Εκεί που καμιά φορά στη διακυβέρνηση χρειάζεται θάρρος ποιητή, παρατηρεί κανείς επιφύλαξη και δισταγμό. Επιλέγεται συχνά η συμβατική οδός, συνέχεια πρακτικών του παρελθόντος, επανάληψη του παλαιού τρόπου.
Η εξέλιξη της πανδημίας μετά την πρώτη ευφορία της διαχείρισής της έρχεται να διαψεύσει και παλαιές πρακτικές και παλαιούς τρόπους. Κυρίως πρακτικές, μεθόδους και τρόπους επικοινωνίας, που ακόμη και αν κερδίζουν έναν πρώτο εντυπωσιασμό, φέρουν εντός τους την αποτυχία τους.
Σε κάθε δύσκολο πρόβλημα που προκύπτει, ένα δυσκολότερο ζήτημα ερμηνείας, επεξήγησης και λογικών επιχειρημάτων επί του πρακτέου το συνοδεύει. Η συμβατική αντίληψη που επικράτησε στο μέτωπο του Covid-19, μετά την άρση των μέτρων, μας οδήγησε στην επικράτηση επιλογών που στήριξαν τη χαλάρωση και αρνήθηκαν στην πράξη την αυστηρότητα της ευθύνης. Ο κίνδυνος επιστροφής είναι υπαρκτός και η παρατήρηση επί του πεδίου πολλαπλασιάζει βάσιμα την ανησυχία.
Το «μυστικό» βρίσκεται στον κυβερνητικό λόγο. Και αυτό όχι γιατί είναι ο μόνος στον δημόσιο χώρο. Αλλά επειδή είναι ο θεσμικά κυρίαρχος και τον βαρύνει η υποχρέωση της σκληρής και αυστηρής παρουσίασης της πραγματικότητας. Και με πειστική επάρκεια επεξήγησής της.
Αυτή η υποχρέωση είναι καθολική. Για όλα τα ζητήματα η κυβέρνηση, η κάθε κυβέρνηση, έχει υποχρέωση, από τον οδηγητικό ρόλο της, να επεξεργάζεται και να διατυπώνει μια συνολική εξήγηση για τα πράγματα, ένα ερμηνευτικό πλαίσιο για τις συνθήκες της εποχής σε κίνηση. Σε όλες τις πλευρές και διαστάσεις. Να αναπτύσσει επίμονα, τολμηρά και πειθαρχημένα μια ερμηνεία. Μια ερμηνεία γι’ αυτό που συντελείται, γι’ αυτό που βιώνεται, γι’ αυτό που έρχεται.
Μέσα στην αδυναμία και πραγματική δυσκολία κατανόησης από τον καθημερινό άνθρωπο του σύγχρονου κόσμου φυτρώνουν τα ζιζάνια της σύγχυσης. Θεωρίες παντός τύπου, θρησκοληπτικές εξάρσεις, φαντασίες συνωμοσίας, κρύφιες δυνάμεις, σκοτεινές υποθέσεις. Κερδίζουν εύκολα με την ανορθολογική τους ορμή και γοητεία μέρος της δημόσιας συζήτησης. Και αποδοχή. Πρόκειται για την επανάληψη της ισοπεδωτικής θεώρησης της ζωής και του κόσμου, που άνθησε ως αντιμνημονιακός παροξυσμός.
Με αφορμή τον Covid-19 ο παροξυσμός αυτός του ανορθολογισμού και της άρνησης κάθε λογικής προσέγγισης δίνει νέα παράσταση. Αμφισβητεί τους θεμελιώδεις κανόνες της συνύπαρξης και απειλεί το υψηλό αγαθό της υγείας του ενός και των πολλών.
Τα γεγονότα για μια ακόμη φορά μας λένε ότι ποτέ δεν αρκεί η τρέχουσα διαχείριση ενός προβλήματος. Πάντοτε απαιτείται ένα συμπλήρωμα επεξήγησης και δικαίωσης. Ολες οι εποχές – για τη δική μας ο λόγος – είναι δύσκολες και σκληρές. Με σκοπό μια στέρεη φρόνηση, οφείλουμε να μιλάμε ανοιχτά για τις πληγές της. «Μια πληγή που χαμογελά είναι ο κόσμος».
Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.
