Οταν ο επισκέπτης περπατά στο κέντρο της πόλης των Χανίων από την πλατεία των Δικαστηρίων προς τη Δημοτική Αγορά, το ιστορικό κτίριο που εγκαινιάστηκε από τον Ελ. Βενιζέλο στις 4 Δεκεμβρίου 1913, τρεις μέρες μετά την επίσημη τελετή Ενωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, αυτό που τον διαπερνά είναι ότι βαδίζει σε μια σύγχρονη πόλη. Σε ένα κομμάτι που έχει χτιστεί με σχέδιο, έμπνευση, που ακούμπησε με σεβασμό στην Παλιά Πόλη, κοιτάζοντας προς το λιμάνι, είτε ανηφορίζοντας προς τη Χαλέπα.
Και το πρώτο ερώτημα είναι «αλήθεια, πώς έγινε αυτό», όταν λίγα χιλιόμετρα παραπέρα προβάλλουν (εφέτος) κλειστά δεκάδες ξενοδοχεία, εκατοντάδες κτίρια χτισμένα για τουρίστες, όταν η ακτογραμμή και περιοχές ολόκληρες έχουν παραδοθεί στην τουριστική ανάπτυξη.
Ισχυρότερη όμως από το κοντράστ των συναισθημάτων είναι η έκπληξη όταν μαθαίνεις πώς το κέντρο της πόλης χτίστηκε σε πολεοδομικά σχέδια του (νεαρού, άγνωστου, αρχές της δεκαετίας του ’70) Αντώνη Τρίτση που είχε επιστρέψει από σπουδές στην Πολεοδομία και Χωροταξία στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Ιλινόι.
Αυτά θυμήθηκα διαβάζοντας το άρθρο του υφυπουργού Περιβάλλοντος Δημήτρη Οικονόμου στο ένθετο του «Βήματος» της περασμένης Κυριακής για το σχέδιο ανάκαμψης της χώρας, ο οποίος αναφέρθηκε στον Αντώνη Τρίτση, τον υπουργό Χωροταξίας και Περιβάλλοντος στις κυβερνήσεις Παπανδρέου και μετέπειτα δήμαρχο Αθηναίων.
Γι’ αυτό που έμεινε στην ιστορία είναι ότι το 1984 ξεκίνησε την Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ), ένα πρόγραμμα εκπόνησης μεγάλου αριθμού μελετών Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων που κάλυπταν πόλεις, οικισμούς και τον περιβάλλοντα αγροτικό χώρο. Οπως γράφει ο κ. Οικονόμου, «τα αποτελέσματα μπορεί να μην ήταν θεαματικά, πολλές μελέτες λίμνασαν. Ωστόσο, ήταν το πρώτο πρόγραμμα πολεοδόμησης με συγκεκριμένη φιλοσοφία και μεγάλη κλίμακα, κι από αυτή την άποψη ιστορικό βήμα».
Μεσολάβησαν από τότε 36 χρόνια. Η πολεοδομική νομοθεσία άλλαξε, ανατέθηκαν και εγκρίθηκαν μελέτες, αλλά το αποτέλεσμα παραμένει ισχνό. Από τις 1.140 δημοτικές ενότητες της χώρας δυστυχώς μόλις στο 20% έχουν και μεγαλώνουν με πολεοδομικά σχέδια.
Το ευτύχημα είναι ότι η κυβέρνηση και ο υφυπουργός, καθηγητής Χωροταξίας, αντιλαμβάνονται ότι το να χτίζεις πόλεις χωρίς σχέδιο είναι έγκλημα και ότι το έλλειμμα σχεδιασμού καθυστερεί επενδύσεις και προχωρούν σε μια νέα Επιχείρηση Πολεοδομικού Σχεδιασμού της χώρας.
Η πρωτοβουλία αποτελεί σίγουρα βάση για τη βελτίωση της ζωής των πόλεων και ίσως το πιο σοβαρό εργαλείο για την πολυπόθητη ανάκαμψη της οικονομίας.
