίες που αποξενώνουν και ψηφοφόρους – εν δυνάμει μέλη του κόμματος – και θεωρεί αδιανόητο να δίνεται η εικόνα στους πολίτες πως στον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία υπάρχουν συγκρούσεις σε επίπεδο κορυφής.

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία δεν θέλει ναυπάρξουν «πισωγυρίσματα» και υποχωρήσεις στο σχέδιό του και μένει να φανεί εάν θα διατηρηθούν οι λεπτές ισορροπίες. Κοινός στόχος όλων, όπως λένε, αν και έχουν διαφορετικές αφετηρίες, είναι γρήγορα να απεγκλωβιστεί ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία από μια μίζερη εσωστρέφεια και να δείξει ότι μπορεί να ασκήσει ουσιαστική και αποτελεσματική αντιπολίτευση. Για να φτάσει όμως σε αυτό το σημείο, πρέπει να λυθούν ζητήματα ουσίας, που αφορούν τη διαδικασία μετασχηματισμού και διεύρυνσης, και κυρίως να λύσει το δίλημμα «μετακίνηση σε μια πιο σοσιαλδημοκρατική εκδοχή και βήματα προς ένα πιο κεντροαριστερό σχήμα ή οικοδόμηση μιας πιο φρέσκιας ριζοσπαστικής Αριστεράς».

Για πολλούς η απάντηση έχει δοθεί από τον πρώην Πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση – έχει κοινή θέση για αρκετά ζητήματα με τους Ν. Φίλη και Π. Σκουρλέτη και δεν είναι αρνητικός με αρκετές επισημάνσεις του κ. Τσακαλώτου. «Δεν πάμε να κάνουμε ένα κόμμα των πρώην: πρώην ΚΚΕ, πρώην ΚΚΕ Εσωτερικού, πρώην ΕΑΡ, πρώην ΠαΣοΚ, ακόμα και πρώην ΝΔ. Πάμε μαζί να οικοδομήσουμε την Αριστερά που έχει ανάγκη η χώρα, μια Αριστερά του 21ου αιώνα, που για μια ακόμη φορά στην ιστορία της θα είναι ο κορμός του συνασπισμού πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων της προόδου» είναι η άποψη του κ. Βούτση, που έχει όλο και περισσότερους υποστηρικτές εσχάτως.