Τη δημιουργία μιας νέας ζώνης στον Υμηττό, εντός της οποίας θα μπορούν να υφίστανται νομίμως οι αυθαίρετοι οικισμοί Χέρωμα, Σκάρπεζα και Κίτσι – Θήτι, προβλέπει μεταξύ άλλων η νέα Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για την προστασία του Υμηττού, η οποία ετέθη χθες σε δημόσια διαβούλευση.
Ειδικότερα, η ζωνοποίηση του Υμηττού αλλάζει και δημιουργείται μια νέα ζώνη ΣΤ, εντός της οποίας οριοθετούνται ορισμένοι εκ των παράνομων οικισμών που υφίστανται στον Υμηττό. Πρόκειται όχι για απλές «πυκνώσεις αυθαιρέτων» αλλά για οργανωμένους αυθαίρετους οικισμούς, οι οποίοι προ-υφίστανται του αρχικού Προεδρικού Διατάγματος προστασίας του βουνού (ΠΔ 1978). Πρόκειται για τους οικισμούς Χέρωμα του Δήμου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και τους οικισμούς Σκάρπεζα και Κίτσι – Θήτι του Δήμου Κρωπίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για τους συγκεκριμένους οικισμούς, ο Οργανισμός Αθήνας (εποπτευόμενος του υπουργείου ο οποίος καταργήθηκε ελέω Μνημονίων) είχε εισηγηθεί την εξαίρεσή τους από την περιοχή προστασίας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σύνταξης του ΠΔ 2011. Όμως το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) γνωμοδότησε την ίδια χρονιά (όπως είχε κάνει και το 1998) ότι δεν ήταν νόμιμη και για το λόγο αυτό αυτοί οι εκτός σχεδίου υφιστάμενοι οικισμοί δεν εξαιρέθηκαν το 2011 από τις ζώνες προστασίας του Υμηττού.
Ποια είναι η …ντρίμπλα της σημερινής κυβέρνησης προκειμένου να αποφύγει μια νέα ακύρωση από το ΣτΕ; Οι οικισμοί – βάσει της νέας ΣΜΠΕ – δεν εξαιρούνται από την περιοχή προστασίας και αποφεύγεται η συμβατική τους πολεοδόμηση (με πολεοδομική μελέτη και πράξη εφαρμογής) σαν νέες ενότητες των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων Βάρης ή Κορωπίου. Προτείνεται η χρήση του νέο πολεοδομικού «εργαλείου» που εφαρμόστηκε και στο Μάτι Αττικής μετά την τραγωδία του 2018, δηλαδή του Ειδικού Χωρικού Σχεδίου, προκειμένου να επιλεγούν ποια τμήματα μπορούν να διατηρηθούν και ποια ενδέχεται να κατεδαφιστούν. Για τις εκτάσεις δασικού χαρακτήρα εντός της Ζώνης Στ θα ισχύουν οι διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
Η «παλέτα» αυθαιρεσιών του Υμηττού
Τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται στον Υμηττό αφορούν καταρχάς την αυθαίρετη δόμηση, είτε με τη μορφή οργανωμένων οικισμών, είτε με τη μορφή μεμονωμένων αυθαιρέτων. Στο βουνό, υπάρχει πλήθος κατοικιών, οι οποίες έχουν ανεγερθεί με αυθαίρετη δόμηση με ποικίλες μεθόδους, είτε με οικοδομικές άδειες «αναψυκτηρίου» ή «πολιτιστικού κέντρου», είτε χωρίς καθόλου οικοδομική άδεια, είτε στο πλαίσιο της παράνομης κατάτμησης και αλλαγής χρήσης κληροτεμαχίων. Δευτερευόντως, μεγάλες είναι οι πιέσεις για την ανάπτυξη του οικιστικού ιστού στις πλαγιές του ορεινού όγκου και τρίτον οι πιέσεις από τις χρήσεις αναψυχής του πληθυσμού, διότι συχνά συνοδεύονται από καταπατήσεις, εμπρησμούς και καταστροφή των αναδασώσεων.
Οι έντονες τάσεις διόγκωσης των υφισταμένων συγκροτημένων οικιστικών συσπειρώσεων εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές εντός της Ζώνης Β΄. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα οικιστικά σύνολα έξω από το όριο του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου της Γλυφάδας (Γύρισμα Τερψιθέας, Ανάληψη, Οικοδομικός Συνεταιρισμός Καφεπωλών, Οικοδομικός Συνεταιρισμός Πολιτικών Υπαλλήλων του Υπουργείου Στρατιωτικών), στην οικιστική συγκέντρωση έξω από τα όρια της Βάρης (Χέρωμα, το οποίο αποτελεί τμήμα του αγροκτήματος Βάρης – κληροτεμάχια που παραχωρήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1930) και οι οικιστικές συσπειρώσεις στο Κορωπί (Κίτσι – Θήτι και Σκάρπιζα που αναπτύσσονται εκατέρωθεν της λεωφόρου Βάρης – Κορωπίου).
Αξιοσημείωτη είναι η επισήμανση των συντακτών της ΣΜΠΕ, οι οποίοι τονίζουν ότι «αν οι οικιστικές συσπειρώσεις που αναπτύσσονται έξω από το περίγραμμα του αστικού ιστού – και μέσα στις προστατευόμενες ζώνες δεν ενταχθούν σε προγράμματα αστικής ανάπλασης και περιβαλλοντικής προστασίας, δεν ρυθμιστούν δηλαδή κατά τρόπο ορθολογικό, εκτιμάται ότι η πληθυσμιακή αύξηση θα συνεχίζεται και θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο φυσικό, αλλά και στο οικιστικό περιβάλλον». Επισημαίνουν μάλιστα ότι σε ό,τι αφορά στο οικιστικό περιβάλλον στην περιοχή εφαρμογής του Σχεδίου, «οι οικιστικοί θύλακες που εντοπίζονται προστατεύονται και θεσμικά», αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο τακτοποίησης και των παράνομων οικιστικών συσπειρώσεων της Γλυφάδας.
Άλλες ρυθμίσεις στον Υμηττό
Εκτός από τις ρυθμίσεις, τους όρους και τους περιορισμούς των Ζωνών προστασίας, συμπεριλαμβάνονται γενικοί όροι και ειδικές ρυθμίσεις, οι οποίες αντιμετωπίζουν οριζόντια μία σειρά από ζητήματα προστασίας του Υμηττού, όπως:
1)Προβλέπεται η καταγραφή σε μορφή καταλόγου όλων των κτισμάτων, των περιφράξεων και των αυθαίρετων εργασιών στις Ζώνες Α, Β, Γ και Ε και οι τυχόν υπερβάσεις του ποσοστού 20%, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση κτιρίων πολιτιστικών εκδηλώσεων, δημιουργία δημοτικών κέντρων άθλησης, εγκαταστάσεων ψυχαγωγίας και κατασκευή έργων υποδομής, από την έκταση στο Πάρκο Γουδή, η οποία παραχωρήθηκε από το Ταμείο Εθνικής Άμυνας και τον Αυτόνομο Οικοδομικό Οργανισμό Αξιωματικών στους Δήμους Αθηναίων και Ζωγράφου για τη δημιουργία χώρου πράσινου.
2)Τα λατομεία εντός των Ζωνών προστασίας κηρύσσονται ανενεργά και επιβάλλεται η αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος εντός τριών ετών από τη δημοσίευση του ΦΕΚ του ακυρωθέντος ΠΔ του 2011 (ακυρώθηκε το 2017), χωρίς εξόρυξη και με απομάκρυνση όλων των εγκαταστάσεων παραγωγής προϊόντων.
3)Εντός πέντε ετών από τη δημοσίευση του ΦΕΚ επιβάλλεται η μετεγκατάσταση βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων και εγκαταστάσεων παραγωγής αποθήκευσης και εμπορίας υλικών.
4)Σε όλες της Ζώνες προστασίας του Υμηττού τα νέα κτίρια πρέπει να πληρούν τους όρους της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Σε όλα τα επιτρεπόμενα έργα και δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων και των εκπαιδευτικών εγκαταστάσεων, επιβάλλεται η πραγματοποίηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία υπάγονται.
5)Εντός των Ζωνών Β, Γ και Ε επιτρέπεται η εκτέλεση των αναγκαίων έργων τεχνικής υποδομής και τα έργα ύδρευσης, αποχέτευσης, ενέργειας και τηλεφωνίας.
6)Όλα τα νομίμως υφιστάμενα κτίρια και εγκαταστάσεις, των οποίων η χρήση δεν επιτρέπεται από τον νέο σχεδιασμό προστασίας, παραμένουν, μπορούν να επισκευάζονται αλλά όχι να επεκτείνονται. Η ρύθμιση αυτή αφορά κατοικία, διδακτήρια, νοσοκομεία, θεραπευτήρια, ορφανοτροφεία, άσυλα, εγκαταστάσεις αναψυχής, αθλητισμού και πολιτιστικών εκδηλώσεων, Ιερές Μονές και ναούς, κεραίες τηλεφωνίας και νεκροταφεία.
Οι νέες Ζώνες του Υμηττού
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστής Χατζηδάκης, η ζώνη υψηλής προστασίας αυξάνεται κατά 1.240 στρέμματα, επεκτείνεται ο Πυρήνας των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή – Ιλισσίων κατά 445 στρέμματα και αυξάνεται η περιοχή προστασίας του ορεινού όγκου κατά 238 στρέμματα. Με τη ΣΜΠΕ Υμηττού προβλέπεται νέα ζωνοποίηση προστασίας του ορεινού όγκου του Υμηττού ως εξής:
1. Ζώνη Α – Υψηλή προστασία της φύσης και των μνημείων που υποδιαιρείται στη Ζώνη Α1 και στη Ζώνη Α2. Στη Ζώνη Α1 επιτρέπονται μόνο χρήσεις που είναι συμβατές ή κρίνονται απαραίτητες για τις ανάγκες προστασίας της περιοχής, όπως έργα αντιπυρικής προστασίας, πυροσβεστικοί κρουνοί, πυροφυλάκια, εργασίες δασικής διαχείρισης, χάραξη μονοπατιών και ποδηλατικών διαδρομών. Επιτρέπονται οι ήπιες ανασχετικές παρεμβάσεις σε ρέματα και η μελισσοκομία. Στη Ζώνη Α2 ισχύουν όλα όσα προβλέπονται στη Ζώνη Α1 με την προσθήκη στις χρήσεις της γεωργικής χρήσης, χωρίς τη δυνατότητα ανέγερσης γεωργικών αποθηκών ή οποιουδήποτε άλλου τύπου δόμησης.
2. Ζώνη Β – Περιφερειακή ζώνη προστασίας που καθορίζεται ως περιοχή γεωργικής χρήσης, εκπαίδευσης και υπαίθριας αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού.
3. Ζώνη Γ Καθορίζεται ως περιοχή προστασίας αρχαιολογικών χώρων. Επιτρέπεται η γεωργική χρήση και η ανέγερση γεωργικών αποθηκών εμβαδού έως 30 τ.μ., κατά τις διατάξεις της αρχαιολογικής νομοθεσίας.
4. Ζώνη Δ – Μητροπολιτικά πάρκα Γουδή και Ιλισίων. Καθορίζεται ως περιοχή σύνδεσης του ορεινού οικοσυστήματος με την πόλη, εντός της οποίας ιδρύονται το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδή (Δ – Γουδή) και το Μητροπολιτικό Πάρκο Ιλισίων (Δ – Ιλισίων).
5. Ζώνη Ε Υποδιαιρείται στις Ζώνες: Ε1 – Αθλητισμός – Πολιτισμός – Αναψυχή, Ε2 – Εκπαίδευση – Έρευνα, Ε3 – Κοιμητήρια, Ε4 – Εγκαταστάσεις Ηλεκτρικής Ενέργειας και Ε5 – Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων.
6. Ζώνη Στ όπου οριοθετούνται οι υφιστάμενοι οικισμοί.
Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την προστασία του Υμηττού εκπονήθηκε επί του Προεδρικού Διατάγματος του 2011, το οποίο έχει ακυρωθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας καθώς δεν είχε συνοδευτεί από ΣΜΠΕ.
