Η αναβάθμιση του κύρους και της αξιοπιστίας της Ελλάδας παγκοσμίως εξαιτίας της επιτυχούς διαχείρισης της πανδημικής κρίσης διαμορφώνει μια πολύ διαφορετική συνθήκη εν όψει της διακοσιετηρίδας της Ελληνικής Επανάστασης. Με αυτή την αφορμή, η «Πρωτοβουλία 1821-2021» σύντομα θα ανακοινώσει τη διεξαγωγή ενός διεθνούς συμποσίου, το οποίο θα συμπυκνώνει την ιστορική εμπειρία των τελευταίων μηνών και θα ενταχθεί στις εκδηλώσεις για την επέτειο της Ανεξαρτησίας.
Πανδημική κρίση και νέες προτεραιότητες
Από τη στιγμή της δημιουργίας της, η «Πρωτοβουλία 1821-2021», στην οποία συνεργάζονται για πρώτη φορά τα 15 μεγάλα κοινωφελή, πολιτιστικά και επιστημονικά ιδρύματα του ιδιωτικού τομέα της χώρας και η Εθνική Τράπεζα, είχε αναδείξει αυτό ακριβώς το στοιχείο: την Ιστορία ως έμπνευση για το μέλλον. Στόχος είναι να διαμορφωθεί ένα παράδειγμα διαλόγου με βασικές αρχές τη συναντίληψη, τη φαντασία και το μέτρο.
Μέσα από αυτό το πρίσμα, ο συντονιστής της προσπάθειας, σύμβουλος στην Εθνική Τράπεζα, Ιωάννης Μάνος, περιγράφει τις αναγκαίες αναπροσαρμογές εν όψει των επετειακών εκδηλώσεων. Οπως σημειώνει: «Η πανδημική κρίση επέδρασε καθοριστικά σε όλα τα πεδία της πολιτικής, της κοινωνικής και της οικονομικής ζωής. Νέες επιλογές και προτεραιότητες αναδεικνύονται και δημιουργούν την ανάγκη να αντιμετωπιστεί διαφορετικά η νέα πραγματικότητα».
Τα όσα συνέβησαν και εξελίσσονται τους τελευταίους μήνες επέδρασαν καταλυτικά σε πολλά πεδία. Ο κ. Μάνος αναφέρει ενδεικτικά πώς μπορούν να αξιοποιηθούν τα νέα δεδομένα: «Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους επίσης αποτελεί ένα μεγάλο πλεονέκτημα, το οποίο όμως πρέπει να συνδυαστεί με τη διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της ιδιωτικότητας. Εκείνο πάντως που αναδείχθηκε είναι ένας νέος δημόσιος – επιστημονικός λόγος, απαλλαγμένος από σοβαροφάνειες και απλοποιήσεις. Χαρακτηρίστηκε από αίσθηση μέτρου και μια ήρεμη εκφορά λόγου. Το στοιχείο αυτό πρέπει να αποτελέσει ένα παράδειγμα για τον πολιτικό λόγο και διάλογο».
Διεθνές συμπόσιο με κορυφαίους επιστήμονες
Με αφορμή την πανδημία και σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Παστέρ, το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, τον Κύκλο Ιδεών καθώς και με τη συμβολή του King’s College, η «Πρωτοβουλία» οργανώνει ένα διεθνές συμπόσιο, με τη συμμετοχή κορυφαίων ελλήνων και ξένων επιστημόνων. Προετοιμάστηκε τους τελεταίους μήνες και θα πραγματοποιηθεί τον Ιανουάριο 2021, με τίτλο «Επιδημίες. Μια διαχρονική απειλή, μια πρόκληση για το μέλλον», ενώ το αναλυτικό πρόγραμμα θα ανακοινωθεί στις αρχές Ιουλίου. Στη φάση της ολοκλήρωσης του σχεδιασμού και υλοποίησης των πολλαπλής στόχευσης επετειακών δράσεων, η πανδημία της Covid-19 κρίθηκε αναγκαίο να ενταχθεί στον προβληματισμό και στις θεματικές των συζητήσεων. «Κρίναμε ότι κάτι τέτοιο ήταν αυτονόητο, καθώς το όλο σκεπτικό μας προϋπέθετε τη «συνομιλία» του παρελθόντος με τα προβλήματα του παρόντος και τις προοπτικές για το μέλλον» σημειώνει ο κ. Μάνος.
Το Συμπόσιο θα περιλαμβάνει τέσσερις θεματικές ενότητες (εφόσον κριθεί αναγκαίο εκ των συνθηκών, θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά, όπως και όλες οι επετειακές δράσεις):
α) Την ιστορική, με στόχο τη μελέτη και ανάδειξη του τρόπου με τον οποίο η σημερινή πανδημία μας υποχρεώνει να στραφούμε στο παρελθόν και στην ιστορική εμπειρία των κοινωνιών.
β) Την ψυχολογική, με σκοπό την εξέταση της επίδρασης της πανδημίας στην ψυχική και σωματική υγεία, διαχρονικά και στο μέλλον.
γ) Τη νομική, με την ανάλυση των ζητημάτων που αφορούν τη λειτουργία της φιλελεύθερης δημοκρατίας και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
δ) Την ιατρική, όπου δεδομένης και της πιθανολογούμενης προόδου η οποία θα έχει επιτευχθεί έως την ημερομηνία διεξαγωγής του συμποσίου, θα αναλυθούν τα ζητήματα αντιμετώπισης της βιολογικής εισβολής, των προοπτικών δημιουργίας ενός δραστικού εμβολίου ή όποιες επιστημονικές εξελίξεις θα έχουν συντελεστεί έως την περίοδο διεξαγωγής του Συμποσίου.
Ιδρύματα και φορείς που μετέχουν
Η «Πρωτοβουλία 1821-2021» είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των εξής φορέων και ιδρυμάτων: Εθνική Τράπεζα, Ιδρυμα Ευγενίδου, Ιδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, Ιδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, Κοινωφελές Ιδρυμα Κοινωνικού & Πολιτιστικού Εργου (ΚΙΚΠΕ), Ιδρυμα Ιωάννη Κωστόπουλου, Ιδρυμα Λαμπράκη, Κοινωφελές Ιδρυμα Α. Κ. Λασκαρίδη, Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Κοινωφελές Ιδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, Ιδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, Ιδρυμα Μποδοσάκη, Ιδρυμα Παιδείας & Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, Κοινωφελές Ιδρυμα Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος ΒΙΟΧΑΛΚΟ, Ιδρυμα Ωνάση.
Το αναλυτικό πρόγραμμα των επετειακών εκδηλώσεων παρουσιάστηκε στις 31 Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής, παρουσία του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου και του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Ενενήντα πανεπιστημιακοί και ερευνητές, με διαφορετικές ιδεολογικές και πολιτικές αναφορές, απαρτίζουν τις επιστημονικές επιτροπές της «Πρωτοβουλίας», ενώ περισσότεροι από 450 επιστήμονες θα συμμετέχουν στα συνέδρια και τις συνολικά 140 δράσεις της τριετίας 2020-2022. Δεκαέξι πολιτιστικοί οργανισμοί συνεργάζονται για την υλοποίηση δέκα εκθέσεων και 12 μουσικών εκδηλώσεων με θέματα εμπνευσμένα από την Επανάσταση του 1821. Περισσότερες από οκτώ δράσεις αφορούν το μέλλον της χώρας, ενώ τουλάχιστον 43 επιστημονικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν σε έξι χώρες του εξωτερικού.
Το αφιέρωμα του «Βήματος Ιδεών» στις πανδημίες πριν από 13 χρόνια
Η Ιστορία επαναλαμβάνεται: Το «Βήμα Ιδεών» ήταν μια μηνιαία έκδοση αναζήτησης και διαλόγου – μια προσφιλής ιδέα του Χρήστου Λαμπράκη. Στη συντακτική επιτροπή, μαζί με τον Γιάννη Μάνο, ήταν οι Τάσος Γιαννίτσης, Ηλίας Κούβελας, Μέμος Φιλιππίδης, Μπέτυ Τσαγκαρέστου, Γιάννης Μπασκόζος και ο αείμνηστος Γιάννης Δρόσος.
Εκδόθηκαν περίπου 50 τεύχη. Το τέταρτο, τον Αύγουστο του 2007, ήταν αφιερωμένο στη μεγάλη επιστροφή των λοιμώξεων και των επιδημιών, με την επιμέλεια του καθηγητή Ηλία Κούβελα. Αρθρα όπως «Αναμένοντας την επιδημία», «Τα λοιμώδη νοσήματα και η κλιματική αλλαγή», «Η ιστορία του HIV», «Πανδημία γρίπης και δημόσια υγεία», «Η αφύπνιση των πολιτών» διατηρούν ιστορική επικαιρότητα.
Οι νομπελίστες Ρόμπερτ Γκάλο και Λουκ Μοντανιέ, οι μελετητές του AIDS, σε ένα προφητικό άρθρο με τίτλο «Οι μικροοργανισμοί παράγοντες της ιστορίας – κίνδυνοι νέων πανδημιών» έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου από τότε. Δεν έχει κανείς παρά να δει το εξώφυλλο όπως και το σκίτσο-σχόλιο του Plantu, σκιτσογράφου σε καθημερινή βάση της εφημερίδας «Le Monde» και μόνιμου συνεργάτη του «Βήματος Ιδεών».
Ενότητα και συνεργασία
Ανάμεσα στους στόχους της «Πρωτοβουλίας 1821-2021» για την επέτειο της Επανάστασης, κεντρική θέση καταλαμβάνει πλέον η ανάδειξη των στοιχείων της ενότητας και της κοινωνικής συνεργασίας που παρουσιάστηκαν την περίοδο αυτήν. «Πρέπει να σηματοδοτήσουν τόσο τον οικονομικό-κοινωνικό μας σχεδιασμό όσο και την επέτειο των 200 χρόνων από την ανεξαρτησία μας, που αποτελεί ένα καταστατικό σημείο αναφοράς» τονίζει ο κ. Ιωάννης Μάνος (φωτογραφία).
