«Είναι η Ελλάδα ρατσιστική χώρα;». Ενα ερώτημα που προκύπτει συχνά τα τελευταία χρόνια λόγω αναρτήσεων στα social media και δημόσιων θέσεων. Aπό μόνη της η διατύπωση της ερώτησης είναι βαθιά αντιεπιστημονική και εμπεριέχει και έναν κάπως γκεμπελικό τρόπο διαχωρισμού μεγάλων πληθυσμών. Ναι, είναι χώρα ρατσιστών όσο είναι και χώρα βιαστών, δολοφόνων και καταχραστών. Από ποιο ποσοστό και πάνω η εμφάνιση μιας παραβατικής ή εγκληματικής συμπεριφοράς και η υπεράσπιση ρατσιστικών θέσεων είναι ικανές να χαρακτηρίσουν έναν ολόκληρο λαό; Δεν υπάρχει μία Ελλάδα. Είμαστε πολλές και αυτό αποδεικνύεται καθημερινά.
Εκείνο που υπάρχει είναι μια γενική αίσθηση που έχει ο καθένας μας για το ποια είναι κάθε φορά η κυρίαρχη ιδεολογία, οι κυρίαρχοι φόβοι, οι κυρίαρχες φτήνιες μας. Αλλά κι αυτή η αίσθηση δεν είναι ένας δείκτης ακριβείας, γιατί συνήθως έχει να κάνει με το προσωπικό μας περιβάλλον, με το δικό μας κοινωνικό δίκτυο.
Σε γενικές γραμμές, όμως, μια τάση είμαστε ικανοί να τη διακρίνουμε. Μόνο ως τάση όμως, όχι ως γενικευμένο και παγιωμένο χαρακτηριστικό. Θα εθελοτυφλούσαμε αν δεν βλέπαμε – για παράδειγμα – πως είμαστε μια κοινωνία κλειστή και φοβική στο διαφορετικό, ένα κράτος που δεν τολμάει να διαχωριστεί από την Εκκλησία, δίνοντάς της ρόλο που σε λίγες χώρες σε όλον τον πολιτισμένο κόσμο έχει ακόμα.
Ξαφνικά όμως κάτι γίνεται και οι συγκυρίες βοηθούν τον ανθρωπισμό και την αλληλεγγύη να πάρουν κεφάλι και τότε μας πλημμυρίζει μια φουρτουνιασμένη αισιοδοξία πως τα πράγματα αλλάζουν προς το καλύτερο, κάτι που επίσης είναι μια διάθλαση της πραγματικότητας. Είμαστε έτοιμοι να πιστέψουμε το καλύτερο και το χειρότερο, ανάλογα με τη φάση που περνάμε.
Μας αρέσουν πολύ και οι γενικοί ορισμοί, τα αποφθέγματα, τα αξιώματα που βάζουν σε μια τάξη τα πράγματα, για να μπορούμε να τα ελέγχουμε και να τα αντέχουμε. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν διατυπωθεί δύο τέτοιες γενικεύσεις, και έχουν διατυπωθεί με τέτοια έπαρση δίχως να αφήνουν καμία χαραμάδα αμφισβήτησης. Η μία είναι πως «η Ελλάδα είναι μια αριστερόστροφη χώρα». Από πού προέκυπτε αυτό; Αθροίζοντας τα εκλογικά ποσοστά των αριστερών κομμάτων, προσέθεταν και το κραταιό ΠαΣοΚ, και νικάμε, αδέρφια, με διαφορά στήθους…
Η δεύτερη, κάπως πιο πρόσφατη, είναι πως από το 1974 και μετά η Ελλάδα βρίσκεται υπό αριστερή ιδεολογική και πολιτιστική ηγεμονία! Αυτό πάλι από πού προέκυψε; Από μια απλοϊκή παρατήρηση. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες αυτής της χώρας δηλώνουν ή είναι αριστεροί, άρα, εφόσον οι εκφραστές της τέχνης και του πολιτισμού είναι αριστεροί, η ιδεολογία τους κυριαρχεί, και όχι μόνο κυριαρχεί αλλά επιχειρεί να φιμώνει και τους διαφορετικούς.
Ομως η κυρίαρχη ιδεολογία μιας κοινωνίας δεν είναι το τι λένε τα τραγούδια της, αλλά ποια είναι η καθημερινότητα όλων μας. Βουτηγμένοι στην κατανάλωση, υποταγμένοι όλοι μας πλήρως στους νόμους της ελεύθερης αγοράς, ανίκανοι να σταθούμε στα πόδια μας και στα μυαλά μας αν χάσουμε την αγοραστική μας δύναμη, παίζουμε απόλυτα με τους όρους του φιλελευθερισμού. Με την κυρίαρχη ιδεολογία. Την πραγματική πολιτιστική ηγεμονία.
Εν κατακλείδι, η Ελλάδα είναι εκείνος που αποκαλεί τον Γιάννη πιθήκι, είμαι κι εγώ που τον θεωρώ ένα μεγάλο δώρο (μπορεί και από τον Θεό) για αυτή τη χώρα. Δεν θα γίνουμε ποτέ ένα.
