Το άγαλμα του Αφανούς Ναύτη, έργο του Θανάση Απάρτη, αν και έχει τοποθετηθεί στην παραλία του Βροντάδου της Χίου, κοιτάζει προς τη στεριά, συμβολίζοντας τη νοσταλγία για το σπίτι και το όνειρο της επιστροφής. Το άγαλμα του καρδαμυλίτη ναυτικού, έργο του ίδιου γλύπτη, τοποθετημένο στην παραλία των Καρδαμύλων, κοιτάζει αντιθέτως προς τη θάλασσα, τη μεγάλη ερωμένη των ναυτικών, που όσο και αν αγαπούν τις γυναίκες και τις οικογένειές τους, πάντα θα θέλουν να ξαναπάνε κοντά της απαντώντας στο κάλεσμά της, πάντα θα την ονειρεύονται. Λίγο πιο πέρα, η «Καρδαμυλίτισσα», ένα ακόμη γλυπτό, αυτό της Μαίρης Παπακωνσταντίνου, αναπαριστά τη μάνα, τη σύζυγο, την κόρη που αγναντεύει το πέλαγος μήπως φανεί το καράβι που έχει πάρει μακριά τους αγαπημένους της.
Νησί που γεννάει ναυτικούς, η Χίος δεν θα μπορούσε παρά να στήνει τα αγάλματά της, ιερές προσφορές μνήμης και αγάπης, εκεί που σκάει το κύμα. Την ίδια βεβαίως στιγμή, είναι και η γενέτειρα μερικών από τις μεγαλύτερες εφοπλιστικές οικογένειες – και αυτή και οι γειτονικές Οινούσσες -, με τα διαπρεπή παιδιά της να ταξιδεύουν το όνομα της Ελλάδας στα πέρατα του κόσμου. Αλλά και να βάζουν συχνά το χέρι στην τσέπη για να αποδείξουν εμπράκτως στην ιδιαίτερη πατρίδα τους την αγάπη και την αδυναμία που της έχουν.
Η σύζυγος του Παναγιώτη Τσάκου, η ιατρός, ερευνήτρια και συγγραφέας Ειρήνη Σαρόγλου-Τσάκου, είναι εξάλλου εκείνη που χάρισε στα Καρδάμυλα το συγκινητικό άγαλμα της «Καρδαμυλίτισσας». Ηταν ένα δώρο καρδιάς στην πατρίδα του καπετάν Παναγιώτη Τσάκου, που γεννήθηκε στα Καρδάμυλα για να κατακτήσει τον κόσμο με τα πλοία του. Και για εκδηλώσει ακολούθως την αγάπη του για την πατρίδα ιδρύοντας μαζί με τη σύζυγό του και τον γιο του Νικόλαο Τσάκο το Κοινωφελές Ιδρυμα «Μαρία Τσάκος» – Διεθνές Κέντρο Ναυτικής Ερευνας και Παράδοσης με στόχο «την ανάπτυξη πρωτοβουλιών που αποσκοπούν στην προαγωγή της ευημερίας των ναυτικών, στη μόρφωση, στην εκπαίδευση και στην έρευνα θεμάτων ναυτιλίας, στην προστασία και διατήρηση του περιβάλλοντος και στη ναυτική κληρονομιά και παράδοση». Φιλοξενώντας, επιπλέον, στο «Σπίτι της Μαρίας» (το οποίο ίδρυσε υλοποιώντας το όραμα της κόρης του Μαρίας που έφυγε πρόωρα από τη ζωή) αγόρια από όλη την Ελλάδα, που μπορούν να φοιτήσουν στις σχολικές μονάδες των Καρδαμύλων. Στα οποία, εκτός από στέγη και τροφή, παρέχονται όλα τα αναγκαία μέσα για την καλύτερη σχολική τους επίδοση και κάθε δυνατή στήριξη «στην προσπάθεια βελτίωσης και ανάδειξης της προσωπικότητας του κάθε ατόμου».
Παιδεία, υγεία, πολιτισµός, περιβάλλον
Από το Λιβάνειο Γυμνάσιο Καρδαμύλων είχε αποφοιτήσει ο πατέρας Τσάκος, σχολείο που είχε ιδρύσει το 1925 ο πατριάρχης μιας άλλης δυναστείας εφοπλιστών από τη Χίο με πλούσιο κοινωνικό έργο, ο Γεώργιος Μιχαήλ Λιβανός. Ο καπετάν Γιώργης Ανδρεάδης από τον Βροντάδο ήταν ένας ακόμα εφοπλιστής που χρηματοδότησε δεκάδες έργα στην πατρίδα του, ανάμεσά τους και το Ναυτικό Γυμνάσιο Βροντάδου. Η Σχολή Μηχανικών Χίου ιδρύθηκε το 1965, από τον καρδαμυλίτη εφοπλιστή Γιάννη Καρρά και τον εκ Χίου εφοπλιστή Γιάννη Χανδρή, και στηρίχθηκε οικονομικά (για την προσθήκη μιας νέας πτέρυγας) και από την οικογένεια Τσάκου. Το ζεύγος Μιχαήλ και Σταματίας Ξυλά δημιούργησε το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Χίου με στόχο την πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη του νησιού.
Στο Μέγαρο Παντελή Αντ. Λαιμού στεγάζεται το Ναυτικό Μουσείο Οινουσσών. O Γεώργιος Π. Λιβανός εκφράζοντας την ανησυχία του για τη ρύπανση των θαλασσών από τα πλοία ίδρυσε το 1982 την Ελληνική Ενωση Προστασίας Θαλάσσιου Περιβάλλοντος (HELMEPA) στον Πειραιά. Ο Γιάννης Αγγελικούσης, που έχει χαρακτηριστεί ως ο ισχυρότερος έλληνας εφοπλιστής (και μακρινοί πρόγονοι του οποίου υπήρξαν πειρατές με έδρα τα Καρδάμυλα), είναι ένας από τους πλοιοκτήτες που καθιέρωσαν την επιμόρφωση των στελεχών του ομίλου τους, τη συνέχιση της καταβολής του μισθού και στη διάρκεια της αδείας και που επιλέγει για τα πλοία του έλληνες αξιωματικούς. Η αδελφή του Αννα Αγγελικούση και τα παιδιά της Φραγκίσκος και Αντώνης Κανελλάκης στήριξαν το Εθνικό Σύστημα Υγείας στον αγώνα του κατά του κορωνοϊού με 1.000.000 ευρώ. Πλούσιο φιλανθρωπικό έργο είχε αναπτύξει ο καπετάν Νικόλας Φράγκος (και αυτός από τα Καρδάμυλα), το οποίο συνεχίζει η κόρη του Αγγελική Φράγκου – η οποία προσφάτως προχώρησε μαζί με τον Ευάγγελο Μαρινάκη και την ΙΟΝ Α.Ε. σε δωρεά συνολικού ύψους άνω των 1.500.000 ευρώ για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Γνωστή για το φιλανθρωπικό έργο της είναι και η εφοπλιστική οικογένεια Βενιάμη, με τον Θεόδωρο Βενιάμη και τον αδελφό του Μιχάλη, μεταξύ άλλων να χτίζουν στη μνήμη του πατέρα τους, στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, το 2ο Nηπιαγωγείο Bροντάδου «Eλευθέριος Bενιάμης». Σημαντική και η κοινωνική προσφορά της εφοπλιστικής οικογένειας Λύρα από τις Οινούσσες με πολλές δωρεές σε σωματεία, νοσοκομεία και ιδρύματα, ενώ κοινωνικό έργο έχει αναπτύξει και η οικογένεια Φαφαλιού από τον Βροντάδο της Χίου.
Βέβαια, για να είμαστε απόλυτα δίκαιοι, εκτός από τους Χιώτες από τα Καρδάμυλα και τον Βροντάδο και τους «Αιγνουσιώτες» και άλλοι εφοπλιστές δίνουν εδώ και δεκαετίες δυναμικά το «παρών» σε θέματα που αφορούν το κοινωνικό σύνολο. Το επιβεβαιώνει η λειτουργία ιδρυμάτων όπως π.χ. το Κοινωφελές Ιδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη και πολλοί άλλοι οργανισμοί με φιλανθρωπικό ενδιαφέρον που έχουν ιδρύσει οικογένειες σημαντικών πλοιοκτητών. Για το φιλανθρωπικό έργο του έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών και ο Αχαιός εφοπλιστής Γρηγόρης Καλλιμανόπουλος. Πολλά και τα εφοπλιστικά ονόματα που και διά της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών προχώρησαν σε εντυπωσιακές δωρεές τους τελευταίους μήνες της πανδημίας. Με τους έλληνες κυρίαρχους του από θαλάσσης εμπορίου να συμβάλλουν αποφασιστικά, καθένας με τον τρόπο του και με τη δύναμη της περιουσίας του, στον αγώνα για ένα αύριο ελπίδας, και για μία Ελλάδα ανάπτυξης και δημιουργίας.
