Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία στον χώρο της ναυτιλίας έχει δημιουργήσει άλματα προόδου, ξεφεύγοντας από τα στενά όρια των σχεδιαστηρίων νέων πλοίων και τα ναυπηγεία. Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός (DT) της ναυτιλίας καταργεί παραδοσιακές πρακτικές και καθιερώνει την ψηφιοποίηση εγγράφων και διαδικασιών μέσω προηγμένων λύσεων λογισμικού αυτοματοποίησης.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Ναυτιλιακών Κανονισμών και Θαλάσσιας Ασφάλειας του World Maritime University στη Σουηδία, δρα Δημήτρη Δαλακλή, η πανδημία, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που είχαν διαμορφώσει μια νέα κατάσταση στην παγκόσμια ναυτιλία στις αρχές του έτους, υπογράμμισαν την ανάγκη της άμεσης στροφής στη σύγχρονη τεχνολογία και στις λύσεις αυτοματισμού στα πλοία: «Τα εκτεταμένα σε διάρκεια «lockdowns» που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπιση των κινδύνων του COVID-19, δημιούργησαν προφανείς επιπτώσεις στις ευρύτερες διαδικασίες παραγωγής, αλλά και τροποποιήσεις στις γενικότερες καταναλωτικές συνήθειες. Επίσης, δημιούργησαν την πρόσκαιρη εντύπωση ότι η παγκόσμια οικονομία σχεδόν σταμάτησε να λειτουργεί και προώθησαν έντονα τη μετάβαση στο λεγόμενο μοντέλο τηλεργασίας (ή «εργασίας από το σπίτι»). Ωστόσο, χιλιάδες πλοία συνέχισαν καθημερινά και αγόγγυστα την υποστήριξη της ευρύτερης εφοδιαστικής αλυσίδας, ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις και το φαινόμενο της ψηφιοποίησης των συνδεδεμένων υπηρεσιών στον χώρο της ναυτιλίας συνεχίστηκαν με αμείωτο ρυθμό. Ειδικότερα, όταν τα πλοία εισέρχονται και εξέρχονται στα λιμάνια, είναι υποχρεωμένα να ανταλλάσσουν τις ζωτικές πληροφορίες για τα φορτία τους, τυχόν επικίνδυνα εμπορεύματα, τη σύνθεση του πληρώματός τους και τυχόν άλλες σημαντικές λεπτομέρειες με τις αντίστοιχες αρχές στην ξηρά. Οι εμπλεκόμενες αρχές καλούνται τώρα πλέον να δημιουργήσουν τα αναγκαία συστήματα υποστήριξης ώστε η όλη αυτή διαδικασία να λαμβάνει χώρα αποκλειστικά ψηφιακά. Ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, μέσα από ένα διευρυμένο πλέγμα συνεργασιών και μια εκτεταμένη διαδικασία τυποποίησης, συνεχίζει να προωθεί εντόνως το επονομαζόμενο «paperless ship»: το ψηφιοποιημένο πλοίο».
Το Internet των πραγμάτων και τα «θαλάσσια διαστημόπλοια»
Ομως η μεγάλη επανάσταση που θα μεταμορφώσει τη ναυτιλία του 21ου αιώνα (γνωστή και ως «Shipping 4.0») είναι η προώθηση καινοτομικών λύσεων και νέων τεχνολογιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη, η Μηχανική Μάθηση (Machine Learning), η τεχνολογία Διασύνδεσης Πραγμάτων (Internet of Things ή IoT), η επεξεργασία Δεδομένων Μεγάλου Ογκου (Big Data) και η Εικονική Πραγματικότητα (VR).
Ανέκαθεν ήταν σημαντικό για τις ναυτιλιακές εταιρείες να γνωρίζουν πού βρίσκονται τα πλοία τους και να έχουν έγκαιρη ενημέρωση για την κατάσταση εντός των σκαφών αλλά και τις συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή όπου αυτά κινούνται ή ελλιμενίζονται. Με τις τεχνολογίες IoT η ιχνηλάτηση, η παρακολούθηση και η καταγραφή γίνονται πολύ πιο απλά και εύκολα. Ουσιαστικά, οι πλοιοκτήτες και οι διαχειριστές μπορούν να γνωρίζουν πλέον σε πραγματικό χρόνο με τη χρήση συσκευών και λογισμικού τα πάντα σχετικά με τα πλοία – το φορτίο, το προσωπικό και τις συνθήκες εντός και εκτός του πλοίου όλο το 24ωρο. Ακόμη πιο σημαντικό, σύμφωνα με μελέτη της Deloitte, είναι πως αλλάζουν τα επιχειρηματικά και λειτουργικά δεδομένα, αφού η εφαρμογή τεχνολογιών IoT μειώνει τα κόστη, αυξάνει την αποτελεσματικότητα, δημιουργεί νέες δυνατότητες εσόδων και κυρίως ελαχιστοποιεί τον χρόνο απόκρισης της διοίκησης σε κάθε πιθανό ενδεχόμενο σε μερικά δευτερόλεπτα.
Οι επιχειρήσεις του τομέα μεταφορών (και της εφοδιαστικής αλυσίδας) όπως είναι οι ναυτιλιακές εταιρείες μπορεί να έχουν διαφορετικούς στόχους και φιλοδοξίες για την τεχνολογία IoT αλλά η αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας έχει κριθεί αναγκαία από τις αρχές του 2015. Τα καλά νέα για τις εταιρείες του συγκεκριμένου τομέα είναι πως η νέα τεχνολογία βελτιώνει γρήγορα τις συνθήκες για την απόκτηση προστιθέμενης αξίας. Σχεδόν κάθε εβδομάδα εμφανίζονται νέες καινοτομίες στην παγκόσμια αγορά, και αυτές οφείλονται στην παρουσίαση εφαρμογών IoT που εστιάζουν στο μέγεθος, στη λειτουργικότητα, στην ασφάλεια και στη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας, προκειμένου να βελτιωθεί η κινητικότητα και ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών της εφοδιαστικής αλυσίδας και των μεταφορών.
«Αυτό σημαίνει ότι, ανεξάρτητα από τη στρατηγική ή την επιχείρηση που χρειάζεται να αντιμετωπίσει μια εταιρεία μεταφορών και logistics, οι απαραίτητες τεχνολογίες IoT θα είναι πιθανότατα ευρέως διαθέσιμες» επισημαίνει στη σχετική ανάλυση ο Ανδρέας Γιαννόπουλος, στέλεχος της Deloitte στον τομέα Τεχνολογικής Στρατηγικής και Αρχιτεκτονικής. Είναι σχεδόν σίγουρό πως η επόμενη γενιά συσκευών IoT θα περιλαμβάνει επίσης ενσωματωμένες δυνατότητες ανάλυσης δεδομένων.
Οπως υποστηρίζουν άλλωστε όλες οι πρόσφατες μελέτες, το πλοίο της επόμενης δεκαετίας θα μοιάζει τεχνολογικά περισσότερο με… αυτόνομο αεροσκάφος νέας γενιάς ή με «θαλάσσιο… διαστημόπλοιο». Τα αυτόνομα δεξαμενόπλοια και φορτηγά πλοία είναι το επόμενο «βήμα» στη ναυτιλία, καθώς ήδη δύο εταιρείες έχουν ανακοινώσει την καθέλκυση των πρώτων πλοίων με μηδενικούς ρύπους, πλήρως αυτοματοποιημένη λειτουργία και δυνατότητα απομακρυσμένης διαχείρισης χωρίς την… παρουσία πληρώματος. Παράλληλα, τέσσερις εταιρείες προωθούν για τη μεταβατική φάση τη χρήση ολοκληρωμένων ψηφιακών συστημάτων ή πλατφορμών (όπως Flexport, Freightos, GreenX, IBM TradeLens) για την πλήρη αυτοματοποίηση των σημερινών πλοίων.
Οπως αναφέρει πρόσφατη μελέτη της McKinsey & Company, η Ναυπηγική Βιομηχανία κινείται με μεγάλη ταχύτητα προς την ψηφιακή επανάσταση, με την τεχνολογία να διεισδύει με ραγδαίους ρυθμούς σε κάθε πτυχή της παγκόσμιας ναυτιλίας. Και η ελληνική ποντοπόρος ναυτιλία έχει μόνο μία επιλογή: να προσαρμοστεί στα δεδομένα της νέας εποχής, να αγκαλιάσει την τεχνολογία και να υιοθετήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις.
