Η κρίση της πανδημίας κατέδειξε με έμφαση την ανάγκη να επανεξετάσουμε την αξία της εργασίας και τη σημασία της δίκαιης αμοιβής, υπογραμμίζει στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» ο επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων Νίκολας Σμιτ. Ο προερχόμενος από το Λουξεμβούργο επίτροπος τονίζει, επί τη ευκαιρία της διοργάνωσης του ψηφιακού σεμιναρίου στην Αθήνα σε σχέση με το πρόγραμμα της Κομισιόν για μία «Ισχυρή Κοινωνική Ευρώπη για την Κοινωνική Μετάβαση», ότι πρέπει να διαμορφωθούν σαφή κριτήρια στα οποία να βασιστούν οι κατώτατοι μισθοί σε όλα τα κράτη-μέλη. Παράλληλα, προσθέτει, οι εργαζόμενοι και ιδιαίτερα οι νέοι πρέπει να αποκτήσουν τα αναγκαία εφόδια για τη νέα ψηφιακή και πράσινη οικονομία που θα διαμορφωθεί.

Ποιος είναι ο στόχος της προσπάθειας της Επιτροπής για τη διασφάλιση ενός δίκαιου κατώτατου μισθού; Ποιες οι προκλήσεις και ποια η μέθοδος για να επιτευχθεί;

«Ηδη πριν από την κρίση, ήταν μη αποδεκτό ότι αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων που εργάζονται σκληρά δεν κερδίζουν μια αξιοπρεπή διαβίωση. Η κρίση έδειξε εμφατικά την ανάγκη να επανεξετάσουμε την αξία της εργασίας. Μας έδειξε τη σημασία της δίκαιης αμοιβής για τους εργάτες πρώτης γραμμής, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι γυναίκες. Είναι εντυπωσιακό πόσο ξεχειλίζει η ευγνωμοσύνη για τους εργαζομένους αυτούς, αλλά δεν πληρώνει τους λογαριασμούς που έχουν. Παράλληλα, παρατηρούνται τεράστιες αποκλίσεις μεταξύ κρατών-μελών σε ό,τι αφορά τους κατώτατους μισθούς. Ενα κοινοτικό πλαίσιο θα υποστήριζε μια σύγκλιση, ενώ θα ενίσχυε τις συλλογικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχουμε παντού τον ίδιο κατώτατο μισθό – δεν έχει νόημα να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο, π.χ. στη Ρουμανία και στην Ολλανδία. Βρισκόμαστε τώρα στη δεύτερη φάση της διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους ώστε να συγκεντρώσουμε τις απόψεις τους για την επιλογή του κατάλληλου εργαλείου. Η συζήτηση είναι συνεχής. Θέλουμε να ακούσουμε και αργότερα εφέτος να καταθέσουμε μία πρόταση που θα προσφέρει σε όλους τους εργαζομένους στην ΕΕ πρόσβαση σε έναν δίκαιο κατώτατο μισθό».

Η ΕΕ έχει θέσει ως προτεραιότητα την ψηφιοποίηση και την Πράσινη Οικονομία. Πώς θα επηρεάσει αυτό την ανεργία, ειδικότερα των νέων; Πώς μπορεί να βοηθήσει το πρόγραμμα SURE;

«Αντιμετωπίζουμε σήμερα την πιο δραστική οικονομική κρίση στην ιστορία της ΕΕ. Εκατομμύρια εργαζόμενοι ήταν και παραμένουν σε καθεστώς βραχυπρόθεσμης εργασίας. Πολλοί φοβούνται για τη δουλειά τους, άλλοι την έχουν ήδη χάσει. Οι νέοι είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος. Η προτεραιότητά μας είναι να σώσουμε δουλειές και τα προς το ζην, και ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων αποτελεί την κύρια πυξίδα μας για μια δίκαιη και βιώσιμη ανάκαμψη. Το πρόγραμμα SURE επίσης θα βοηθήσει βραχυπρόθεσμα και ελπίζω να ενεργοποιηθεί γρήγορα και αποτελεσματικά όπου χρειάζεται. Το πρόσφατο πρωτοποριακό σχέδιο ανάκαμψης της Επιτροπής αντιπροσωπεύει μια αλλαγή του παιχνιδιού για τη διοχέτευση κοινοτικών κονδυλίων όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Ειδικότερα για την ανεργία των νέων, την επόμενη εβδομάδα θα ανακοινώσουμε ένα νέο πακέτο μέτρων για τη στήριξη των κρατών-μελών στις προσπάθειες διατήρησης και τόνωσης της απασχόλησης των νέων, μέσω π.χ. μιας ενίσχυσης του προγράμματος Youth Guarantee για υποστήριξη νέων ανθρώπων που έχασαν τη δουλειά τους ή επιθυμούν να μπουν στην αγορά εργασίας. Θα προτείνουμε επίσης μια νέα Ατζέντα Ικανοτήτων για την Ευρώπη. Οι ικανότητες είναι κλειδί για την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και τη διασφάλιση κοινωνικής δικαιοσύνης για όλους».

Ποιος είναι ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στη νέα «οικονομική κανονικότητα»;

«Αν δεν δράσουμε γρήγορα και αποφασιστικά, η πανδημία μπορεί να αφήσει βαθιά και διαρκή σημάδια, όχι μόνο στις οικονομίες μας, αλλά και στις κοινωνίες μας. Τα κράτη-μέλη οφείλουν να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες ανισότητες και να διασφαλίσουν δίκαιη και συμπεριληπτική (inclusive) ανάκαμψη. Ενας κοινωνικός διάλογος που λειτουργεί σωστά είναι απαραίτητος για κάτι τέτοιο, και θα βοηθήσει να βρεθούν οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες στρατηγικές που θα κάνουν τις οικονομίες μας και τα κοινωνικά δίκτυα προστασίας περισσότερο αποτελεσματικά και ανθεκτικά. Οι κοινωνικοί εταίροι κατέληξαν μόλις την εβδομάδα που μας πέρασε σε μια αυτόνομη συμφωνία για την ψηφιοποίηση. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα της επιθυμίας τους να συνδιαμορφώσουν τον μετασχηματισμό της εργασίας και το ψηφιακό μέλλον της ΕΕ. Αλλος ένας τομέας που έχουμε ανάγκη την υποστήριξη των κοινωνικών εταίρων είναι η δράση μας στο πεδίο των κατώτατων μισθών, όπου ένας εκ των κύριων στόχων είναι να ενδυναμώσουμε τον ρόλο τους, συμπεριλαμβανομένων των συλλογικών διαπραγματεύσεων».

Η Ελλάδα διήλθε χρόνια οικονομικής συρρίκνωσης, χαμηλών επενδύσεων και χαμηλής ανάπτυξης, καθώς και υψηλής ανεργίας. Πόσο ανησυχείτε για την ανθεκτικότητα του κοινωνικού ιστού;

«Κατά τη διάρκεια ψηφιακής διαβούλευσης που είχα την Παρασκευή με έλληνες ενδιαφερομένους, ενθαρρύνθηκα από την ισχυρή δέσμευσή τους για τη μελλοντική δράση της ΕΕ στην εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Υποστηρίζω την περαιτέρω διαβούλευση μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Ο ελληνικός λαός έχει ήδη επιδείξει αξιοθαύμαστο σθένος στις πλέον απαιτητικές συνθήκες ως επακόλουθο τις παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Η ΕΕ συμπαρίσταται στην Ελλάδα, ιδιαίτερα αναφορικά με την ανεργία των νέων και την παιδική φτώχεια. Το τέλος του οικονομικού προγράμματος επέτρεψε επιτέλους στην Ελλάδα να γυρίσει σελίδα και η ανάπτυξη είχε επιστρέψει πριν χτυπήσει η τρέχουσα και χωρίς προηγούμενο κρίση. Οπως συμβαίνει σε όλα τα κράτη-μέλη, και παρά την πολύ καλή διαχείριση της πανδημίας, αυτή ίσως εντείνει τα κοινωνικά προβλήματα. Οι αυτοαπασχολούμενοι, οι εποχικοί εργάτες, οι εργαζόμενοι στον τουρισμό, αλλά και αδήλωτη εργασία αποτελούν μεγάλο μέρος του ελληνικού εργατικού δυναμικού και είναι πιθανό πολλοί από αυτούς να αντιμετωπίζουν περικοπές στα εισοδήματά τους, παρά τα σημαντικά μέτρα που ελήφθησαν για την προστασία της απασχόλησης και των εισοδημάτων. Ωστόσο, η ανθεκτικότητα του ελληνικού συστήματος κοινωνικής πρόνοιας και η ικανότητά τους να προστατεύει από τη φτώχεια έχουν βελτιωθεί σημαντικά μετά την τελευταία κρίση. Ακόμη σημαντικότερο, το εγγυημένο κατώτατο εισόδημα που εισήχθη το 2017 – μία από τις μεταρρυθμίσεις-κλειδιά που προτάθηκαν από την ΕΕ – προσφέρει ένα ισχυρό δίχτυ ασφαλείας. Εχουμε δει την αποτελεσματικότητά του στη βελτίωση των κοινωνικών δεικτών. Παρ’ όλα αυτά, οι προκλήσεις παραμένουν και η κοινοτική χρηματοδότηση βοηθάει στη στήριξη κοινωνικών υπηρεσιών και στην παροχή βασικής υλικής βοήθειας στους πιο ευάλωτους. Η ΕΕ θα συνεχίσει να συμπαραστέκεται στην Ελλάδα και είμαι βέβαιος ότι το σχέδιο ανάκαμψης και οι νέες προτάσεις για την ανεργία των νέων θα βοηθήσουν στη βελτίωση των στοιχείων. Πρόσθετη στήριξη μπορεί να αναμένεται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που πρότεινε η Κομισιόν και για το οποίο έχω καταγράψει την ισχυρή υποστήριξη της Ελλάδος. Δεν έχουμε την πολυτέλεια και δεν θα επιτρέψουμε να χαθεί άλλη μία γενιά».