Το βορειότερο μεγάλο νησί του Αιγαίου, ένας «κύκλος» με ακτογραμμή που φθάνει τα 115 χιλιόμετρα, είναι ένα κατάφυτο ορεινό δάσος με πεύκα, πλατάνια, βελανιδιές και έλατα που αναδύεται μέσα από τη θάλασσα. Αποτελεί δε ξεχωριστή περίπτωση στη νησιωτική Ελλάδα λόγω της ιδιαίτερης φύσης της, της ιστορίας και της κουλτούρας των κατοίκων της. Στη Θάσο, το βουνό (η ψηλότερη κορυφή, το Υψάριο, ξεπερνά τα 1.200 μέτρα) και η θάλασσα «συναντιούνται» με θεαματικά αποτελέσματα. Την ίδια όμως στιγμή, εκτός από τα φυσικά κάλλη του, το νησί έχει και άλλο σημαντικό πλούτο να επιδείξει, τις αρχαιότητές του. Αυτό προσφέρει η καλοκαιρινή Θάσος: το ταξίδι στην όμορφη φύση της και το ταξίδι, ταυτόχρονα, στο πλούσιο παρελθόν της. Και αν κουραστούμε από τον δρόμο, ή αν σφίξουν οι ζέστες, μια βουτιά στη σμαραγδένια θάλασσα είναι ό,τι καλύτερο. Μιλάμε, κοντολογίς, για έναν από τους πιο ιδανικούς προορισμούς για μερικές ημέρες διακοπών. Για ένα οδοιπορικό γνώσης και χαλάρωσης στον ίδιο τόπο. Η Θάσος (ακόμη και λαβωμένη από τις μεγάλες πυρκαγιές της δεκαετίας του 1980) τα προσφέρει όλα!
Το χθες και το σήμερα
Μια χερσόνησος, αυτό ήταν η Θάσος στη νεότερη παλαιολιθική εποχή. Και κατοικούνταν ήδη, όπως επιβεβαιώνουν αρχαιολογικά ευρήματα. Το όνομά της, σύμφωνα με τη Μυθολογία, το πήρε από τον Θάσο, γιο του Αγήνορα, βασιλιά της Τύρου της Φοινίκης, και αδελφό της Ευρώπης. Οταν ο ερωτευμένος με την Ευρώπη Δίας την άρπαξε, μεταμορφωμένος σε ταύρο, ο Θάσος άρχισε (μάταια) να την αναζητεί. Οταν έφθασε στο νησί, γοητευμένος από την ομορφιά του, αποφάσισε να εγκατασταθεί εκεί μαζί με τους συντρόφους του. Γη εύφορη αλλά και πλούσια σε μεταλλεύματα, η Θάσος έγινε πολλές φορές στόχος επιδρομών. Απέκτησε όμως και μεγάλη αίγλη. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, έγινε έδρα Επισκοπής. Κατά τα μεσαιωνικά χρόνια ταλαιπωρήθηκε από νέες επιδρομές, ενώ στις αρχές της Τουρκοκρατίας μεγάλο μέρος του πληθυσμού της μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1813 παραχωρήθηκε από τους Τούρκους στον Μεχμέτ Αλή, βεζίρη της Αιγύπτου που είχε γεννηθεί στην Καβάλα και είχε μεγαλώσει στη Θάσο. Το νησί ανέκτησε τότε ελευθερίες και προνόμια, για να τεθεί όμως στη συνέχεια εκ νέου υπό τουρκική διοίκηση. Στις 17 Οκτωβρίου 1912 ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης απελευθέρωσε τη Θάσο. Προσωρινός διοικητής της ορίστηκε ο Κωνσταντίνος Μελάς, αδελφός του μακεδονομάχου Παύλου Μελά. Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου το νησί ενσωματώθηκε στην Ελλάδα.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θάσου μπορεί κάποιος να πάρει μια καλή γεύση από τη μακραίωνη και πλούσια ιστορία του τόπου. Εκεί εκτίθεται μεταξύ άλλων και ο εμβληματικός αρχαϊκός κριοφόρος κούρος. Πρόκειται για άγαλμα ύψους τριάμισι μέτρων που χρονολογείται περί τα 600 π.Χ. και που ήρθε στο φως το 1911, όταν η Γαλλική Σχολή ξεκίνησε συστηματικές ανασκαφές στην Ακρόπολη του νησιού. Η οποία Ακρόπολη, καθώς και η Αρχαία Αγορά που βρίσκεται στα πόδια της, αποτελούν δύο ακόμη σημαντικά αξιοθέατα. Η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή ήταν εκείνη που το 1921 έφερε στο φως και το αρχαίο θέατρο που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιήθηκε για παραστάσεις του φεστιβάλ που διοργανώνεται στο νησί. Το Εβραιόκαστρο, ο αρχαιολογικός χώρος Αλυκής, το Ιερό Ηρακλέους και ο Πύργος Θυμωνιάς, είναι μερικές ακόμη από τις περιοχές και τις τοποθεσίες με αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού Θεολόγος στεγάζεται στο αρχοντικό Χατζηγιώργη (ιστορικός δήμαρχος). Στους χώρους του αναπαριστάται το τυπικό παραδοσιακό σπίτι της Θάσου, ενώ παρόμοια έκθεση φιλοξενείται και στο Λαογραφικό Μουσείο Καλλιράχης. Το Λαογραφικό Μουσείο στη Σκάλα Ποταμιάς στεγάζεται στο θαυμάσιο κτίριο του ταρσανά – δηλαδή του σημείου ανέλκυσης των σκαφών. Το μουσείο Πολύγνωτου Βαγή, στην Ποταμιά, φιλοξενεί μόνιμη έκθεση γλυπτικής και ζωγραφικής. Αξιοσημείωτο αξιοθέατο αποτελεί και η περιοχή των μεταλλείων που λειτουργούσαν με διακοπές από το 1905 έως το 1963. Το παλατάκι, το κτίριο που στέγαζε τα εκεί γραφεία της γερμανικής μεταλλευτικής εταιρείας Speidel, δεσπόζει πάνω από την παραλία των Μεταλλείων, χρειάζεται όμως συντήρηση. Το μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ είναι χτισμένο σε γκρεμό με θέα στον Αγιον Ορος και στο Αιγαίο – η ύπαρξή του αναφέρεται ήδη σε επίσημο έγγραφο του 1287. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα παραδοσιακά σπίτια του νησιού, κομψά κτίσματα από πέτρα και ξύλο που έφτιαξαν περιφερόμενοι ηπειρώτες, αρβανίτες και βούλγαροι μάστορες.
Χωριά και παραλίες
Η Θάσος έχει αρκετά ορεινά και παραθαλάσσια χωριά και οικισμούς. Πρωτεύουσα και μεγαλύτερο λιμάνι είναι η Θάσος ή Λιμένας, ο οποίος συνδέεται ακτοπλοϊκώς με το λιμάνι της Κεραμωτής – τα πλοία από την Καβάλα πιάνουν στη Σκάλα Πρίνου. Τα Λιμενάρια είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νησιού – η οποία και είχε ακμάσει με τη λειτουργία των μεταλλείων. Παλιά πρωτεύουσα (και ένας από τους πιο γραφικούς οικισμούς) είναι η ορεινή Παναγία, η οποία δημιουργήθηκε για να προφυλαχθούν οι κάτοικοί της από τους πειρατές, από τη δράση των οποίων το νησί υπέφερε! Η Ποταμιά και ο Θεολόγος (που και αυτός είχε κατά διαστήματα λειτουργήσει ως πρωτεύουσα) έχουν τις δικές τους ομορφιές. Στην πλατεία του Σωτήρα υπάρχει μαρμάρινη κρήνη του 1890. Οι Μαριές ιδρύθηκαν τα χρόνια του Βυζαντίου και σύμφωνα με μία παράδοση οφείλουν το όνομά του σε δύο Μαρίες, οι οποίες διασώθηκαν έπειτα από επιδρομή πειρατών. Το Κάστρο που ήταν ερημωμένο αλλά τα τελευταία χρόνια άρχισε να αποκτά κάποια ζωή, πήρε το όνομά του από το κάστρο που υπήρχε εκεί – έχουν απομείνει ερείπια. Οσο για τις παραλίες του νησιού, για να φθάσουμε και στο θέμα που ενδιαφέρει τους περισσότερους για τους μήνες του καλοκαιριού, οι πιο δημοφιλείς είναι η μεγάλη και οργανωμένη Χρυσή Αμμουδιά, ο επίσης οργανωμένος αμμουδερός Παράδεισος, οι δύο παραλίες της Αλυκής – η μία οργανωμένη, η άλλη κάπως πιο ήσυχη – και η Σαλιάρα με το μικρό και λευκό βοτσαλάκι της. Η Γκιόλα είναι μια διάσημη φυσική πισίνα που έχει δημιουργηθεί στα βράχια δίπλα ακριβώς στη θάλασσα. Δεν έχει πρόσβαση με αυτοκίνητο, φθάνεις έως εκεί μέσα από ένα μονοπάτι, το οποίο όμως θέλει μεγάλη προσοχή γιατί είναι απότομο. Ο Ποτός και ο Αγιος Αντώνιος, ο Νότος, ο Αγιος Βασίλειος με το λευκό εκκλησάκι του, ο γαλαζοπράσινος Ταρσανάς και η επίσης γαλαζοπράσινη Ψιλή Αμμος, η Τρυπητή, η Σκάλα Μαριών, η Σκάλα Ραχωνίου και το Νυστέρι με το πευκοδάσος του είναι μερικές μόνο από τις παραλίες που επιβεβαιώνουν τη φήμη της Θάσου ως ενός από τους ωραιότερους προορισμούς για θαλάσσια μπάνια στη Βόρεια Ελλάδα.
