Στο επίκεντρο του κυκλώνα βρίσκεται η Ελλάδα μετά τις αλλεπάλληλες καταγγελίες για βίαιη αντιμετώπιση και επαναπροώθηση προσφύγων τόσο στον Έβρο όσο και στο Αιγαίο.

Η χώρα μας βρίσκεται στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους θανάτους δύο μεταναστών στον Έβρο κατά την περίοδο της προσφυγικής κρίσης τον Μάρτιο. Τη Δευτέρα, Νότης Μηταράκης και Μιχάλης Χρυσοχοΐδης παρέστησαν στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) για να μιλήσουν για τα περιστατικά αυτά.

Εξηγήσεις από την ελληνική κυβέρνηση έχουν ζητήσει πάνω από 100 ευρωβουλευτές με γραπτή επιστολή που απέστειλαν τον Μάιο, πάρα τα διάφορα δημοσιεύματα που κυκλοφόρησαν σήμερα στα ΜΜΕ περί «τουρκικών υπογραφών για να δικαστεί η Ελλάδα». Αυτό βέβαια δεν έχει εμποδίσει την Τουρκία να στήσει το δικό της «πάρτι» με fake news και εμπρηστικές κατηγορίες προς την Ελλάδα.

Από τη μεριά της, η Αθήνα έχει ήδη αρνηθεί πολλές φορές τις κατηγορίες αυτές. Οι αποδείξεις εις βάρος της όμως συσσωρεύονται: νέα έρευνα της οργάνωσης Forensic Architecture κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι «εξαιρετικά πιθανό» το ενδεχόμενο να σκοτώθηκε από πυρά Ελλήνων στρατιωτών ένας Σύρος πρόσφυγας στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο. Η οργάνωση αυτή έχει επικεφαλής έναν Τούρκο, τον Εγιάλ Βάιζμαν, και έχει έρθει στο στόχαστρο της ελληνικής κυβέρνησης για διάδοση ψευδών ειδήσεων εκ μέρους της γείτονος χώρας.

Σύμφωνα με τους Financial Times, o Κυριάκος Μητσοτάκης υποστήριξε ότι διενεργήθηκε εσωτερική έρευνα για το περιστατικό – η οποία πάντως δεν έχει δημοσιοποιηθεί – και ότι δεν βρέθηκαν αποδείξεις που να υποστηρίζουν τις καταγγελίες αυτές.

Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα είναι αναγκασμένη να λογοδοτήσει σε επίπεδο ΕΕ για τις πρακτικές, την ώρα που πληθαίνουν το τελευταίο καιρό και για pushbacks στο Αιγαίο από το ελληνικό Λιμενικό.

Η ώρα της ευθύνης πλησιάζει και δεν είναι διόλου απίθανο να βαρύνει τη χώρα μας, τη στιγμή που οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ αρνούνται να αντιμετωπίσουν τις δικές τους ευθύνες στο προσφυγικό – μεταναστευτικό, αρκούμενες απλά σε δηλώσεις στήριξης και επεκτείνοντας την «καλή θέλησή» τους μόνο μέχρι τη μετεγκατάσταση ασυνόδευτων προσφυγόπουλων.

Forensic Architecture: Ενδείξεις για θάνατο πρόσφυγα στον Έβρο από ελληνικά πυρά

«Εξαιρετικά πιθανό» είναι το ενδεχόμενο να σκοτώθηκε από πυρά Ελλήνων στρατιωτών ένας Σύρος πρόσφυγας στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Εβρο τον Μάρτιο, σύμφωνα με έρευνα της ομάδας Forensic Architecture.

Βάσει της έρευνας που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, θεωρείται ότι ο 22χρονος Μοχάμεντ αλ Αράμπ από το Χαλέπι πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε όταν μαζί με χιλιάδες άλλους αποπειράθηκε να μπει παράνομα στο ελληνικό έδαφος, μετά την απειλή του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να «ανοίξει τις πύλες» προς την Ευρώπη.

Στις 2 Μαρτίου εμφανίστηκαν οι πρώτες αναφορές για θάνατο πρόσφυγα στoν Έβρο, με μαρτυρίες, καταγγελίες και δημοσιεύματα τα οποία η ελληνική κυβέρνηση είχε διαψεύσει.

Βάσει της ανάλυσης από βίντεο που τραβήχτηκε με κινητό και συνεντεύξεις των μελών της ομάδας με αυτόπτες μάρτυρες, «υπάρχουν έντονες ενδείξεις» ότι ο Αλ Αράμπ είναι πιθανό να σκοτώθηκε από έλληνες στρατιώτες οι οποίοι βρίσκονταν κοντά στο σημείο, όπως αναφέρει ο Στέφανος Λεβίδης, ερευνητής της ομάδας που συντόνισε την έρευνα.

Δείτε το βίντεο εδώ

Πιέσεις στην Αθήνα να διερευνήσει τους δύο θανάτους

Η ερευνητική ομάδα παρουσίασε τη Δευτέρα την ολοκληρωμένη έρευνα στη συνεδρίαση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου. Υπάρχουν επίσης αναφορές για τον θάνατο ενός Πακιστανού μετανάστη, του Μοχάμεντ Γκουλζάρ.

Τον Μάιο, περισσότεροι από 100 ευρωβουλευτές έστειλαν επιστολή στην Κομισιόν ζητώντας να γίνει έρευνα για τον θάνατο του 43χρονου Γκουλζάρ, ο οποίος πυροβολήθηκε στο στήθος σε άλλο σημείο των ελληνο-τουρκικών συνόρων. Η έρευνα της Forensic Architecture και άλλων ομάδων έδειξε ότι ευθύνονται οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις, σύμφωνα με τους Financial Times, όμως η Αθήνα αρνείται και αυτό.

Η Κομισιόν ανέφερε ότι βρίσκεται σε «στενή επαφή» με τις ελληνικές Αρχές και αναγνώρισε την «περίπλοκη και δύσκολη κατάσταση στα ελληνοτουρκικά σύνορα» που ανησυχούν «όχι μόνο την Ελλάδα αλλά όλη την Ευρώπη. Στο δύσκολο καθήκον που έχουν να αντιμετωπίσουν είναι σημαντικό οι Αρχές να δρουν με τρόπο αναλογικό και με βάση τις ευρωπαϊκές αξίες» αναφέρεται σε ανακοίνωση.

«Είναι ευθύνη των ελληνικών αρχών να παρακολουθούν την κατάσταση και να διερευνούν τέτοιου είδους καταγγελίες επειδή ελπίζω ότι ανησυχούν επίσης για αυτές. Είμαι επίσης έτοιμη να εξετάσω αν χρειάζονται νέες προτάσεις για το πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι τα κράτη μέλη προστατεύουν τα σύνορά τους με τον σωστό τρόπο», είπε η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Ίλβα Γιόχανσον.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες παροτρύνει επίσης την Ελλάδα να διερευνήσει πολλές αναφορές για επαναπροωθήσεις μεταναστών από τις ελληνικές Αρχές στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα της χώρας.

Τι απαντά η Ελλάδα για τον Έβρο

Η Αθήνα έχει αρνηθεί όλες τις κατηγορίες για θανάτους μεταναστών στον Έβρο από ελληνικά πυρά.

Κατά τη συνέντευξή του με τους Financial Times, o Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει ότι είναι έτοιμος να αμφισβητήσει ανοιχτά τις κατηγορίες αυτές. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει διεξάγει από τη μεριά της έρευνα για τα περιστατικά αυτά και ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι άνθρωποι αυτοί σκοτώθηκαν από πυρά από την ελληνική πλευρά.

«Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι το μόνο σημείο εισόδου και στάσης μετά το κλείσιμο της Λιβύης και του Μαρόκου, είναι το μόνο σημείο εισόδου στην Ευρώπη για όλους τους δυστυχισμένους ανθρώπους. Και δεν υπάρχουν τέτοια φαινόμενα που εννοείτε ή υπονοείτε. […] Άκουσα ισχυρισμούς για την ύπαρξη ελεύθερων σκοπευτών, αλλά η Ελληνική Αστυνομία δεν έχει ελεύθερους σκοπευτές, δεν έγινε χρήση όπλων, έγινε χρήση απλώς κάποιων αστυνομικών μέτρων», είχε πει ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, κατά τη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο στο πλαίσιο της Επιτροπής για τις Θεμελιώδεις Ελευθερίες.

Καλή θέληση και πολλά «ίσως» από την ΕΕ

Την Τρίτη πραγματοποιήθηκε άτυπο συμβούλιο των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ, στο πλαίσιο της γερμανικής προεδρίας.

Παρ’ ότι θεωρείται ένα από τα θέματα προτεραιότητας της γερμανικής προεδρίας της ΕΕ, η επίμαχη συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου λείπει από την ατζέντα της σημερινής τηλεδιάσκεψης των υπουργών Εσωτερικών και Μετανάστευσης της ΕΕ. Μιλώντας το πρωί στη δημόσια γερμανική τηλεόραση ο υπουργός Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ χαρακτήρισε ελάχιστες τις πιθανότητες να επιτευχθεί στο διάστημα της γερμανικής προεδρίας συμφωνία στο προσφυγικό.

Ο Ζεεχόφερ εξέφρασε την ελπίδα του οι αρχηγοί κρατών να καταλήξουν σε μια συμφωνία από το 2021, όταν θα ξεκινήσει η εξάμηνη πορτογαλική προεδρία της ΕΕ.

Ο Γερμανός υπουργός Εσωτερικών τόνισε ακόμη, ότι όλες οι χώρες πρέπει να επιδεικνύουν αλληλεγγύη κατά την υποδοχή ευάλωτων ατόμων, επαναλαμβάνοντας ότι μακροπρόθεσμα, δεν μπορεί αυτό να αφεθεί μόνο στην Ιταλία, την Μάλτα, την Ελλάδα και την Ισπανία.

Η κατάσταση «δεν είναι αντάξια της Ευρωπαϊκής Ένωσης», δήλωσε ο κ. Ζεεχόφερ, με το βλέμμα στην αντιμετώπιση που επιφυλάσσεται από κάποια κράτη-μέλη στους πρόσφυγες που φθάνουν δια θαλάσσης στα σύνορα της ΕΕ. «Φθάνει ένα σκάφος και στη συνέχεια γίνονται τηλεφωνικές συνομιλίες σε όλη την Ευρώπη: ποιος είναι διατεθειμένος να τους δεχτεί; (…) Δεν είμαστε μόνο μια οικονομική κοινότητα και μια κοινότητα ασφάλειας, αλλά και μια κοινότητα αξιών. Και θεωρώ ότι σε αυτήν την κοινότητα αξιών περιλαμβάνεται και η διάσωση των ανθρώπων από τον θάνατο, η σωτηρία τους από τον πνιγμό», πρόσθεσε ο κ. Ζεεχόφερ

Χαρακτήρισε δε «πραγματικά ντροπιαστικό» το γεγονός, ότι πέντε χρόνια μετά την μεγάλη προσφυγική κρίση τα κράτη της ΕΕ δεν έχουν ακόμη συνεννοηθεί για την μεταρρύθμιση του ασύλου και της μετανάστευσης.

Καταγγελίες και για pushbacks στη θάλασσα

Περίπου 3.000 αιτούντες άσυλο έφτασαν στην Ελλάδα από ξηρά και θάλασσα από τις αρχές Μαρτίου. Πρόκειται για μια απότομη πτώση σε σύγκριση με τους προηγούμενους μήνες και με τα δύο τελευταία χρόνια.

H ελληνική κυβέρνηση χρησιμοποιεί ως «σημαία» το γεγονός ότι στα νησιά του Βορειονατολικού Αιγαίου – με μια μικρή εξαίρεση τη Λέσβο – οι προσφυγικές ροές είχαν μηδενιστεί σχεδόν από τις αρχές του 2020, κερδίζοντας έτσι τα εύσημα της ΕΕ.

Ωστόσο, πέρα από τη συγκυρία της πανδημίας του κοροναϊού, η μείωση αυτή των ροών ίσως οφείλεται και σε επαναπροωθήσεις από το ελληνικό Λιμενικό. Πολλές καταγγελίες για pushbacks στο Αιγαίο έχουν έρθει στο φως από ΜΚΟ και φορείς – κάποιες από αυτές η Αθήνα τις έχει αρνηθεί, ενώ τις περισσότερες από αυτές δεν τις έχει σχολιάσει.

Ως απάντηση στις κατηγορίες για παράνομες επαναπροωθήσεις, ο Νότης Μηταράκης σε σημερινή συνέντευξή του στο δελτίο ειδήσεων της Deutsche Welle επεσήμανε ότι «το Λιμενικό Σώμα είναι ενεργό στο Αιγαίο για να προστατέψει ζωές στην θάλασσα. Το 2020 είχαμε τις λιγότερες απώλειες ζωής από ποτέ στο Αιγαίο. Έχει καταγραφεί ο θάνατος μόνο ενός ατόμου καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου, φυσικά είναι λυπηρό, αλλά μια θετική εξέλιξη για τη διασφάλισης της ανθρώπινης ζωής».

Ερωτηθείς για τη στρατηγική αποτροπής στα θαλάσσια σύνορα της χώρας, ο υπουργός ανέφερε ότι «το Λιμενικό Σώμα σέβεται απολύτως τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς στο Αιγαίο. Προσπαθούμε να εργαστούμε ενεργά με την τουρκική ακτοφυλακή, βασιζόμενοι στο ολοκληρωμένο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, χάρις στο οποίο καθίσταται δυνατός ο εντοπισμός και η αποτροπή αυτών των βαρκών, πριν περάσουν στα ευρωπαϊκά χωρικά ύδατα. Ωστόσο, οι τουρκικές αρχές δεν συνεργάζονται πάντα».

Σχετικά με την πολιτική φύλαξης των συνόρων, ο κ. Μηταράκης απάντησε πως «οι Ένοπλες Δυνάμεις, τα Σώματα Ασφαλείας, η Frontex και -περιστασιακά- το ΝΑΤΟ φυλάσσουν με αποφασιστικότητα τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης. Αντιμετωπίσαμε μια οργανωμένη επίθεση στα σύνορα μας, με πρόθεση να περάσουν περισσότεροι από 150.000 άτομα στον Έβρο. Σύσσωμη η ηγεσία των ευρωπαϊκών θεσμών, βρέθηκε στον Έβρο και εξέφρασε την αλληλεγγύη της Ευρώπης στη χώρα μας. Η Τουρκία εργαλειοποίησε για γεωπολιτικούς λόγους το μεταναστευτικό ζήτημα και αυτό ξεκάθαρα είναι ένα θέμα για την ΕΕ».