Η λύση στην κρίση περνά από την Ευρώπη. Αυτό αποφάνθηκαν κατά την τριήμερη συνάντησή τους οι συμμετέχοντες στον Κύκλο των Οικονομολόγων, μιας δεξαμενής σκέψης στην οποία μετέχουν περίπου 30 επιφανείς επιστήμονες που συνεδριάζουν εδώ και 28 χρόνια στο Εξ αν Προβάνς της Γαλλίας, αλλά εφέτος λόγω κορωνοϊού μεταφέρθηκαν στο Παρίσι. «Η Ευρώπη κρατά το κλειδί μιας νέας παγκοσμιοποίησης», πιστεύουν, που «θα επανακαθορίσει τους αξιακούς διαύλους της παγκόσμιας οικονομίας» και «θα αναδιοργανώσει το διεθνές εμπόριο».
Ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων Γιανίκ Ζαντό, ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ Ολιβιέ Μπλανσάρ, ο διάσημος και στην Ελλάδα καθηγητής Ζαν Πιζανί-Φερί και βεβαίως ο ιδρυτής και πρόεδρος του Κύκλου των Οικονομολόγων Ζαν-Ερβέ Λορενζί (είναι και εκτελεστικός σύμβουλος του Ομίλου Εντμόντ ντε Ροτσίλντ) πιστεύουν ακράδαντα ότι η νέα κρίση θα πρέπει να γίνει η αφορμή για να κάνει η Ευρώπη αποφασιστικά βήματα προς την ομοσπονδιοποίηση.
Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μια ομάδα ρομαντικών Γάλλων που βαυκαλίζονται με θεωρητικές ακροβασίες, οι οποίες πόρρω απέχουν από την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Στις συζητήσεις του Κύκλου, εξάλλου, δεν μετέχουν – βρίσκονται σε διαθεσιμότητα για την ακρίβεια – μέλη του που συμβαίνει να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε διεθνείς θεσμούς και οργανισμούς, όπως ο πρώην ευρωτραπεζίτης και νυν διευθυντικό στέλεχος της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών Μπενουά Κερέ ή η επικεφαλής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ Λοράνς Μπουν.
Ο πρώην ευρωτραπεζίτης και νυν διευθυντικό στέλεχος της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών Μπενουά Κερέ
Αυτοκριτική
Συμπτωματικά ωστόσο, την ώρα που οι οικονομολόγοι του Κύκλου ζητούσαν «να θυμόμαστε την πανδημία ως τη στιγμή που ξεκίνησε η ομοσπονδιακή Ευρώπη» (η προτροπή ανήκει στον πρόεδρο της τράπεζας Lazard Ζαν-Λουί Ζιροντόλ), στην ανατολική όχθη του Ρήνου μεθούσαν με το ίδιο κρασί. Και δεν αναφερόμαστε στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που αν και πρόεδρος της Κομισιόν, υποστήριξε ότι «για τη Γερμανία η ανάκαμψη είτε θα είναι ευρωπαϊκή είτε δεν θα υπάρχει» και ότι «το ευρωπαϊκό ταμείο επενδύσεων των 750 δισ. ευρώ, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Γερμανίας, είναι η απαρχή μιας νέας ευρωπαϊκής ενότητας».
Δεν μιλάμε επίσης για τον καθηγητή στην Πανεπιστημιακή Σχολή Hertie του Βερολίνου Χένρικ Εντερλαϊν, που προσπάθησε να θεωρητικοποιήσει (και να εξιδανικεύσει) την προσπάθεια κοινής ευρωπαϊκής αντιμετώπισης της πανδημίας σημειώνοντας ότι «βλέπουμε να αναδύεται κάτι που θα χαρακτήριζα ως κατ’ εξαίρεση φεντεραλισμό, δηλαδή μια στιγμή όπου το ευρωπαϊκό κράτος συντάσσεται εν μέσω κρίσης».
Ακόμη και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ομνύει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και αποκηρύσσει, έστω και αποσπασματικά, τον διαλυτικό ρόλο που διαδραμάτισε για την Ευρώπη τα χρόνια της ελληνικής κρίσης
Στην «ολοκλήρωση της ευρωζώνης», στην «κοινή οικονομική και δημοσιονομική πολιτική», στην «επιτάχυνση της ενσωμάτωσης», αλλά και στην ανάγκη «να μην επαναλάβουμε τα λάθη του 2010 που κάναμε με την ελληνική κρίση, όταν έπρεπε να δημιουργήσουμε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο» αναφέρθηκε και μάλιστα γραπτώς στη «Frankfurter Allgemeine Zeitung» ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε! Ο σημερινός πρόεδρος της γερμανικής Κάτω Βουλής ήταν βέβαια τότε ο πανίσχυρος υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης που μόνο εκείνη (και όχι η Κομισιόν) πίεσε για να προσφύγει η Ελλάδα στο αμερικανόπνευστο ΔΝΤ, εξευτελίζοντας διεθνώς ολόκληρη την ΕΕ και διασύροντας την ευρωπαϊκή ιδέα.
Γαλλογερμανικός άξονας
Είναι, όντως, εντυπωσιακή η αυτοκριτική που κάνει ο Σόιμπλε, αν και ως συντηρητικού πολιτικού (και μάλιστα Χριστιανοδημοκράτη) θα του αρκούσε η κατ’ ιδίαν εξομολόγηση στον πνευματικό του. Αλλά προτείνει «να μην ξαναχαθεί η ευκαιρία». Και «να χρησιμοποιήσουμε την πανδημία του κορωνοϊού για να αναρωτηθούμε τι μπορούμε να κάνουμε καλύτερα για το μέλλον της Ευρώπης».
Τι μένει, όμως, από τον διαφαινόμενο ανανεωμένο έρωτα της ευρωπαϊκής ελίτ για την ευρωζώνη; Θα ήταν μάλλον ουτοπικό να περιμένει κανείς ότι θα μπορούσε η ομοσπονδιοποίηση να πέσει στο τραπέζι – πόσω μάλλον να γίνει κοινός ευρωπαϊκός στόχος. Εξάλλου ακόμη κι αν η Γερμανία εμφανίζεται αλλαγμένη – ή και μετανιωμένη – έχει τους δορυφόρους της (Ολλανδία και Αυστρία) για να «κρατούν τα μπόσικα».
Εκείνο που μένει είναι η επανενεργοποίηση του περίφημου «γαλλογερμανικού άξονα». Που δεν θα κινήσει την Ευρώπη προς τον φεντεραλισμό, αλλά θα την κάνει πιο υπολογίσιμη από τους τρίτους. Ισως την κάνει και λίγο συμπαθέστερη στους Ευρωπαίους.
