Ο λόγος της πάντα στοχευμένος. Λακωνικά συμπυκνώνει τις σκέψεις της. Ισως γι’ αυτό καταφεύγει στην ποίηση. Αυτή τη φορά η Ρένη Πιττακή έρχεται αντιμέτωπη με το έργο «Ημερολόγιο ενός αθέατου εγκλεισμού», όπου o διακεκριμένος πανεπιστημιακός, θεατρικός συγγραφέας και ποιητής Γιώργος Βέλτσος καταγράφει ποιητικά τους στοχασμούς του για τις παράξενες ημέρες που ζήσαμε και ίσως ζούμε ακόμη.
Μιλήστε μου για την παράσταση «Ημερολόγιο ενός αθέατου εγκλεισμού». Τι θα παρακολουθήσουμε στη Ρωμαϊκή Αγορά στις 30 και 31 Ιουλίου;
«Αυτό που συμπυκνώνει ο τίτλος. Σελίδες ημερολογίου όχι σε πεζό λόγο, αφού έχουν προσβληθεί από τον ιό της ποίησης, με μια ελλειπτική και υπαινικτική γραφή. Εχω τη χαρά να συνεργάζομαι με την Ελπίδα Σκούφαλου που έχει αναλάβει τη σκηνοθετική επιμέλεια και δύο σπουδαίους μουσικούς-συμπαραστάτες: τον Σωκράτη Σινόπουλο στη λύρα και τον Βασίλη Παπαβασιλείου στο κοντραμπάσο».
Τι σας γοήτευσε σ’ αυτό το κείμενο του Γιώργου Βέλτσου το οποίο βρίσκεται σε αναλογία και αντίστιξη με την ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου»;
«Η ενδοσκόπηση και η υπονόμευση της διακειμενικής αναφοράς στον Ελύτη. Το κείμενο του Βέλτσου αποκολλάται από τη μυθολογία της Γενιάς του ’30 που τον στοιχειώνει, τον δαιμονίζει και της επιτίθεται. Με όλη την αρματωσιά της διαμεσολαβημένης κουλτούρας ταξιδεύει στο σήμερα».
Λέγεται ότι πριν καν τυπωθεί το βιβλίο είχε δρομολογηθεί να αποκτήσει τη φωνή σας. Πώς το σχολιάζατε;
«Πώς να το σχολιάσω; Θα σταθώ σε κάτι άλλο. Στην παράσταση θα ακούγεται και η φωνή του Γιώργου Βέλτσου, ηχογραφημένη φυσικά. Γιατί το ημερολόγιο είναι κάτι πολύ προσωπικό. Δεν θα μπορούσε να μας λείψει η φωνή του…».
Στο κείμενο υπάρχουν αναφορές στην επικαιρότητα…
«Η επικαιρο-ποίηση της ποίησης την τοποθετεί στο επίπεδο της δημοσιογραφίας και με προβληματίζει. Από την άλλη, γιατί όχι; Ο μεταμοντερνισμός τα έβαλε όλα στο μίξερ».
Πώς βιώσατε αυτές τις ημέρες του εγκλεισμού; Ανακαλύψατε κάτι για τον εαυτό σας που ίσως δεν το γνωρίζατε προηγουμένως;
«Εκμεταλλεύτηκα τον σκληρό Απρίλη, με οικιακά, καθάρισμα και ξεκαθάρισμα. Δεν μου χρειάστηκε ο επιβεβλημένος εγκλεισμός για την αυτογνωσία. Προσυπογράφω αυτό που είπε ο Γιώργος Κουμεντάκης, ότι «καλό θα έκανε ένας μήνας παύσης μέσα στον χρόνο». «Eπειδή η γη από τον άνθρωπο έχει απαυδήσει», όπως σημειώνει και ο Γιώργος Βέλτσος».
Η παράστασή σας εντάσσεται στον κύκλο του προγράμματος «Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», ενός νέου θεσμού που εγκαινιάζει το υπουργείο Πολιτισμού για εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους. Διατυπώθηκαν ωστόσο ενστάσεις για την επιλογή του υπουργείου εφέτος να μην προχωρήσει σε ανοιχτή πρόσκληση αλλά σε απευθείας ανάθεση των παραγωγών στους εποπτευόμενους φορείς του. Σας προβλημάτισε αυτή η παράμετρος όταν δεχθήκατε την πρόταση από την Εθνική Λυρική Σκηνή; Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε μια διχαστική λογική θα έλεγα στον χώρο σας…
«Εμεινα στην τιμητική πρόταση. Πρώτα του συγγραφέα-ποιητή και ύστερα του πολιτιστικού οργανισμού που λέγεται Εθνική Λυρική Σκηνή. Οσο για τη διχαστική λογική, την έχει διατυπώσει ο Σολωμός στον Εθνικό Υμνο εξαίσια και εξακολουθεί να βρίσκεται στο DNA μας».
Αυτό το διάστημα υπάρχουν έντονες ζυμώσεις, διεκδικήσεις, κινήματα όπως το Support Art Workers. Πώς βλέπετε αυτή την εξέλιξη;
«Κάθε μάχη για διεκδικήσεις και αναγνώριση δικαιωμάτων σε ένα κράτος που αντιμετωπίζει τους πολιτιστικούς φορείς σαν γραφικούς τύπους, τους προσπερνάει και τους απαξιώνει με βρίσκει συνοδοιπόρο».
Κυρία Πιττακή, βλέποντας την πορεία σας, τελικά τι είναι αυτό που σας οδήγησε στο θέατρο;
«Το γεγονός ότι στην πραγματική ζωή δεν μπορούσα να κάνω πέντε φόνους, έξι ληστείες και δέκα γάμους».
Το θέατρο σάς άλλαξε δομικά ως άνθρωπο;
«Με ελευθέρωσε σε πολλά και με «πλούτισε»».
Είναι τελικά πιο λυτρωτικό για τον θεατή ή για τον ίδιο τον ηθοποιό;
«Εξαρτάται από τον διάλογο ανάμεσα στους δύο πόλους, αν υπάρξει. Και σημασία έχει η λύτρωση όταν συμβαίνει και όχι ο ποσοτικός της έλεγχος».
Θεωρείστε η πιο πιστή μαθήτρια του Καρόλου Κουν. Συγκρούσεις, καβγάδες υπήρξαν αλήθεια ποτέ ανάμεσά σας;
«Φυσικά και είχαμε, όπως συμβαίνει σε όλες τις γνήσιες σχέσεις. Μόνο που ήταν Υπόγειες συγκρούσεις. Και το υπόγειες το λέω με Υ κεφαλαίο».
Ποια στιγμή σάς σημάδεψε ανάμεσα στις χιλιάδες που ζήσατε μαζί του;
«Ενα «δεν μ’ αγαπάς πια» που μου είπε…».
Μαθήτρια του Καρόλου Κουν, η Ρένη Πιττακή έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της σε παραστάσεις στο θέατρο Τέχνης.
Ο Κάρολος Κουν πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αντέξει την παράξενη εποχή μας;
«Εδώ έστησε θέατρο σε Κατοχή και Εμφύλιο. Από την άλλη, σκέφτομαι αυτό που είπε ο Μπρεχτ: «νίκησα τίγρεις και λιοντάρια αλλά με φάγαν οι κοριοί»».
Στη σκηνή ζήσατε έντονα πάθη. Τα αναζητήσατε και στη ζωή;
«Διαπλέκεται η ζωή με τη σκηνή πότε γλυκά και πότε άγρια. Με φαντάζεστε να αναζητάω δολοφονίες, νευρώσεις, αρχομανίες και άλλα τέτοια παρεμφερή στη ζωή; Θυμάμαι τον Χατζιδάκι να λέει με χιούμορ ότι η μουσική τον βοήθησε να μη γίνει εγκληματίας».
Υπάρχει ένα όνειρό σας που επαναλαμβάνεται συχνά;
«Φροϋδική ερώτηση, αλλά όχι. Πριν χρόνια είχα ένα υπέροχο όνειρο: μια χαμηλή πτήση πάνω από λιβάδια και θάλασσες – ήμουν ερωτευμένη. Περιμένω πότε θα το ξαναδώ».
Ακολουθήσατε μια πορεία χωρίς να κάνετε εκπτώσεις. Ποιο είναι το μεγαλύτερο τίμημα που πληρώσατε;
«Μη νομίζετε, κάποιες εκπτώσεις τις έκανα. Το θεωρώ αναπόφευκτο και το λέω χωρίς δικαιολογητική διάθεση. Οσο για το τίμημα; Πούλησα την ψυχή μου στο θέατρο».
«Ημερολόγιο ενός αθέατου εγκλεισμού». Μια παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο πλαίσιο του προγράμματος του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού «Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός». Σκηνοθεσία: Ελπίδα Σκούφαλου. Στις 30 και 31 Ιουλίου στη Ρωμαϊκή Αγορά.
