Οι ηγέτες των 27 χωρών μελών της ΕΕ κατέληξαν σήμερα σε συμφωνία για το σχέδιο ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά την πανδημία του κορονοϊού, στην πέμπτη ημέρα της μαραθώνιας Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες, ενημέρωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ μέσω Twitter.
«Deal!» («συμφωνία!»), έγραψε ο Βέλγος στα αγγλικά.
Αντικείμενο σκληρής, παρατεταμένης μάχης ανάμεσα στις λεγόμενες «φειδωλές» χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά από τη μια και τη Γαλλία και τη Γερμανία από την άλλη, το σχέδιο ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσού που θα αντληθεί με την έκδοση — για πρώτη φορά — κοινού ευρωπαϊκού χρέους, θα εγγραφεί στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ (2021-2027), ύψους 1,074 τρισεκ. ευρώ.
Οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατέληξαν σε συμβιβασμό, μετά την ολονύχτια διακοπή, όσον αφορά τη σύνδεση μεταξύ της χορήγησης χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση του αντίκτυπου της πανδημίας του κοροναϊού και τον σεβασμό στις δημοκρατικές αξίες, δήλωσαν σήμερα διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες, όπου συνεχίστηκε η μαραθώνια Σύνοδος Κορυφής που είναι αφιερωμένη στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και στο σχέδιο ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Προηγήθηκε ολονύχτια διακοπή για τεχνικές βελτιώσεις στην πρόταση που είχε καταθέσει αργά το βράδυ της Δευτέρας ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ.
Η διαδικασία του άρθρου 7
Ουγγρικά ΜΜΕ προσκείμενα στην κυβέρνηση του πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν, αντιμέτωπης με διαδικασία επί παραβάσει από τις Βρυξέλλες εξαιτίας της αυταρχικής της παρέκκλισης, έκαναν λόγο για «μεγάλη νίκη».
Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ δεν θέλησε να επιβεβαιώσει τον ισχυρισμό κατά τον οποίο, η επικεφαλής της κυβέρνησης της χώρας που ασκεί την εναλλασσόμενη προεδρία της ΕΕ ως το τέλος του έτους, υποσχέθηκε ότι η λεγόμενη διαδικασία βάσει του άρθρου 7, που θεωρητικά μπορεί να οδηγήσει στην επιβολή κυρώσεων, θα τερματιστεί οριστικά.
«Η Ουγγαρία δήλωσε έτοιμη να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα στο πλαίσιο της διαδικασίας του άρθρου 7 ώστε να μπορέσει να ληφθεί απόφαση στο (Ευρωπαϊκό) Συμβούλιο», είπε ο Στέφεν Ζάιμπερτ.
«Η γερμανική προεδρία του (Ευρωπαϊκού) Συμβουλίου δέχθηκε να φροντίσει η διαδικασία αυτή να προχωρήσει, εντός των ορίων των δυνατοτήτων της», πρόσθεσε ο ίδιος.
Τόσο η Ουγγαρία, όσο και η Πολωνία ανακαλούνται συχνά στην τάξη από τις Βρυξέλλες, καθώς οι κυβερνήσεις των δύο χωρών κατηγορούνται πως υπονομεύουν τους κανόνες για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και τις ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες.
Βουδαπέστη και Βαρσοβία είναι αμφότερες αντιμέτωπες με τη λεγόμενη διαδικασία βάσει του άρθρου 7.
Είχε προταθεί πριν τη Σύνοδο Κορυφής να προβλεφθεί η δυνατότητα αναστολής, ή μείωσης, της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης στις χώρες αυτές εάν κριθεί πως δεν σέβονται τις ευρωπαϊκές αξίες.
Θα πρόβαλαν βέτο
Πολωνία και Ουγγαρία απείλησαν ότι θα πρόβαλαν το βέτο τους εάν αποκρυσταλλωνόταν στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου οποιαδήποτε σύνδεση ανάμεσα στη χρηματοδότηση και το Κράτος Δικαίου αλλά, κατά τη διάρκεια της τέταρτης νύχτας διαπραγματεύσεων, προέκυψε κείμενο στο οποίο θεωρείται πλέον πως συναινούν όλοι οι ηγέτες, σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές.
Με βάση τον μηχανισμό που προβλέπεται, η οποιαδήποτε αναστολή ή μείωση των ευρωπαϊκών κονδυλίων εξαιτίας παραβιάσεων των αρχών του Κράτους του Δικαίου θα πρέπει να εγκρίνεται από ειδική, ενισχυμένη πλειοψηφία των κρατών μελών (το 55%, που θα πρέπει να αντιπροσωπεύει το 65% του συνολικού πληθυσμού) της ΕΕ, κάτι που καθιστά πολύ πιο δύσκολο να επιβληθεί το μέτρο που εισηγήθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το ενδεχόμενο βέτο του Ορμπαν για το ζήτημα αυτό θα έθετε εν αμφιβόλω όλη τη συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση για το σχέδιο ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα συμπεριληφθεί στο προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, συνολικού ύψους 1,074 τρισ. ευρώ.
Η διαδικασία βάσει του άρθρου 7 σε βάρος της Πολωνίας ανάγεται στον Δεκέμβριο του 2017. Τον Σεπτέμβριο του 2018 κινήθηκε η ίδια διαδικασία σε βάρος της Ουγγαρίας, αυτή τη φορά με πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Προς το παρόν, έχουν ανασταλεί.
Τί προηγήθηκε – Η πρόταση Μισέλ
Αργά το βράδυ της Δευτέρας, ο Σαρλ Μισέλ είχε καταθέσει νέα πρόταση η οποία, όπως φαίνεται, μπορεί να αποτελέσει τη βάση μιας συμφωνίας. Γύρω στα μεσάνυχτα, ωστόσο, η Σύνοδος Κορυφής διακόπηκε προκειμένου, όπως ανακοινώθηκε,να γίνουν τεχνικές διορθώσεις της πρότασης.
Η νέα πρόταση (δείτε αναλυτικά παρακάτω) προβλέπει ψαλίδισμα στα 390 δισ. ευρώ του ποσού που θα δοθεί μέσω επιχορηγήσεων και αύξηση στα 360 δισ. ευρώ του ποσού που θα διατίθεται μέσω δανείων.
Προβλέπει επίσης ότι τα εθνικά σχέδια διάθεσης των χρημάτων θα πρέπει να λάβουν την έγκριση της ενισχυμένης πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων.
Πρόβλεψη υπάρχει και για το σεβασμό του κράτους δικαίου, αφού αναφέρει ότι η εκταμίευση θα συνδέεται επίσης με κυβερνήσεις που τηρούν το κράτος δικαίου, γεγονός που θα καθιερωθεί επίσης με ενισχυμένη πλειοψηφία των 27
Επίσης αυξάνονται οι επιστροφές εισφορών (rebates) για τους «φειδωλούς», και μειώνονται τα ποσά για ευρωπαϊκά προγράμματα μερικά εκ των οποίων θεωρούνται σημαντικά για την Ελλάδα.
Μισέλ: Πιθανή η συμφωνία
Ο Σαρλ Μισέλ, που μετρά στο κρίσιμο αυτό τετραήμερο αμέτρητες ώρες παρασκηνιακών διαβουλεύσεων, εισερχόμενος στη Σύνοδο, που ξεκίνησε πάλι με καθυστέρηση, δήλωσε πεπεισμένος ότι παρά τις δυσκολίες που ακόμη υπάρχουν «μια συμφωνία είναι πιθανή».
«Θα στείλω τη νέα πρόταση σε όλους τους αρχηγούς. Έχουμε εργαστεί πολύ σκληρά κι αυτή η πρόταση είναι αποτέλεσμα πολύ σκληρής δουλειάς όλων των ηγετών και των ομάδων τους. Ξέρω ότι τα τελευταία βήματα είναι πάντα τα πιο δύσκολα, αλλά είμαι πεπεισμένος ότι μία συμφωνία είναι πιθανή», σημείωσε ο Σαρλ Μισέλ.
Η τελική πρόταση
Στην τελική πρόταση ψαλιδίζεται στα 390 δισ. ευρώ το ποσό για επιχορηγήσεις και αυξάνεται στα 360 δισ. ευρώ το ποσό που θα διατίθεται μέσω δανείων. Το συνολικό ποσό του Ταμείου Ανάκαμψης παραμένει στα 750 δισ. ευρώ.
Η ισχύς του Ταμείου θα είναι τριετής. Το βασικό εργαλείο του Ταμείου (Recovery and Resilience Faciility) αυξάνεται από τα 625 στα 672,5 δισ. ευρώ, ενώ αντίθετα το React EU μειώνεται στα 47,5 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, δραστική μείωση προβλέπεται για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, από τα 32,5 στα 10 δισ. ευρώ, ενώ μειώνονται περαιτέρω οι πόροι για το InvestEU, την αγροτική ανάπτυξη, την πολιτική γειτονίας και περιφερειακής αρωγής.
Αναλυτικά τα ποσά διαμορφώνονται ως εξής:
♦ Recovery and Resilience Facility (RRF) 672,5 δισ εκ των οποίων 360 δισ. δάνεια και 312,5 δισ. επιχορηγήσεις
• Συμπλήρωμα συνοχής: 47,5 δισ.
♦ Horizon Europe: 5 δισ.
♦ InvestEU: 2,1 δισ.
♦ Αγροτική Ανάπτυξη: 7,5 δισ.
♦ Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF): 10 δισ.
♦ RescEU: 1,9 δισ.
♦ NDICI: 3,5 δισ.
Σύνολο: 750 δισ.
Ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός παραμένει στα 1,074 τρισ. ευρώ, με 5 δισ. ευρώ εκτός οροφής για το Αποθεματικό Ταμείο του Brexit. Ωστόσο, οι επιστροφές εισφορών (rebates) για τους «φειδωλούς» αυξάνονται σημαντικά. Ενδεικτικά, από 1,576 δισ. σε 1,921 δισ. για την Ολλανδία και από 237 σε 565 εκατ. για την Αυστρία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την πρόταση που παρέλαβαν οι εθνικές αντιπροσωπείες και περιήλθε στην κατοχή του ΚΥΠΕ, προβλέπεται ότι το συνολικό ποσό του ΠΔΠ 2021-27 είναι 1.074,3 δισεκατομμύρια ευρώ.
«Για το NGEU, η Κομισιόν θα εξουσιοδοτηθεί με την απόφαση για τους ιδίους πόρους να δανείζεται κεφάλαια στις κεφαλαιαγορές για λογαριασμό της Ένωσης έως το ποσό των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τιμές 2018. Η νέα καθαρή δανειοληπτική δραστηριότητα θα σταματήσει το αργότερο στα τέλη του 2026. Η Ένωση θα χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια που δανείστηκε στις κεφαλαιαγορές με μοναδικό σκοπό την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης COVID-19».
» Τα κεφάλαια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δάνεια ύψους 360 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τιμές 2018 και για επιχορηγήσεις έως 390 δισεκατομμύρια ευρώ σε τιμές 2018.»
» Τα σχέδια αποκατάστασης και ανθεκτικότητας αξιολογούνται από την Κομισιόν εντός δύο μηνών από την υποβολή», αναφέρεται και σημειώνεται ότι «η αξιολόγηση των σχεδίων αποκατάστασης και ανθεκτικότητας εγκρίνεται από το Συμβούλιο, με ειδική πλειοψηφία μετά από πρόταση της Κομισιόν, μέσω εκτελεστικής πράξης την οποία το Συμβούλιο θα προσπαθήσει να εγκρίνει εντός 4 εβδομάδων από την πρόταση».
» Η θετική αξιολόγηση των αιτήσεων πληρωμής θα υπόκειται στην ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών ορόσημων και στόχων».
» Η Κομισιόν θα ζητά τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής σχετικά με την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών ορόσημων και στόχων. Η Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή θα προσπαθεί να επιτύχει συναίνεση. Εάν, κατ ‘εξαίρεση, ένα ή περισσότερα κράτη μέλη θεωρούν ότι υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών ορόσημων και στόχων, μπορούν να ζητήσουν από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να παραπέμψει το θέμα στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
«Η Κομισιόν θα εκδίδει απόφαση σχετικά με την αξιολόγηση της ικανοποιητικής εκπλήρωσης των σχετικών ορόσημων και στόχων και για την έγκριση πληρωμών σύμφωνα με τη διαδικασία εξέτασης».
» Εάν το ζήτημα παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δεν θα ληφθεί απόφαση της Κομισιόν σχετικά με την ικανοποιητική εκπλήρωση των ορόσημων και των στόχων και για την έγκριση πληρωμών έως ότου το επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητήσει αποφασιστικά το θέμα. Η διαδικασία αυτή δεν πρέπει να διαρκέσει περισσότερο από τρεις μήνες αφότου η Κομισιόν ζητά τη γνώμη της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής».
