Ψηλά στον Βορρά και στη σκανδιναβική χερσόνησο, η Νορβηγία δεν τα πήγε και άσχημα με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Αναγκάστηκε βέβαια να αναβάλει τα εγκαίνια της νέας δημόσιας Βιβλιοθήκης Deichman Bjørvika που είχαν προγραμματιστεί για τις 28 Μαρτίου, μόλις όμως η ζωή άρχισε να επιστρέφει δειλά-δειλά στους ρυθμούς της το εντυπωσιακό κτίριο άνοιξε τις πόρτες του.
Με περιορισμένο αριθμό ατόμων στα πρόσφατα εγκαίνια, αλλά βέβαια παρουσία προεξαρχουσών προσωπικοτήτων της πόλης και της χώρας όπως ο πρίγκιπας Χάακον της Νορβηγίας ή η δήμαρχος του Οσλο Μαριάνε Μπόργκεν και με εξίσου περιορισμένο αριθμό ατόμων να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης ώσπου να αρθούν οι υγειονομικοί περιορισμοί.
Κοινώς, για την ώρα επιτρέπονται 1.000 άτομα αντί των 3.000 που μπορούν να φιλοξενηθούν ημερησίως υπό φυσιολογικές συνθήκες στο εξαώροφο κτίριο που ενεργοποιήθηκε στα τέλη Ιουνίου.
Ο απώτερος σκοπός είναι να φθάσει να φιλοξενεί 2 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο και αν λάβει κανείς υπόψη τον σχεδιασμό και το πρόγραμμα που έχει εκπονηθεί για τη λειτουργία του, ο στόχος δεν μοιάζει εξωπραγματικός ή ανέφικτος. Ηδη η επισκεψιμότητα της προϋπάρχουσας βιβλιοθήκης Deichman είχε αυξηθεί κατά 43% από το 2013 έως το 2019, καθώς είχε διευρυνθεί το ωράριο λειτουργίας, ενώ είχαν αναβαθμιστεί οι παροχές και η ποικιλία των δραστηριοτήτων που παρείχε.
Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό είναι το νέο κτίριο για μια παλιά βιβλιοθήκη, η οποία μετρά 235 χρόνια ιστορίας στην πόλη του Οσλο και είναι η μεγαλύτερη και παλαιότερη της Νορβηγίας.
Στη νέα λαμπερή εκδοχή της και στα 13.500 τεραγωνικά μέτρα της φιλοξενούνται περί τα 450.000 βιβλία αλλά όχι μόνο, καθώς ο στόχος δεν είναι απλώς η συσσώρευση αποθηκευμένης γνώσης προς ανάγωση αλλά και η συνδιαλλαγή ανθρώπων και τεχνών, όπως και η προσφορά δυνατοτήτων για δημιουργία. Στη νέα Βιβλιοθήκη μπορείς να κάνεις podcasts, να μάθεις να παίζεις πιάνο ή πώς να ράβεις ένα φόρεμα και πώς να χρησιμοποιήσεις τους 3D εκτυπωτές.
Εάν κατέχεις ήδη αυτές τις δεξιότητες ή είσαι ανεπίδεκτη μάθησης, μπορείς απλώς να θαυμάσεις τη θέα στο νορβηγικό φιόρδ. «Ο στόχος μας είναι να κάνουμε τη λογοτεχνία και την αγάπη για την ανάγνωση προσβάσιμες σε όσο περισσότερους ανθρώπους γίνεται.
Θέλουμε να ενδυναμώσουμε το αίσθημα της δημοκρατίας, να εξομαλύνουμε τις κοινωνικές ανισότητες στην πόλη μας και να εδραιώσουμε την πολιτισμική κληρονομιά της» δήλωνε επ’ αφορμή των εγκαινίων η αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ρίνα Μαριάν Χάνσεν.
Εξ ου και οι αρχιτέκτονες του κτιρίου έχουν προνοήσει ώστε να υπάρχουν είσοδοι που «βλέπουν» και στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Από όποιο σημείο και αν προσεγγίζουν οι επισκέπτες τη Βιβλιοθήκη, εκείνη θα τους υποδέχεται στην περιοχή της Μπιορβίκα. Το δε πάνω μέρος της δημιουργεί μια προβολική γέφυρα η οποία μοιάζει να αναγγέλλει την παρουσία της στους επισκέπτες που καταφθάνουν από το κέντρο του Οσλο και από τον παραπλήσιο κεντρικό σταθμό.
Τον σχεδιασμό της Βιβλιοθήκης είχε αναλάβει το νορβηγικό αρχιτεκτονικό γραφείο Lundhagem σε συνεργασία με το επίσης νορβηγικό Atelier Oslo. Η δική τους πρόταση είχε επικρατήσει στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 2009, καθώς ανταποκρινόταν στο αίτημα για τη δημιουργία μιας νέας, ανοιχτής Βιβλιοθήκης.
Όχι δηλαδή απλώς ενός χώρου που θα λειτουργεί ως κυψέλη ανάγνωσης, αλλά και ως ένα hub δημιουργικής συνδιαλλαγής που θα προσφέρει στους επισκέπτες τη δυνατότητα να εξερευνήσουν όλες τις υπό προσφορά δραστηριότητες και εγκαταστάσεις. Αυτή η «ρήτρα» έδωσε στα αρχιτεκτονικά γραφεία το κίνητρο για να δημιουργήσουν ένα κτίριο που σε προσκαλεί να ανακαλύψεις κάθε γωνιά του.
Ο σχεδιασμός του αποσκοπεί στο να αντικατοπτρίσει τον δημόσιο χαρακτήρα της Βιβλιοθήκης και βεβαίως το περιεχόμενό της, γι’ αυτό και οι εξωτερικές όψεις της θυμίζουν ράφια με στοιχισμένα βιβλία.
Διαγώνια ανοίγματα φέρνουν άπλετο φως στο εσωτερικό του κτιρίου (όπως και οι τρεις φεγγίτες της οροφής) και προσφέρουν άπλετη θέα στους τριγύρω δρόμους και στη γειτονική Οπερα. Οταν μάλιστα βραδιάζει, το κτίριο κυριολεκτικά λάμπει και προσφέρει την ευκαιρία στους περαστικούς να ρίξουν ματιές στο εσωτερικό του.
Στην αναγεννημένη περιοχή Μπιορβίκα
Το εντυπωσιακό κτίριο της νέας Βιβλιοθήκης βρίσκεται ανάμεσα στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό και στη φαντασμαγορική Οπερα της πόλης, την οποία σχεδίασαν οι Νορβηγοί Snøhetta. Εντάσσεται δε στο πρότζεκτ «Fjord City», στο πλαίσιο του οποίου το θαλάσσιο μέτωπο του Οσλο μετατρέπεται σε ένα κέντρο πολιτισμού και εδραιώνει τη θέση της πόλης, αλλά και της χώρας, ως προορισμού πολιτιστικού ενδιαφέροντος.
Οταν μάλιστα ανοίξει παραδίπλα και το Μουσείο Μουνκ (με κάθε επιφύλαξη, τα «θυρανοίξια» αναμένονται κάποια στιγμή μέσα στον Σεπτέμβριο, εφόσον το επιτρέψει η εξέλιξη της πανδημίας) αλλά και το Νέο Εθνικό Μουσείο (αναμένεται μέσα στο 2021), στο οποίο θα φιλοξενούνται έργα design, αρχιτεκτονικής, τέχνης, παλαιότερα και σύγχρονα, θα έχει συμπληρωθεί αυτή η νησίδα μουσείων με τα εντυπωσιακότατα κτίρια και το ακόμα πιο εντυπωσιακό περιεχόμενο.
Και να φανταστεί κανείς ότι προτού αρχίσει να φιγουράρει στα διεθνή περιοδικά αρχιτεκτονικής χάρη στα εμβληματικά της κτίρια, η περιοχή της Μπιορβίκα όπου φιλοξενούνται όλες αυτές οι κυψέλες πολιτισμού ήταν μια περιοχή σκοτεινή, ένας κόμβος αυτοκινητοδρόμων και ένα λιμάνι γεμάτο κοντέινερ.
Ο εξωραϊσμός ξεκίνησε την προηγούμενη δεκαετία, τον αναφέρει μάλιστα και ο εθνικός συγγραφέας του νουάρ, Τζο Νέσμπο, στο βιβλίο του «Ο Φαντομάς» (εκδ. Μεταίχμιο), το οποίο είχε κυκλοφορήσει το 2011.
Σήμερα τα κοντέινερ είναι παρελθόν, καθώς έχουν αντικατασταθεί από μαγαζιά, εστιατόρια, γραφεία, συγκροτήματα διαμερισμάτων και γκαλερί και τίποτα δεν θυμίζει το μελαγχολικό παρελθόν της περιοχής. Οσο για το μέλλον της, αυτό προμηνύεται λαμπρό και σίγουρα ενδιαφέρον για τα επόμενα εκατό χρόνια.
Δεν πρόκειται για ευφημισμό, καθώς στη νέα Βιβλιοθήκη φιλοξενείται και το «Future Library», το πρότζεκτ της εικαστικού Κέιτι Πάτερσον στο πλαίσιο του οποίου θα συλλέγεται ένα χειρόγραφο τον χρόνο από κάποιον σημαντικό συγγραφέα για τα επόμενα εκατό χρόνια.
Τα κείμενα θα αποθηκεύονται δίχως να διαβαστούν και δίχως να είναι εφικτή η πρόσβαση σε αυτά. Σε 100 χρόνια από την έναρξη του πρότζεκτ, δηλαδή το 2114, θα εκτυπωθούν και θα εκδοθούν φέροντας τις υπογραφές συγγραφέων όπως η Μάργκαρετ Αντουντ ή ο Ντέιβιντ Μίτσελ. Για τους αναγνώστες του μέλλοντος από τους αναγνώστες του παρόντος και από μια κιβωτό γνώσης η οποία ήρθε για να μείνει.
