Πολιτικές ανακατατάξεις στη Γαλλία ύστερα από τις δημοτικές εκλογές: προχθές Παρασκευή υπέβαλε αιφνιδίως την παραίτησή της η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Εντουάρ Φιλίπ που έγινε δεκτή από τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος, λίγες ώρες αργότερα, όρισε πρωθυπουργό τον Ζαν Καστέξ, που προέρχεται από την Κεντροδεξιά, όπως και ο Φιλίπ. Ο 55χρονος πρώην δήμαρχος της πόλης Πραντ, στη Νότια Γαλλία, είναι χαμηλού προφίλ αλλά οι μετοχές του ανέβηκαν τελευταίως, αφότου ορίστηκε υπεύθυνος για την έξοδο από την καραντίνα του COVID-19.
Η μεγάλη επιτυχία των Πρασίνων
Ο δεύτερος γύρος των δημοτικών εκλογών που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή – 15 αντί για δύο εβδομάδες μετά τον πρώτο γύρο (στις 15 Μαρτίου), λόγω της επιδημίας του κορωνοϊού – έφερε μεγάλες αλλαγές στο γαλλικό πολιτικό τοπίο. Το κόμμα Ευρώπη Οικολογία-Πράσινοι (EELV) πέτυχε ανέλπιστα καλά αποτελέσματα, κατακτώντας τη Λυών και τη Μασσαλία, τις δύο μεγαλύτερες πόλεις μετά το Παρίσι, αλλά και το Μπορντό, όπου κατάφερε να εκθρονίσει τη Δεξιά μετά από πολλά χρόνια, το Στρασβούργο, την Γκρενόμπλ και άλλες.
Αυτό σημαίνει ότι το EELV, ένα μικρό κόμμα με μόλις τέσσερις μόνιμους υπαλλήλους που δεν έχει κανέναν βουλευτή στην Εθνοσυνέλευση, μετατρέπεται σε υπολογίσιμη πολιτική δύναμη. Πιστεύεται ότι ευνοήθηκε από την καραντίνα λόγω COVID-19 που ανέδειξε τα οφέλη για το περιβάλλον, αλλά η νίκη του δεν κρίνεται ευκαιριακή. Αντίθετα, παρομοιάζεται με την άνοδο της Αριστεράς στις δημοτικές του 1977 που προετοίμασε το έδαφος για την εκλογή του Σοσιαλιστή Φρανσουά Μιτεράν στην προεδρία το 1981.
Το Σοσιαλιστικό Κόμμα κατόρθωσε να διατηρήσει το Παρίσι, όπου επανεξελέγη για δεύτερη θητεία η δήμαρχος Αν Ινταλγκό, και άλλες πόλεις (Ναντ, Ρεν, Αβινιόν κ.λπ.) κυρίως χάρη στη συμμαχία του με το EELV. Πολλοί αναλύουν τη συνεργασία των δύο κομμάτων στις δημοτικές εκλογές ως πρόβα τζενεράλε για τις προεδρικές του 2022, στις οποίες ένας υποψήφιος του EELV θα μπορούσε να μεγαλουργήσει με την υποστήριξη των Σοσιαλιστών. Ενδεικτικό της δυναμικής του EELV είναι ότι ο Μακρόν προειδοποιεί πλέον τους συνεργάτες του να προσέχουν τι συμβαίνει στα αριστερά τους, στο περιβαλλοντικό κίνημα, και όχι στα δεξιά τους για τυχόν άνοδο της Ακροδεξιάς.
Ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός (RN) της Μαρίν Λεπέν δεν έκανε καλή εμφάνιση, κατάφερε όμως να κατακτήσει πρώτη φορά τη δημαρχία μιας πόλης μεγαλύτερης των 100.000 κατοίκων, του Περπινιάν.
Πολύ ταπεινωτικό το αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής για τον Μακρόν. Μοναδικός από τους υποψηφίους του κόμματός του, La Republique en Marche (LRM), που κατάφερε να εκλεγεί δήμαρχος είναι, κατά μία ειρωνεία, ο Φιλίπ (οι γάλλοι πολιτικοί έχουν δικαίωμα να βάζουν υποψηφιότητα για τοπικά αξιώματα διατηρώντας παράλληλα τον υπουργικό ή, στην περίπτωση Φιλίπ, τον πρωθυπουργικό τους θώκο). Η νίκη του όμως στη Χάβρη με ένα εντυπωσιακό 58,8% δεν σώζει τα προσχήματα για το LRM.
Αλλαγή πορείας
Υπό το φως των αποτελεσμάτων της κάλπης, ο Μακρόν δήλωσε ότι θα ακολουθήσει έναν «νέο δρόμο» θέτοντας ως προτεραιότητα την πολιτική υγείας, την τρίτη ηλικία και τους νέους. Τρία χρόνια μετά την εκλογή του (τον Μάιο του 2017) και δύο χρόνια πριν από το τέλος της θητείας του (το 2022), ο Μακρόν προσπαθεί να επανεφεύρει τον εαυτό του και το νεαρό του κόμμα (ιδρύθηκε πριν από τέσσερα χρόνια).
Τη Δευτέρα, την επομένη κιόλας των εκλογών, ο Μακρόν συναντήθηκε στο προεδρικό μέγαρο, το Ελιζέ, με τα 150 μέλη της Σύμβασης των Πολιτών για το Κλίμα και αμέσως μετά ανακοίνωσε τη διοργάνωση δύο δημοψηφισμάτων για το περιβάλλον. Μέσω αυτών, ο πρόεδρος φιλοδοξεί να επανεπιβεβαιώσει τη νομιμοποίησή του στον λαό. «Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: ανανεώνει τη Δημοκρατία και υπερασπίζεται το αγαπημένο θέμα του λαού, το περιβάλλον» αφήνει να διαρρεύσει το Ελιζέ. Το στοίχημα όμως εμπεριέχει κινδύνους, διότι συχνά τα δημοψηφίσματα μετατρέπονται σε ψήφο διαμαρτυρίας κατά της κυβέρνησης που τα διοργανώνει, όπως έδειξε η περίπτωση του Ματέο Ρέντσι στην Ιταλία, που αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 2016, όταν έχασε ένα δημοψήφισμα για τη μείωση του αριθμού των βουλευτών παρότι ήταν θέμα που υποστήριζε ο ιταλικός λαός.
Η τριπλή κρίση που αντιμετωπίζει ο γάλλος πρόεδρος
«Ο Μακρόν αντιμετωπίζει τριπλή κρίση» έγραψε η αρθρογράφος του «Monde» Σολέν ντε Ρουαγέ. «Η πρώτη είναι πολιτική και σημαδεύεται από το ρεκόρ αποχής – παρά το γεγονός ότι οι δήμοι αποτελούν ένα από τα τελευταία πολιτικο-διοικητικά σκαλοπάτια που συνεχίζουν να θεωρούν αξιόπιστα οι Γάλλοι».
Σχεδόν το 60% των ψηφοφόρων δεν πήγε να ψηφίσει – πρόκειται για τη μεγαλύτερη αποχή από το 1958 (περισσότερο από 20 μονάδες μεγαλύτερη από τον β’ γύρο των δημοτικών εκλογών του 2014). Φόβος για τον κορωνοϊό, που έχει προκαλέσει σχεδόν 30.000 θανάτους στη Γαλλία, ή αποδυνάμωση της Δημοκρατίας; αναρωτιέται ο γαλλικός Τύπος. Ακόμη και αν το ρεκόρ αποχής οφείλεται στον κορωνοϊό, το γεγονός ότι υπήρξαν δήμαρχοι που εξελέγησαν τελικά με λιγότερο από το 11% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων αποδυναμώνει τη Δημοκρατία.
«Η δεύτερη κρίση αφορά τον ίδιο τον μακρονισμό. Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής αποτέλεσαν πραγματική πανωλεθρία για το LRM που δεν κατέκτησε καμία μεγάλη πόλη. Από εργαστήριο του μακρονισμού, η Λυών έγινε ο τάφος του με φόντο τους διχασμούς που ευνόησαν τη νίκη των οικολόγων» συνεχίζει η Ντε Ρουαγέ.
Στο Παρίσι, η υποψήφια του LRM Ανιές Μπιζέν όχι μόνο ήρθε τρίτη αλλά και δεν κατάφερε να εκλεγεί ούτε δημοτική σύμβουλος.
«Η τρίτη κρίση είναι πανομοιότυπη με εκείνη που συγκλονίζει το πολιτικό σύστημα από το 2017. Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής έδειξαν ότι η διαδικασία αποσύνθεσης και κατακερματισμού, την οποία εισήγαγε η εκλογή του Μακρόν, συνεχίζεται αλλά αυτή τη φορά εις βάρος του ίδιου του προέδρου. Αποτελεί και ένα από τα μαθήματα του «πράσινου κύματος» της περασμένης Κυριακής: αν και αντικατοπτρίζει εν μέρει την άνοδο των περιβαλλοντικών ανησυχιών, αποτελεί παράλληλα παράταση του κινήματος της αποστασιοποίησης που ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια. Απογοητευμένο από τον μακρονισμό αλλά χωρίς να επανασυνδέεται με τον «παλαιό κόσμο», ένα κομμάτι των ψηφοφόρων στρέφεται πλέον προς τους οικολόγους για να διαταράξει το παραδοσιακό κομματικό παιχνίδι» καταλήγει η Ντε Ρουαγέ.
