Από το μακρινό 1930 είχε ήδη διαπιστωθεί ότι «η ερήμωσις της υπαίθρου αποτελεί αναμφιβόλως ένα από τους μεγαλυτέρους συντελεστάς οικονομικής ανωμαλίας», όπως σημείωνε τότε το «Ελεύθερον Βήμα».
Με το πέρασμα των χρόνων, η συζήτηση περί των «αρνητικών συνεπειών της αστυφιλίας» απέκτησε vintage χαρακτηριστικά εμπλουτισμένα με στοιχεία γραφικότητας. Κάτι δηλαδή σαν τα «αγαθά της αποταμίευσης». Προσφιλές θέμα για σχολικές εκθέσεις – κυρίως σε περασμένες δεκαετίες – αλλά όχι για ουσιαστικό διάλογο. Πόσω μάλλον για γενναίες αποφάσεις. Ολοι συμφωνούσαν με το αίτημα περί αποκέντρωσης, ωστόσο ποτέ δεν τέθηκε σε εφαρμογή ολοκληρωμένο και πειστικό σχέδιο. Ολες οι απόπειρες, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, απέτυχαν, καθώς βασίστηκαν στη λογική του «ράβε – ξήλωνε».
Ο διάλογος που έχει ανοίξει(;) για το νέο παραγωγικό μοντέλο της χώρας με αφορμή το πακέτο που έχουμε λαμβάνειν από το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί μοναδική ευκαιρία για να τεθεί επιτέλους σοβαρά στο τραπέζι το ζήτημα αυτό. Η συγκυρία είναι εξόχως ευνοϊκή. Πολλά από τα εμπόδια που καθιστούσαν κάποτε απαγορευτικό το ενδεχόμενο «επιστροφής στην ύπαιθρο» έχουν πλέον ξεπεραστεί. Η υγειονομική κρίση έδειξε στην πράξη ότι η τηλεργασία είναι εφικτή και λειτουργική, ενώ τα σημαντικά βήματα που γίνονται προς την κατεύθυνση ψηφιοποίησης του κράτους επιτρέπουν την άνετη διεκπεραίωση γραφειοκρατικών εργασιών εξ αποστάσεως. Το οδικό δίκτυο και τα μέσα μετακίνησης έχουν αναβαθμιστεί σε βαθμό που «μειώνουν» σημαντικά τις αποστάσεις.
Τα παραπάνω βέβαια δεν αρκούν. Μένουν πολλά να γίνουν, όπως για παράδειγμα σε επίπεδο υποδομών, προκειμένου η ύπαιθρος να γίνει ελκυστικός προορισμός. Ολα αυτά όμως θα μπορούσαν να εξεταστούν διεξοδικά και να αποτελέσουν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου. Η αποκέντρωση αξίζει να αποτελέσει προτεραιότητα, καθώς τα οφέλη μπορούν υπό προϋποθέσεις να είναι πολλά και πολλαπλασιαστικά: Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, ισόρροπη ανάπτυξη, χαμηλότερο κόστος ζωής, τόνωση των τοπικών οικονομιών και της απασχόλησης, ποσοτική και ποιοτική ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα, καθώς και αναζωογόνηση των ακριτικών περιοχών, ειδικά μάλιστα τώρα με τα εθνικά θέματα σε έξαρση.
To εγχείρημα της αποκέντρωσης το έφεραν επιτυχώς εις πέρας αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Από την εμπειρία τους μπορούμε να αντλήσουμε χρήσιμα μαθήματα και να τα αφομοιώσουμε δημιουργικά λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις εγχώριες ιδιαιτερότητες αλλά και αυτό που έγραφε ο Αγγελος Τερζάκης στο «Βήμα» στις αρχές του 1960: «Το ισχυρότερο φάρμακο εναντίον της προς το άστυ αγάπης είναι η δική μας αγάπη προς την ύπαιθρο».
