Η περιοχή γύρω από το λιμάνι της Βηρυτού που συμβόλιζε την ελπίδα της ειρηνικής συνύπαρξης μετά το τέλος του αιματηρού δεκαπενταετούς εμφυλίου που έληξε το 1990, μετατράπηκε ξαφνικά σε εμπόλεμη ζώνη και η χώρα βιώνει τη χειρότερη τραγωδία στη σύγχρονη ιστορία της. Οι δρόμοι ήταν καλυμμένοι από ένα επίστρωμα σπασμένων γυαλιών μετά τις υπό αδιευκρίνιστες ακόμη συνθήκες εκρήξεις-μαμούθ αποθηκευμένων χημικών που ισοπέδωσαν το λιμάνι της Βηρυτού και άφησαν πίσω τους δεκάδες (ίσως και εκατοντάδες) νεκρούς, χιλιάδες τραυματίες, ενώ άγνωστος είναι ο αριθμός των αγνοουμένων κάτω από τα συντρίμμια.
Η απόλυτη καταστροφή
Η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Η προ ημερών ανείπωτη τραγωδία ήρθε να δώσει το τελειωτικό χτύπημα στη μικρή και πολύπαθη χώρα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και ίσως αποδειχθεί μια κρίση που θα γονατίσει την κοινωνία, η οποία έχει ούτως ή άλλωςι υπομείνει πολλές κακουχίες.
«Είναι η απόλυτη καταστροφή. Ακριβώς τη στιγμή που πιστεύεις ότι τα πράγματα δεν μπορούν να πάνε χειρότερα, σου αποδεικνύουν ότι κάνεις λάθος. Βρισκόμαστε στο χείλος του αφανισμού» λέει μια 26χρονη Λιβανέζα στη «Wall Street Journal» που εργάζεται στο Ντουμπάι και επέστρεψε στη Βηρυτό για να επισκεφθεί την οικογένειά της.
Τον περασμένο Μάρτιο για πρώτη φορά στην ιστορία του ο Λίβανος ανακοίνωσε ότι κηρύσσει χρεοκοπία, με το δημόσιο χρέος να αγγίζει το 170% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παγκοσμίως. Αν και τον Μάιο η κυβέρνηση ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να σωθεί η οικονομία, οι συνομιλίες βάλτωσαν.
Η βαθιά οικονομική κρίση, απόρροια δεκαετιών διαφθοράς και οικονομικής κακοδιαχείρισης, ανέστειλε τις περισσότερες δραστηριότητες, ερήμωσε τα εμπορικά κέντρα, αύξησε την εγκληματικότητα, έβγαλε κατά εκατοντάδες οργισμένους ανθρώπους στους δρόμους, με τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις να παραλύουν για μήνες τη χώρα.
Η κυβέρνηση έπεσε όμως και η διάδοχη κατάσταση δεν μπόρεσε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου. Ο Λίβανος βυθίζεται στο πολιτικο-οικονομικό χάος, η λίρα που συνδέεται με το αμερικανικό δολάριο έχει χάσει περίπου το 80% της αξίας της. Τα συναλλαγματικά αποθέματα (συμπεριλαμβανομένου του δολαρίου) μειώθηκαν, με αποτέλεσμα να επιβληθούν ανεπίσημα capital controls. Η συνολική έλλειψη ξένου συναλλάγματος έχει κάνει τις εισαγωγές αγαθών από το εξωτερικό πολύ δύσκολη.
Η ανεργία ξεπερνά το 35%, ο ετήσιος πληθωρισμός στα τρόφιμα βρίσκεται στο 190%, τα απανωτά λουκέτα σε δεκάδες επιχειρήσεις και οι διακοπές ρεύματος από τρεις – τουλάχιστον – μέχρι και περισσότερες από είκοσι ώρες την ημέρα σε μερικές συνοικίες της πρωτεύουσας, συνθέτουν ένα δυστοπικό σκηνικό που ήρθε να αποτελειώσει το lockdown εξαιτίας της πανδημίας.
Παραιτήσεις μέσα στη διάλυση
Εκτιμάται ότι σχεδόν ο μισός πληθυσμός ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, την ώρα που η πολιτική ελίτ «συνεχίζει να επωφελείται από το σύστημα χωρίς να χάνει το παραμικρό» κατήγγειλε στην πρόσφατη συνέντευξή του στους «Financial Times» ο πρόσφατα παραιτηθείς γενικός διευθυντής οικονομικών στο υπουργείο Οικονομικών Αλάν Μπιφάνι, που μίλησε για μια απόλυτη «διάλυση του κράτους».
Ο Μπιφάνι είναι ο δεύτερος κρατικός αξιωματούχος που παραιτείται. Ο έτερος, Νασίφ Χίτι, πρώην υπουργός Εξωτερικών, επέλεξε και αυτός να αποχωρήσει από την κυβέρνηση παραδεχόμενος ούτε λίγο ούτε πολύ ότι η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα να γίνει ένα «αποτυχημένο κράτος».
Σαν να μην έφθαναν όλα αυτά, η πανδημία του κορωνοϊού έφερε το σύστημα υγείας στα όριά του. Παρά το ότι έχουν καταγραφεί πάνω από 5.400 κρούσματα και οι νεκροί είναι μόνο 68, πρόσφατα τα κρούσματα άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Οι αίθουσες Εντατικής στα νοσοκομεία είναι ήδη γεμάτες με περιστατικά κορωνοϊού και τώρα έρχονται να προστεθούν άλλοι 5.000 χιλιάδες τραυματίες από τις πρόσφατες εκρήξεις.
Ορισμένα έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές και πολλοί ασθενείς βρίσκονται σε χώρους στάθμευσης. Για περισσότερο από έναν χρόνο οι γιατροί προειδοποιούσαν πως η αποτυχία της κυβέρνησης να πληρώσει χρήματα που οφείλει στα νοσοκομεία έθετε σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία.
Ισοπεδωμενο το λιμάνι
Σήμερα το λιμάνι της Βηρυτού, μια από τις πιο ζωτικές οικονομικές αρτηρίες της χώρας από το οποίο πραγματοποιείται το μεγαλύτερο μέρος εισαγωγών σε τρόφιμα, φάρμακα, άλλα αγαθά και σιτηρά στη χώρα, έχει ισοπεδωθεί. Οι εκρήξεις κατέστρεψαν τις αποθήκες σιτηρών όπου βρισκόταν αποθηκευμένο το 85% των αποθεμάτων. Η επισιτιστική ανασφάλεια επιτείνεται και ήδη πληροφορίες κάνουν λόγο για ανατιμήσεις στις τιμές των τροφίμων.
Το μέλλον του ίδιου του λιμανιού είναι αμφίβολο λόγω της τεράστιας καταστροφής που δεν τη χωράει ανθρώπινος νους. H παραθαλάσσια πέριξ γειτονιά, άλλοτε γεμάτη ζωή από τα εστιατόρια και τα νυχτερινά κέντρα, έχει ισοπεδωθεί ολοκληρωτικά. Αλλά και σε ακτίνα έξι χιλιομέτρων μέχρι την ελληνορθόδοξη περιοχή της Ασραφίγε, όπου ζει η πλειονότητα της ελληνικής παροικίας, οι καταστροφές είναι ανυπολόγιστες.
O Μακρόν στα ερείπια της πληγωμένης πόλης
Τη συμπαράστασή της στον Λίβανο έσπευσε να δείξει η διεθνής κοινότητα μετά το τρομακτικό χτύπημα. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η επίσκεψη του γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στη χώρα, ο οποίος γύρισε την πληγωμένη πόλη (φωτογραφία), είδε τις καταστροφές και είχε συνομιλίες με τον λιβανέζο ομόλογό του Μισέλ Αούν την περασμένη Πέμπτη.
Αναζητώντας τους υπευθύνους
Στοχευμένη πυροδότηση του νιτρικού αμμωνίου από ξένη δύναμη με στόχο την αποσταθεροποίηση του Λιβάνου και κατ’ επέκταση την επιρροή του Ιράν; Επιχείρηση δολιοφθοράς από ξένη υπηρεσία καθώς το σημείο «μηδέν» ήταν αποθήκη της Χεζμπολάχ όπου φημολογείται ότι ξεφορτώνονταν και άλλα όπλα, με δεδομένο ότι έχουν σημειωθεί και άλλες περίεργες εκρήξεις σε ιρανικούς στόχους τις τελευταίες εβδομάδες;
Πολλά είναι τα σενάρια που διακινούνται για τα αίτια της τραγωδίας στη Βηρυτό. Ακόμη και τρομοκρατική ενέργεια δεν έχει αποκλειστεί καθώς το συστατικό που βρέθηκε στον τόπο των εκρήξεων, το νιτρικό αμμώνιο, χρησιμοποιείται και στην κατασκευή βομβών. Τοπικά μέσα ενημέρωσης και αναλυτές δεν έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο η έκρηξη να σχετίζεται με τη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ.
Προς το παρόν, η επίσημη εκδοχή είναι αυτή του ατυχήματος από εγκληματική αμέλεια για τη φύλαξη ενός εξαιρετικά εύφλεκτου υλικού καταστροφικής ισχύος. Είναι ακριβώς η ίδια αμέλεια που έχει κρατήσει τον Λίβανο χωρίς βασικές υπηρεσίες, όπως την ηλεκτρική ενέργεια ή τη συγκομιδή απορριμμάτων.
