Ενας νέος ενεργειακός «πόλος» αρχίζει να αναπτύσσεται και αναμένεται να επιφέρει… ρωγμές στο κατεστημένο μοντέλο των ορυκτών καυσίμων, συμπλέοντας με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Γύρω από το υδρογόνο «χτίζεται» πλέον η ευρωπαϊκή στρατηγική ενεργειακής μετάβασης, η οποία αποτυπώνεται και στην Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) της Κομισιόν. Στις 8 Ιουλίου άλλωστε, όπως έχει δεσμευτεί η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, θα παρουσιαστεί το ευρωπαϊκό σχέδιο για το υδρογόνο και τον κεντρικό του ρόλο στο ενεργειακό σύστημα της ΕΕ τα επόμενα χρόνια. Δεν είναι τυχαίο ότι ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης δήλωσε προσφάτως ότι έως το τέλος του έτους η κυβέρνηση θα εισαγάγει προς ψήφιση στη Βουλή νόμο που θα περιλαμβάνει προβλέψεις για το υδρογόνο.

Συζήτηση

Η απόφαση για ταχεία απολιγνιτοποίηση του ενεργειακού μείγματος στην Ελλάδα έως το 2028 έφερε στο προσκήνιο και στη χώρα μας τη συζήτηση περί υδρογόνου. Ο περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Κασσαπίδης έχει, πολλές φορές, αναφερθεί σε σχέδια ανάπτυξης μονάδας παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου (από ΑΠΕ) στα λιγνιτικά πεδία για αποθήκευση ενέργειας.

Αλλωστε, όπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο διευθυντής του Εργαστηρίου Φυσικής Περιβάλλοντος και Τεχνολογιών Υδρογόνου στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Πατρών, καθηγητής Σοφοκλής Μακρίδης, υπάρχουν ήδη συζητήσεις για πρότζεκτ υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία, τα οποία μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα. «Πρόκειται για άμεσα εφαρμόσιμες λύσεις. Η σκέψη είναι να κινηθούμε στη λογική των αυτόνομων συστημάτων υδρογόνου δημιουργώντας έξυπνες πόλεις ή χωριά. Είμαστε σε συνεννόηση με τοπικούς φορείς» σημειώνει ο κ. Μακρίδης. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ώριμες συζητήσεις υπάρχουν και για την περιοχή του Αμύνταιου, ώστε το σύστημα τηλεθέρμανσης να περάσει στην εποχή του υδρογόνου.

Διακρατική ανάπτυξη

Παράλληλα, επιχειρείται διακρατική ανάπτυξη συνεχιζόμενης ροής υδρογόνου στους αγωγούς φυσικού αερίου (περίπου 10% του μείγματος) που υφίστανται ή βρίσκονται υπό ανάπτυξη στη Βόρεια Ελλάδα. Η εισαγωγή «πράσινου» υδρογόνου στους αγωγούς θα εξυπηρετούσε και την προοπτική συνέχισης των χρηματοδοτήσεων υποδομών φυσικού αερίου (όπως του EastMed) από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων μετά το 2021, οπότε παγώνουν οι ενισχύσεις στα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα. Σε αυτή τη λογική κινούνται τόσο η ΔΕΠΑ όσο και ο διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς αερίου ΔΕΣΦΑ.

Το μεγάλο στοίχημα ωστόσο – στην περίπτωση που τελικά αυτά τα πρότζεκτ προχωρήσουν – είναι να γίνει παραγωγή «πράσινου» ανανεώσιμου υδρογόνου. «Το «γκρι» υδρογόνο παράγεται ήδη σε άλλες χώρες, όπως στην Κίνα, με δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα. Το «πράσινο» που προωθεί η ΕΕ μπορεί να παραχθεί σε νησιά, όπως η Κρήτη, η Ρόδος και όπου αλλού υπάρχει ενέργεια ΑΠΕ που χάνεται – διότι δεν μπορεί να απορροφηθεί από το δίκτυο ή διότι η ζήτηση τις ώρες που παράγεται είναι χαμηλή. Η χαμένη ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή υδρογόνου».

Μονόδρομος

«Γίνεται πλέον αντιληπτό πως το υδρογόνο είναι μονόδρομος. Ούτε εμείς που δουλεύουμε χρόνια πάνω στο υδρογόνο δεν περιμέναμε να γίνει τόσο γρήγορα η ανάπτυξη υποδομών υδρογόνου. Η BP και άλλες εταιρείες στη βιομηχανία πετρελαίου έχουν χρηματοδοτηθεί απευθείας από κυβερνήσεις για εγκαταστάσεις υδρογόνου» αναφέρει ο κ. Μακρίδης, επισημαίνοντας ότι ευθέως με τις τεχνολογίες υδρογόνου συνδέεται και η ηλεκτροκίνηση.

Σε όλον τον πλανήτη διερευνούν τη μετάβαση στο νέο μοντέλο

«Εταιρείες από την Αμερική και την Κίνα κατασκευάζουν ταμιευτήρες αποθήκευσης υψηλής πίεσης υδρογόνου που μεταφέρονται με ασφάλεια, όπως το πετρέλαιο. Αλλες αναπτύσσουν χιλιάδες χιλιόμετρα αγωγών μόνο για υδρογόνο. Η Αυστραλία προχωρεί στην παραγωγή υδρογόνου ώστε να μεταβεί από το LNG στην εξαγωγή υδρογόνου» σημειώνει ο καθηγητής. Σε όλον τον πλανήτη ιδιωτικές και κρατικές πετρελαϊκές εταιρείες διερευνούν πώς το υδρογόνο μπορεί να βοηθήσει τη μετάβαση στο νέο ενεργειακό μοντέλο χαμηλών εκπομπών άνθρακα που επιτάσσει η ανάγκη ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής. Το ίδιο ακριβώς επιχειρούν και οι μεγάλοι καταναλωτές ενέργειας, κυρίως σε Ευρώπη και Ιαπωνία.
Η Σαουδική Αραβία, που κυριαρχεί στην παραγωγή ορυκτών καυσίμων με «όχημα» την κρατική εταιρεία Saudi Aramco, στρέφεται στο υδρογόνο, αναπτύσσοντας μάλιστα υποδομές που στηρίζονται σε ΑΠΕ. Πριν από λίγες μέρες, στο Παγκόσμιο Φόρουμ Υδρογόνου, ο υπουργός Ενέργειας του Μαρόκου Αζίζ Ραμπάχ παρουσίασε υφιστάμενες και υπό ανάπτυξη υποδομές «πράσινου» υδρογόνου στη χώρα του. Πιλοτικά πρότζεκτ υδρογόνου αναπτύσσονται στην Κίνα για μετατροπή του Rugao σε πόλη υδρογόνου, στα νησιά Ορκνεϊ της Σκωτίας κ.α.

Πολλές εταιρείες επιχειρούν εφαρμογές υδρογόνου, όπως οι Engie/Schneider στο νησί Semakau της Σιγκαπούρης, η CNX Construction στην Ταϊλάνδη, η HDF Energy στη Γαλλική Γουιάνα, η Nilsson Energy στη Σουηδία, η ARENA στη Νότια Αυστραλία κ.λπ. Εταιρείες όπως οι Hytech, Siemens, Nel Hydrogen, Hydrogenics, McPhy, ITM επενδύουν σε κυψέλες καυσίμου (παράγουν ηλεκτρική ενέργεια και ζεστό νερό με καύσιμο υδρογόνο και οξυγόνο) ή στην παραγωγή υδρογόνου με ηλεκτρόλυση και άλλες όπως οι Samsung, Tesla, LG Chem, BASF σε μπαταρίες υδρογόνου, ενώ οι BOC (Linde Group) και Air Liquide στην αποθήκευση υδρογόνου.

Στο «παιχνίδι» ΕΛΠΕ, ΔΕΗ και Enel

Στο παιχνίδι ετοιμάζονται να μπουν και ελληνικές επιχειρήσεις. Ο πρόεδρος των ΕΛΠΕ Γιάννης Παπαθανασίου έχει μιλήσει για τη δημιουργία του πρώτου σταθμού εφοδιασμού οχημάτων με υδρογόνο στην Ελλάδα από τον όμιλο. Αλλά και ο επικεφαλής της ΔΕΗ Γιώργος Στάσσης, στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών αναφέρθηκε στην προοπτική μετατροπής της λιγνιτικής μονάδας «Πτολεμαΐδα 5» ώστε, μετά το 2028, να καίει βιομάζα ή και υδρογόνο. Οσο για την ιταλική Enel, πληροφορίες αναφέρουν ότι «στήνει» γραφείο παραγωγής και αποθήκευσης υδρογόνου, με τα αρχικά της σχέδια να «βλέπουν» προς τη Ρόδο, όπου λειτουργεί αιολικό πάρκο 14 μεγαβάτ.

Μάλιστα, η Enel μαζί με άλλους κολοσσούς της αγοράς (Akuo, BayWa, EDP, Iberdrola, Vestas, Orsted) και τις ενώσεις για την ηλιακή και αιολική ενέργεια SolarPower Europe και WindEurope απέστειλαν επιστολή στον αντιπρόεδρο της ΕΕ Φρανς Τίμερμανς υπογραμμίζοντας τα πλεονεκτήματα του ανανεώσιμου.