Κάποτε η Μαλβίνα Κάραλη τη χαρακτήρισε «εκπάγλου ταλάντου» ηθοποιό. Η Φιλαρέτη Κομνηνού λοιπόν, ένα πολυεργαλείο της υποκριτικής. Αρκεί ένα τίναγμα του κεφαλιού της ώστε να μεταμορφωθεί σε μια ηδονοθηρική ύπαρξη, πλασμένη μέσα σε αναθυμιάσεις αλκοόλ και τσιγάρων, στη λαϊκή τραγουδίστρια Σίλβα, όπως έκανε για παράδειγμα αυτόν τον χειμώνα στην πολυσυζητημένη παράσταση «Αρίστος» που σκηνοθετούσε ο πολυτάλαντος γιος της Γιώργος Παπαγεωργίου, ή να συναντήσει τη ψυχρότητα και την τρέλα της Μις Χάβισαμ των «Μεγάλων προσδοκιών» του Καρόλου Ντίκενς, μιας παράστασης που δεν πρόλαβε να ευτυχήσει, καθώς κατέβηκε πρόωρα λόγω COVID-19.
Μια πορεία έντονη στη σκηνή και στη ζωή. Τη ρωτώ για ποιες «τρέλες» της ζωής της είναι περήφανη. «Οταν ταξίδεψα στον Αμαζόνιο στο Εκουαδόρ. Οταν πήγα στη ζούγκλα του Γιουκατάν στο Μεξικό και γενικώς κάθε φορά που ξεπερνούσα τους φόβους και τα όριά μου» απαντά.
Πρωταγωνίστρια στο έργο του παλιού μαθητή της
Αυτό το καλοκαίρι συναντά την παράσταση «Από θέση ισχύος – Η δύναμη του δημόσιου λόγου», μια παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών σε σκηνοθεσία Ενκε Φεζολάρι, όπου πρωταγωνιστεί μαζί με τον Αλέκο Συσσοβίτη, την Αννα Μάσχα και την Καλλιόπη Ευαγγελίδου.
«Σε εποχές δυστοκίας, όπως τώρα, έχεις ανάγκη να επιστρέψεις στα κλασικά κείμενα. Οταν μου έκανε την πρόταση ο Ενκε, παλιός αγαπημένος μου μαθητής, βρήκα την ιδέα πολύ δελεαστική. Είναι μια παράσταση με κείμενα που επελέγησαν μέσα από μελέτη και έρευνα και αφορούν λόγους και διαγγέλματα που εκφωνήθηκαν σε κρίσιμες καμπές της αρχαίας ελληνικής ιστορίας από ανθρώπους σε θέση ισχύος» αναφέρει.
«Είναι λόγοι που ειπώθηκαν για να ενθαρρύνουν το ηθικό των πολιτών, να τιμήσουν νεκρούς, αλλά και λόγοι που φλερτάρουν με τη δημαγωγία. Γίνεται αναφορά στον λοιμό που ενέσκηψε στην Αθήνα και στα συμπτώματα της επιδημίας που περιγράφει με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες ο Θουκυδίδης και καταλήγει η παράσταση με τον λόγο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ που μας συνδέει με το σήμερα…».
Ιδιες αντιδράσεις έπειτα από αιώνες
Στέκεται στην πανδημία και σε μια πρόταση του μεγαλύτερου ιστορικού της αρχαιότητας. «Περιγράφοντας τον λοιμό ο Θουκυδίδης γράφει: «Oι άνθρωποι τώρα με την επιδημία βλέποντας πόσα εφήμερα ήταν τα σώματα και τα χρήματα αποφάσισαν να χαρούν τη ζωή τους και να την απολαύσουν αφού δεν ήταν βέβαιοι ότι θα ζούσαν». Με συγκινεί βαθιά αυτό το απόσπασμα. Γιατί τελικά οι αντιδράσεις των ανθρώπων παραμένουν ίδιες ακόμα και αν έχουν περάσει τόσοι αιώνες. Το βλέπεις και τώρα με την καραντίνα. Η ανάγκη για γλέντια, πανηγύρια σ’ όλες τις χώρες του κόσμου δεν είναι τυχαία. Είναι βέβαια επιπόλαια γιατί το κακό και ο ιός παραμονεύουν, αλλά είναι και μια βαθύτερη ανάγκη να αντιδράσει κανείς στον φόβο του θανάτου, να ξεχαστεί μέσα στην απόλαυση».
Οι λαοί και οι μάζες χρειάζονται ηγέτες
Ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Περικλής, ο Θεμιστοκλής παρελαύνουν από την παράσταση. «Σήμερα υπάρχουν ηγετικές μορφές που εμπνέουν ή ζούμε το τέλος των μεγάλων προσωπικοτήτων;» τη ρωτώ. «Ηγετικές μορφές θα υπάρχουν πάντα γιατί τους έχουν ανάγκη οι λαοί και οι μάζες» αναφέρει. «Το θέμα είναι πόσο φωτισμένοι και ικανοί θα αποδειχθούν για να διαχειριστούν τη δύναμη που τους δίνει η εξουσία. Δεν είναι ανησυχητικά επικίνδυνοι τώρα στον πλανήτη μας δύο ηγέτες, ο Ερντογάν και ο Τραμπ;» επισημαίνει. Υστερα επιστρέφει ξανά στον Περικλή. «Ο περίφημος «Επιτάφιος» διδάσκεται όπως λένε σε όλες τις νομικές σχολές του κόσμου ως δείγμα πολιτικού λόγου και πρέπει να πω ότι προσωπικά, παρά το γεγονός ότι αντιστέκομαι σε εξάρσεις προγονολατρίας, αυτό με συγκινεί ιδιαίτερα. Ας πούμε ότι λειτουργεί σαν ένα χάδι παρηγοριάς στην τραυματισμένη εθνική μας αξιοπρέπεια». Η ίδια πιστεύει στην έννοια του ηγέτη. «Αλλά την ίδια στιγμή με τρομάζει το πώς διαβρώνει και μεταλλάσσει συνειδήσεις η δύναμη και το γόητρο της εξουσίας. «Αρχή άνδρα δείκνυσι» είπαν οι αρχαίοι μας και οι συμπεριφορές ηγετών μέχρι και σήμερα μας θυμίζουν συνεχώς την αρχαία ρήση».
Η περίπτωση του Σωτήρη Τσιόδρα
Υστερα μιλάει για ένα άλλο είδος ηγέτη που ανέδειξε η περίεργη εποχή μας: τον Σωτήρη Τσιόδρα. «Λειτούργησε ηγετικά χωρίς να έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός παραδοσιακού ηγέτη και με την επιστημονική του σοβαρότητα αλλά και την πραότητά του μας έκανε να τον εμπιστευθούμε» αναφέρει. «Κατάφερε να συσπειρώσει τους μήνες της καραντίνας έναν ατίθασο και απείθαρχο λαό, όπως είμαστε εμείς οι Ελληνες, και πρέπει επίσης να σας πω ότι μου έκανε εντύπωση ο σεβασμός που τρέφουν για εκείνον φίλοι γιατροί που γνωρίζω. Μου έχει λείψει το ραντεβού ενημέρωσής του και μου προκαλεί θλίψη η εναντίον του λασπολογία».
Θέατρο στα χρόνια της πανδημίας
Για τις ημέρες που έρχονται για το ελληνικό θέατρο φοβάται. «Ανησυχώ γιατί το θέατρο είναι ευάλωτο τώρα με την πανδημία. Τα πρώτα δείγματα προσέλευσης του κοινού στις καλοκαιρινές παραγωγές δεν είναι καθόλου αισιόδοξα» λέει.
Ο Αρμαγεδδών που σάρωσε τον χώρο του πολιτισμού αυτό το διάστημα άλλωστε προκάλεσε έντονες ζυμώσεις. «Αντιδράσαμε ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Συσπειρωθήκαμε, κάναμε εκλογές με τη μεγαλύτερη προσέλευση συναδέλφων και ευελπιστούμε για τις εξελίξεις. Από ό,τι διαβάζω, είναι παγκόσμια πολύ δυσάρεστες οι συνέπειες στον χώρο της τέχνης. Η χρονιά που έρχεται θα είναι κανονικά μάχη για επιβίωση» αναφέρει.
Ο χειμώνας θεατρικά θα τη βρει στον «Aρίστο» του Γιώργου Παπαγεωργίου που συνεχίζεται για τέταρτη χρονιά στο θέατρο Ανεσις. Την ίδια στιγμή επιστρέφει έπειτα από πολλά χρόνια απουσίας και στην τηλεόραση. «Με τις καινούργιες συνθήκες που μας επιβλήθηκαν δεν είχα καμία διάθεση να δουλέψω στο θέατρο» παραδέχεται. «Ισως και να φοβήθηκα ακούγοντας τις προβλέψεις για το νέο κύμα έξαρσης του ιού, οπότε όταν μου έγινε η πρόταση για την τηλεόραση με τόσο ευνοϊκούς όρους δέχθηκα. Εξάλλου πεθύμησα και τη διαδικασία των γυρισμάτων».
Η σημασία του ταλέντου
Την ίδια στιγμή φέρει και μία ακόμα ιδιότητα. Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Υποκριτικής στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ. «Με ρώτησε κάποια στιγμή μια φοιτήτριά μου εξαιρετικά αδύναμη υποκριτικά αν χρειάζεται να έχεις ταλέντο για να γίνεις ηθοποιός» θυμάται. «Ενιωσα πολύ αμήχανα γιατί «διάβαζα» πίσω από την ερώτησή της την αγωνία να χαϊδέψει την ανασφάλειά της και να βρει ένα άλλοθι, επειδή κάποιοι αβασάνιστα πετούν διάφορες θεωρίες και παρασύρουν τα παιδιά. Μετά από χρόνια την είδα τυχαία, τσακισμένη από τις συνεχείς απορρίψεις στις διάφορες οντισιόν, και εκεί που μιλούσαμε για διάφορα μου λέει ξαφνικά: «Είχατε δίκιο. Τελικά χρειάζεται να έχεις ταλέντο, δεν αρκεί μόνο η δουλειά». Tι να πω; Εφυγα από εκείνη τη συνάντηση με βαριά καρδιά».
«Από θέση ισχύος – Η δύναμη του δημόσιου λόγου». Σκηνοθεσία: Ενκε Φεζολάρι. Πρεμιέρα 27 & 28 Ιουλίου, Αριστοτέλειο Εκπαιδευτήριο – Σέρρες. Θα παρουσιαστεί σε όλα τα φεστιβάλ και ανοιχτά θέατρα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και στην Αθήνα.
