Μόνο απρόσμενη δεν μπορεί να θεωρηθεί η απόφαση του τουρκικού ΣτΕ να ανοίξει το δρόμο για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τζαμί, συμβάλλοντας στην υλοποίηση του νεοοθωμανικού οράματος του Ταγίπ Ερντογάν με ό,τι αυτό συνεπάγεται στις σχέσεις και την επιρροή της Τουρκίας στον άμεσο γεωγραφικό χώρο και τον δυτικό κόσμο.
Αυτό που ήθελε ο τούρκος πρόεδρος ήταν να έχει στην προσωπική ευχέρειά του την απόφαση να λειτουργεί η Αγία Σοφία ως τζαμί ή όχι. Έτσι, θα μπορεί να έχει ως εργαλείο την επιλογή «παραχώρησης» ή «δείγματος καλής θέλησης» για να μη προχωρήσει στη λειτουργία ως τζαμί τώρα ή στο μέλλον, δημιουργώντας δηλαδή από το πουθενά συνθήκες για να παραχωρήσει κάτι που δεν είχε.
Η εν λόγω κίνηση φέρνει την Τουρκία απέναντι σε ένα σημαντικό μέρος της διεθνούς κοινότητας, καθώς προϊόντος του χρόνου καθίσταται πρόβλημα για τη Δύση, όχι μόνο για τον ελληνισμό. Προς το παρόν όμως, παρακολουθούμε τις λεκτικές καταδίκες του γεγονότος που δεν κοστίζουν εξάλλου και τίποτα.
Χλιαρές ήταν οι αντιδράσεις από τις ΗΠΑ, με ανακοίνωση μόνο της εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Αίσθηση έχει προκαλέσει η σιωπή του Λευκού Οίκου αλλά και του αμερικανού προέδρου, με τον δημοκρατικό υποψήφιο για την προεδρία των ΗΠΑ και κύριο αντίπαλο του Τραμπ στις επερχόμενες εκλογές, Τζο Μπάιντεν, να ζητάει από τον Ερντογάν να πάρει πίσω την απόφασή του.
Από την πλευρά τους, Ευρωπαϊκή Ένωση, Γαλλία και Γερμανία, αν και καταδίκασαν την πρωτοφανή κίνηση Ερντογάν, που απομακρύνει την Τουρκία από το δυτικό κόσμο, δεν έκαναν λόγο για κυρώσεις. Κάτι που αναμένεται να επιδιώξει η Αθήνα το προσεχές διάστημα σε περίπτωση που ο τούρκος πρόεδρος κάνει πράξη τα σχέδιά του, ζητώντας αυτή τη φορά πράξεις από τους εταίρους τους και όχι ευχολόγια.
Οι κινήσεις της Αθήνας
Στο πλαίσιο αυτό, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ξεκινήσει μπαράζ επαφών, αρχής γενομένης με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
Ακολουθεί δε, μια ιδιαίτερα κρίσιμη εβδομάδα που περιλαμβάνει τη συνεδρίαση (13/7) του Συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Συνόδου Κορυφής (17-18/7).
Αυτό που αναμένεται να επιδιωχθεί από ελληνικής πλευράς είναι ένα σαφές κείμενο καταδίκης όλου του φάσματος της τουρκικής προκλητικότητας και της εξέλιξης με την Αγία Σοφία, ενώ στο τραπέζι θα τεθεί ζήτημα κυρώσεων. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός η Σύνοδος θα γίνει με φυσική παρουσία των ηγετών, όπου ο έλληνας πρωθυπουργός είναι πιθανόν να πραγματοποιήσει τετ α τετ με ευρωπαίους ομολόγους του.
«Το θέμα της Αγίας Σοφίας είναι διεθνές ζήτημα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι τέτοια παραβατική συμπεριφορά και μια τόσο μεγάλη προσβολή θα πρέπει να έχει και ανάλογη απάντηση» δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας.
Πρόσθεσε, επίσης, πως «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα προχωρήσουμε σε κάποια μορφή κυρώσεων» και τόνισε ότι η χώρα μας θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της προκειμένου να υπάρξουν συνέπειες για την Τουρκία. «Ο Ερντογάν έκανε ένα ιστορικό λάθος, ένα λάθος που δημιουργεί ένα χάσμα, ελπίζω να μην είναι αγεφύρωτο».
Όπως είπε ο κ.Πέτσας «η Ελλάδα καταδικάζει αυτή την ενέργεια και θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι της προκειμένου να υπάρξουν συνέπειες για την Τουρκία. Όλα είναι πάνω στο τραπέζι και το ενδεχόμενο των κυρώσεων όχι μόνο από την Ευρώπη αλλά και από διεθνείς οργανισμούς, όπως η Unesco».
Ο Κωνσταντίνος Φίλης, Διευθυντής Ερευνητικών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, υποστήριξε πως απαιτείται ένα μπλοκ συμμαχιών προκειμένου να γίνει αυτό και το ερώτημα είναι αν η ΕΕ υπό την γερμανική προεδρία είναι διατεθειμένη και αποφασισμένη να πάρει ένα τέτοιο δρόμο. Οπως εκτίμησε, μιλώντας στο ΣΚΑΙ, δύσκολα θα δούμε κάτι τέτοιο παρόλο που η Ελλάδα θα πιέσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο Ερντογάν αγνοεί τη διεθνή κοινότητα
Στην αντίπερα όχθη, ο Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να αψηφά τη διεθνή κατακραυγή και δηλώνει ότι «το ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι το αποτέλεσμα της δίκαιης αποφασιστικότητάς μας. Λάβαμε αυτή την απόφαση κοιτάζοντας τι θέλει το έθνος μας».
«Αυτοί που δεν αντιδρούν έναντι της ισλαμοφοβίας στις χώρες τους (…) επιτίθενται κατά της βούλησης της Τουρκίας να ασκεί τα κυριαρχικά δικαιώματά της. Λάβαμε την απόφαση όχι σε σχέση με όσα οι άλλοι λένε, αλλά σε σχέση με τα δικαιώματά μας, όπως το κάναμε στη Συρία, στη Λιβύη και αλλού» υπογράμμισε.
Μάλιστα, οι τουρκικές αρχές άρχισαν επιθεωρήσεις στην Αγία Σοφία το Σάββατο στο πλαίσιο προετοιμασιών, προκειμένου να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί για μουσουλμανική προσευχή.
Ο ναός έκλεισε για τους επισκέπτες, μετέδωσε το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, περιγράφοντας πως ομάδες από το υπουργείο Τουρισμού επιθεώρησαν τον τρούλο και τέσσερις μιναρέδες, στο πλαίσιο των προετοιμασιών.
«Εξαφανίζουν» τις αγιογραφίες
Πάντως, μια από τις μεγαλύτερες ανησυχίες σχετικά με το μέλλον της Αγίας Σοφίας είναι τι θα συμβεί με τα περίλαμπρα ψηφιδωτά που περιλαμβάνουν απεικονίσεις του Ιησού και της Παναγίας μαζί με τα σπάνια πορτραίτα αυτοκρατόρων. Όπως προανήγγειλε η τουρκική εφημερίδα «Hurriyet», αυτός ο ψηφιδωτός διάκοσμος θα καλύπτεται πιθανότατα με ειδικά οπτικά την ώρα της μουσουλμανικής προσευχής.
Το εμβληματικό κτίριο των 1.500 ετών φιλοξενεί στα σπλάχνα του μια αμύθητης πολιτιστικής αξίας κληρονομιά, τον ψηφιδωτό πλούτο της Αγίας Σοφίας. Ό,τι γλύτωσε από τη λεηλασία του 1.204 και την άλωση του 1.453, κινδυνεύει με πλήρη αφανισμό από τα επικίνδυνα σχέδια του τούρκου ηγέτη.
Σύμφωνα με όσα προαναγγέλλει η τουρκική εφημερίδα «Hurriyet», κατά τη διάρκεια της μουσουλμανικής προσευχής, δύο τεχνάσματα θα χρησιμοποιούνται ώστε να μη φαίνονται οι σπάνιες ψηφιδωτές απεικονίσεις των χριστιανικών και βυζαντινών στιγμιοτύπων.
Ο πρώτος τρόπος, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι άμεσα καταστροφικός. Τα ψηφιδωτά που βρίσκονται με προσανατολισμό τη Μέκκα, προς την οποία στρέφονται οι μουσουλμάνοι για να προσευχηθούν, θα καλυφθούν με κουρτίνες, στερεωμένες σε ξύλινα τελάρα. Οι κουρτίνες θα ανοίγουν μόνο κατά τη διάρκεια της προσευχής.
Την ώρα της προσευχής, ειδικά χαλιά που θα τοποθετηθούν στο δάπεδο της Αγίας Σοφίας, θα εκπέμπουν ένα φως που θα επισκιάζει τον υπόλοιπο χώρο. Έτσι οι αγιογραφίες θα καλύπτονται από σκοτάδι και δεν θα είναι ορατές από τους μουσουλμάνους που θα προσεύχονται.
