Η ψύχραιμη αντιμετώπιση – ακόμη και όταν πρόκειται για διαχείριση ζητημάτων ζωής και θανάτου – φαίνεται να είναι μονόδρομος για την καθηγήτρια Εντατικής Θεραπείας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας Αναστασίας Κοτανίδου. Αλλωστε ο νευραλγικός κλάδος τον οποίο υπηρετεί με πάθος, φλερτάρει καθημερινά ανάμεσα στο δίπολο αυτό – το φως και το σκοτάδι.
Από την κάθε λέξη της, στη συνέντευξή της στο «Βήμα», αντλεί κανείς αισιοδοξία και τόλμη, καθώς η χώρα άφησε πίσω της με επιτυχία μια μεγάλη δοκιμασία. Η ίδια δε, παρότι αγωνιά για ένα δεύτερο κύμα το ερχόμενο φθινόπωρο, δηλώνει βέβαιη ότι το προσωπικό του ΕΣΥ είναι πιο προετοιμασμένο και πιο έμπειρο για να δώσει εκ νέου τη μάχη με την Covid-19. Παράλληλα, αντιμετωπίζει τους θερινούς μήνες ως «παράθυρο» δυναμικής επιστροφής στην κανονικότητα, χωρίς εκπλήξεις – εφόσον τηρούνται τα μέτρα.
Κυρία Κοτανίδου, τις τελευταίες ημέρες παρατηρούνται τοπικές εξάρσεις κρουσμάτων αλλά αναδύονται και νέες εστίες. Πόσο σας ανησυχεί αυτό;
«Αυτή τη στιγμή δεν ανησυχώ, αφενός γιατί είναι περιορισμένες και αφετέρου ελεγχόμενες. Αυτό που θα με κάνει να ανησυχήσω είναι εάν διαπιστωθεί ξαφνική αύξηση των εισαγωγών στα νοσοκομεία. Κάτι τέτοιο όμως δεν προκύπτει, προς το παρόν, παρά τις τοπικές εξάρσεις. Τα κρούσματα που εντοπίζονται είναι πιο ελαφριά. Φαίνεται ότι τα πιο πολλά αφορούν νέους ανθρώπους. Είναι πιθανόν σε όλη αυτή τη θετική εικόνα να συμβάλλει και ο καλός καιρός. Πάντως, στον Ευαγγελισμό τις τελευταίες ημέρες είχαμε μόνον δύο εισαγωγές, ενώ είχαμε φτάσει να έχουμε περισσότερους από 60 νοσηλευόμενους με λοίμωξη Covid-19».
Το άνοιγμα των συνόρων θα μπορούσε να φέρει τη χώρα σε πιο ευάλωτη θέση;
«Εκτιμώ ότι ο τουρισμός θα πάει καλά. Η κατάσταση και σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα φαίνεται ελεγχόμενη. Εχει υπάρξει η απαραίτητη προετοιμασία για τη διαχείριση ύποπτων περιστατικών και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων, συνεπώς η Ελλάδα είναι ασφαλής προορισμός και από άποψη προετοιμασίας και από άποψη μειωμένου αριθμού κρουσμάτων».
Εν συγκρίσει με άλλες χώρες, η πανδημία μοιάζει να «πέρασε, αλλά να μη μας άγγιξε»;
«Είναι γεγονός. Πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη ότι πήραμε δραστικά μέτρα πολύ νωρίς. Και ο Ελληνας υπάκουσε – κάτι που δεν το βλέπουμε πολύ συχνά, ήταν όμως σπουδαίο. Σε αυτό πιθανόν να συνέβαλλαν οι εικόνες από την Ιταλία. Σήμερα, οι πολίτες πάντως δεν είναι το ίδιο υπάκουοι».
Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ο συγχρωτισμός που παρατηρήθηκε το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος δεν αποτυπώθηκε σε νέα κρούσματα;
«Δεν νομίζω ότι υπάρχει εξήγηση. Δόξα τω Θεώ στην Ελλάδα ζούμε περίπου έξι μήνες έξω. Γι’ αυτό θεωρώ ότι είναι μια ιδιαίτερα καλή περίοδος να δοκιμάσουμε την επαναλειτουργία και άλλων δραστηριοτήτων που είχαμε περιορίσει. Παραδείγματος χάριν, η προσωπική μου άποψη είναι ότι στο πλαίσιο σταδιακής επανόδου στην κανονικότητα θα μπορούσαμε, πάντα υπό προϋποθέσεις, να ανοίξουμε και τα γήπεδα. Οι περισσότεροι είναι αρνητικοί διότι πιστεύουν ότι οι φίλαθλοι δεν θα ακολουθήσουν τους κανόνες και συνεπώς ο συγχρωτισμός θα είναι αναπόφευκτός. Ομως, σε κάποια κράτη έχουν γίνει αντίστοιχα βήματα».
Υπήρξαν άλλωστε και άλλα πεδία επαναλειτουργίας που είχαν προβληματίσει τα μέλη της Επιτροπής.
«Οπως τα σχολεία· όμως στην πράξη δεν προέκυψε πρόβλημα. Και τα πλοία και τα λεωφορεία… όλα πήγαν μια χαρά. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τηρήθηκαν τα μέτρα και υπήρχαν αυστηροί έλεγχοι. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχύσει και στα γήπεδα, όμως αυτά τα γνωρίζει καλύτερα η ηγεσία του υπουργείου Αθλητισμού».
Συνεπώς, υποθέτω ότι δεν αγωνιάτε για ένα δεύτερο κύμα εντός του καλοκαιριού.
«Οχι. Ανησυχώ όμως για ένα κύμα το φθινόπωρο, καθώς η κακοκαιρία θα μας κλείσει και πάλι στα σπίτια μας. Τώρα σε όλα τα σπίτια τα παράθυρα είναι ανοιχτά μέρα-νύχτα. Ο,τι και να συμβεί όμως, θα είμαστε πολύ πιο προετοιμασμένοι, πιο έτοιμοι και νομίζω ότι τα αποτελέσματα θα είναι ακόμη καλύτερα».
Από την καθημερινή σας εμπειρία, έχετε προκρίνει κάποια θεραπευτικά «εργαλεία» ως αποτελεσματικά έναντι του νέου κορωνοϊού;
«Δεν μπορώ να το πω με σιγουριά. Ελπίζω ότι μέχρι το φθινόπωρο θα έχουμε απαντήσεις από μελέτες που τρέχουν τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς. Υπάρχουν ορισμένες θεραπείες που φαίνεται να έχουν προβάδισμα, είναι όμως πολύ νωρίς να πούμε κάτι αισιόδοξο».
Ποια ήταν τα «όπλα» που είχατε στη διάθεσή σας φροντίζοντας τους βαριά πάσχοντες με Covid-19;
«Τα κοκτέιλ φαρμάκων και κυρίως η καλή φροντίδα των ασθενών, ώστε να μην έχουμε δευτερογενείς λοιμώξεις».
Εμβόλιο ή θεραπεία;
«Τις ελπίδες μου τις στηρίζω σε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο. Θα ήταν σημαντικό να έχουμε έναν πληθυσμό εμβολιασμένο σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Παλαιότερα θα με προβλημάτιζε το άν οι πολίτες θα εμβολιαστούν. Αντλώ όμως αισιοδοξία από το γεγονός ότι πέρυσι καταγράφηκε ρεκόρ εμβολιασμών έναντι της εποχικής γρίπης, αγγίζοντας τα τρία εκατομμύρια. Εάν, συνεπώς, και εφόσον αναπτυχθεί εμβόλιο για την Covid-19 και εφόσον εμβολιαστούν τέσσερα εκατομμύρια Ελληνες – δηλαδή, περίπου το 50% του πληθυσμού -, τότε θα είμαστε κοντά σε ασφαλή επίπεδα συλλογικής ανοσίας».
Πώς εξηγείται το γεγονός ότι κανένα μέλος της Επιτροπής των Εμπειρογνωμόνων δεν νόσησε με Covid-19, παρότι αρκετοί ήσασταν άμεσα εκτεθειμένοι;
«Οντως, δεν νόσησε κανείς. Εξίσου σημαντικό είναι ότι στον Ευαγγελισμό δεν καταγράφηκε ούτε ένα κρούσμα στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Αυτό οφείλεται στην καλή εκπαίδευση, αποδεικνύοντας ότι ήταν έτοιμοι να υποδεχτούν ασθενείς με Covid-19, σε αντίθεση με την Ιταλία. Σε προσωπικό επίπεδο και εκτός νοσοκομείου αποφεύγω να πηγαίνω σε κλειστούς χώρους. Οταν είναι απαραίτητο, φορώ οπωσδήποτε μάσκα και προσπαθώ να είμαι κοντά σε ανοιχτό παράθυρο. Και αντί του αντισηπτικού, προτιμώ να πλένω τα χέρια μου με νερό και σαπούνι πολλές φορές την ημέρα. Θεωρώ ότι το πλύσιμο των χεριών είναι σωτήριο και όποτε μας δίνεται η δυνατότητα οφείλουμε να το πράττουμε».
Εχετε βγάλει εισιτήριο για τις θερινές σας διακοπές; Θα μπαίνατε σε πλοίο ή αεροπλάνο;
«Ηδη ταξίδεψα με αεροπλάνο το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Φορούσα μάσκα καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης, καθώς και κατά την παραμονή μου στο αεροδρόμιο. Η αλήθεια είναι όμως ότι το προσωπικό θα έπρεπε να κάνει περισσότερους ελέγχους και αυστηρότερες συστάσεις σε όσους δεν τηρούν τα μέτρα».
Ποια ήταν η πιο δύσκολη απόφαση που έχετε λάβει; Εχετε μετανιώσει για κάποια;
«Είμαι της άποψης ότι δεν μετανιώνεις για κάτι που έχεις κάνει, αλλά για πράγματα που δεν έχεις πράξει. Εχω λάβει όμως δύσκολες αποφάσεις – συχνά αφορούν τη θεραπευτική αγωγή ενός ασθενούς, υπό την έννοια ότι το αποτέλεσμα δεν είναι βέβαιο. Είναι όμως κάτι που έχω αντιμετωπίσει και άλλες φορές, όχι μόνον εν μέσω πανδημίας. Στην Εντατικολογία οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται γρήγορα, δεν υπάρχει η πολυτέλεια του χρόνου για συζητήσεις. Ορισμένες φορές οι αποφάσεις λαμβάνονται σε χρονικά πλαίσια δευτερολέπτων».
Και ως μέλος της Επιτροπής;
«Από τις πιο δύσκολες αποφάσεις ήταν το κλείσιμο και το άνοιγμα των σχολείων. Εκ των υστέρων διαπιστώνω ότι το κλείσιμο ήταν πιο εύκολο. Η επαναλειτουργία – όχι μόνον των εκπαιδευτικών μονάδων αλλά και των υπόλοιπων κλάδων – είναι απόφαση με ρίσκο, καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να προκληθεί μπούμερανγκ κρουσμάτων. Μέχρι τώρα δεν έχει συμβεί και ελπίζω ότι δεν θα συμβεί έως και το τέλος του καλοκαιριού. Εχουμε πει όμως ότι πρέπει να λαμβάνονται αποφάσεις, ακόμη και εάν αναγκαστούμε εκ των υστέρων να τις αναθεωρήσουμε».
Σας έχει ενοχλήσει η κριτική που δέχεται η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων;
«Προσωπικά έχω μάθει να ακούω και να δέχομαι την κριτική σε πάρα πολλά επίπεδα. Και θεωρώ ότι ακόμη και μέσω αυτής της διαδικασίας μπορείς να πάρεις κάποια μαθήματα και να κάνεις καλύτερα πράγματα. Ο κόσμος είναι έτσι φτιαγμένος: Στην κρίση όλοι ενώνονται, όταν όμως περάσουν τα δύσκολα αρχίζουν οι αμφιβολίες, η κριτική και το κακό που έχουμε εμείς, να πιστεύουμε ότι θα το κάναμε καλύτερα από τον άλλον».
Αύξηση των εισαγόμενων κρουσμάτων σε ένα 24ωρο
Σημαντική αύξηση στα κρούσματα σημειώθηκε σε ένα μόλις 24ωρο, καθώς έφτασαν τα 22 – εκ των οποίων είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα 10 είναι εισαγόμενα. Εν τω μεταξύ, μικρή αλλά όχι αμελητέα αύξηση – δεδομένου ότι αποτελεί κρίσιμο δείκτη για την επιδημιολογική εικόνα της χώρας – παρατηρείται και στον αριθμό των ασθενών με νόσο COVID-19 που νοσηλεύονται διασωληνωμένοι, με το συνολικό τους αριθμό να φτάνει τους 11.
Αντιθέτως, σε ό,τι αφορά τη λίστα των θυμάτων, ιδιαίτερα θετικό κρίνεται το γεγονός ότι δεν καταγράφτηκε κατά την ίδια χρονική περίοδο ούτε ένας θάνατος.
Σε ό,τι αφορά τη γεωγραφία των νέων κρουσμάτων, η Βόρεια Ελλάδα παραμένει επιβαρυμένη, καθώς ένα ακόμη εντοπίστηκε στην Αλεξανδρούπολη, ένα στην Κομοτηνή, ένα στη Ξάνθη και 4 στην Καστοριά. Εν τω μεταξύ, ο SARS-CoV-2 συνεχίζει τη… διαδρομή του και στην Παραμυθιά, καθώς επιβεβαιώθηκαν ακόμη 3 περιπτώσεις, με αποτέλεσμα να έχουν σκαρφαλώσει συνολικά στις 12 σε μια περιορισμένη γεωγραφική περιοχή.
Επιπρόσθετα, ακόμη 2 νέα κρούσματα εντοπίστηκαν στην Αττική, γεγονός που, σύμφωνα με τους ειδικούς, επιβεβαιώνει την καλή της εικόνα, αντιθέτως όμως η διασπορά των κρουσμάτων στον χάρτη που παραπέμπει σε… βεντάλια αυξάνει τον βαθμό δυσκολίας.
Εν τω μεταξύ, λίγα 24ωρα πριν από τη δεύτερη φάση επανεκκίνησης της βαριάς βιομηχανίας της χώρας – του τουρισμού – ο αυξημένος αριθμός ταξιδιωτών που βρέθηκαν να νοσούν με τη COVID-19 αποδεικνύει την κρισιμότητα των αντανακλαστικών που θα επιδείξουν οι αρμόδιοι ελεγκτικοί και υγειονομικοί φορείς στη νέα πραγματικότητα.
Ειδικότερα, μόνον τη Παρασκευή επιβεβαιώθηκαν 10 εισαγόμενα κρούσματα, ενώ από την περασμένη Κυριακή έως και την Παρασκευή ο αριθμός τους άγγιζε τα 28 (δηλαδή 1 στα 3 κρούσματα αφορά ανθρώπους που περνούν τα σύνορα της χώρας μας).
Παρ’ όλα αυτά, όπως σημειώνει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ Δημήτριος Παρασκευής, η εισαγωγή κρουσμάτων από το εξωτερικό είναι αναμενόμενη.
Αλλωστε, αποτελεί κοινό μυστικό ότι τις τελευταίες εβδομάδες ταξιδιώτες από χώρες που έχουν χαρακτηριστεί «κόκκινες» – όπως είναι για παράδειγμα οι ΗΠΑ και η Αγγλία – πέρασαν τα ελληνικά σύνορα μέσω ενδιάμεσων πτήσεων που απογειώθηκαν από «πράσινους» σταθμούς.
«Ομως από την 1η Ιουλίου ο έλεγχος θα είναι αυστηρότερος και αποτελεσματικότερος, καθώς όλοι οι επισκέπτες θα πρέπει να συμπληρώνουν την ειδική φόρμα PLF – Passenger Locator Form -, στην οποία οφείλουν να καταγράφουν τη χώρα από την οποία ξεκινούν το ταξίδι τους δύο 48ωρα πριν μπουν στο αεροπλάνο» τονίζει ο καθηγητής.
