Η Τουρκία είναι μια χώρα η οποία μετασχηματίζεται όταν έχουμε αλλαγή του διεθνούς περιβάλλοντος. Λόγου χάρη, η τουρκική δημοκρατία ιδρύθηκε ως κράτος το 1923 ως αποτέλεσμα των ζυμώσεων του διεθνούς περιβάλλοντος για τη δημιουργία των εθνών-κρατών, με αποτέλεσμα να ενεργοποιηθούν οι εσωτερικές εκείνες δυναμικές που ήταν σύμφωνες με τη λογική του έθνους-κράτους.
Στο πλαίσιο αυτό κινήθηκε το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΛΚ) με πολιτικό εκφραστή τον Μουσταφά Κεμάλ, ο οποίος χάραξε τις κόκκινες γραμμές το 1923. Το 1980 με την εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού άρχισε να δίδεται βαρύτητα στο ισλαμικό κίνημα με κορωνίδα την ίδρυση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΚΔΑ) και με πολιτικό εκφραστή τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος με τη σειρά του χαράζει τις νέες κόκκινες γραμμές του 2023. Επομένως είτε ο Μουσταφά Κεμάλ είτε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως πολιτικές προσωπικότητες είναι φορείς αυτού του κοινωνικοπολιτικού και κοινωνικοοικονομικού μετασχηματισμού στην Τουρκία. Επίσης να τονίσουμε ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν ίδρυσε ένα νέο κράτος. Ο Ερντογάν εκπροσωπεί το τουρκικό κράτος, το κράτος που ίδρυσε την Τουρκία του 1923 και το οποίο είναι το ίδιο κράτος που ιδρύει την Τουρκία του 2023. Επομένως ο πρόεδρος της τουρκικής δημοκρατίας, μετά τις τελευταίες προεδρικές εκλογές, έχει αποκτήσει την ιδιότητα του ιδρυτού της νέας Τουρκίας, πράγμα που σημαίνει ότι ο μοναδικός του ρόλος είναι να ολοκληρώσει το αξιακό πλαίσιο των νέων κόκκινων γραμμών πάνω στις οποίες θα κινηθεί η κοινωνικοπολιτική και κοινωνικοοικονομική δομή της γείτονος για τις επόμενες δεκαετίες.
Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά τον δήμαρχο Κωνσταντινουπόλεως, τον Εκρέμ Ιμάμογλου, του οποίου ο πολιτικός λόγος συνάδει πλήρως με τις υπό διαμόρφωση κόκκινες γραμμές και η νίκη του στις εκλογές δεν αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, ήττα του Ερντογάν, αλλά έδειξε το κατά πόσο το ΡΛΚ προσαρμόστηκε στα νέα πολιτικά δεδομένα. Ως προς την ίδρυση του κόμματος του Αλί Μπαμπατζάν θεωρώ ότι είναι ένα κόμμα του οποίου ο βασικός ρόλος είναι να διαμορφώσει την ιδεολογία των Δημοκρατικών, προετοιμάζοντας το έδαφος για τον Νουμάν Κουρτουλμούς, ο οποίος είναι ο υπ’ αριθμόν 2 στο ΚΔΑ.
Εδώ θα πρέπει να κάνουμε την εξής χρήσιμη διευκρίνιση. Εφόσον μιλάμε για αμερικανικού τύπου προεδρικό σύστημα, ο Ερντογάν στο συνέδριο του κόμματος, του οποίου η διεξαγωγή πιθανολογείται στα μέσα του 2021, θα προβεί σε μια αποφασιστική κίνηση. Ο Ερντογάν θα παραιτηθεί από την προεδρία του κόμματος και θα προχωρήσει ίσως και πριν ακόμη από το συνέδριο σε όλες εκείνες τις παρεμβάσεις που απαιτούνται για την εφαρμογή του προεδρικού συστήματος, οπότε ο πολιτειακός μετασχηματισμός θα αναμορφώσει εκ βάθρων και το κομματικό σύστημα, δηλαδή τη μετάβαση από το πολυκομματικό σύστημα στην αμερικανικού τύπου προεδρική δημοκρατία και στο δικομματικό σύστημα, δηλαδή στην εναλλαγή Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου έγινε Ρεπουμπλικανός, και αυτό αποτυπώθηκε στη συμμαχία του με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, η οποία ονομάστηκε Τζουμχούρ (Cumhur ittifakı). Ο όρος αυτός έχει καθιερωθεί στην πολιτική ατζέντα της Τουρκίας ως «Ρεπουμπλικανοί». Από την άλλη πλευρά, τα κόμματα της αντιπολίτευσης, το ΡΛΚ του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, το Καλό κόμμα της Μεράλ Ακσενέρ (εθνικιστικής ιδεολογίας) και το Κόμμα της Ευτυχίας (ισλαμικής ιδεολογίας) ονομάστηκαν Λαϊκή Συμμαχία και αργότερα μετονομάστηκαν σε Δημοκρατικούς. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι Δημοκρατικοί, ενώ αποφάσισαν να κατέλθουν σε συμμαχία στις βουλευτικές εκλογές, στις προεδρικές το κάθε κόμμα από την ομώνυμη συμμαχία κατέβηκε με τους δικούς του υποψηφίους ανεξάρτητα.
Στο σημείο αυτό κρίνουμε σκόπιμο να υπενθυμίσουμε στους αναγνώστες ότι είχε προταθεί από τον αρχηγό του Κόμματος της Ευτυχίας Τεμέλ Καραμολάογλου ως υποψήφιος πρόεδρος ο πρώην πρόεδρος Δημοκρατίας Αμπτουλάχ Γκιουλ. Παρ’ όλο που το ΡΛΚ συμφώνησε στην υποψηφιότητα του Γκιουλ, η Μεράλ Ακσενέρ ανακοίνωσε ότι θα κατέβει ως υποψήφια πρόεδρος, με αποτέλεσμα τη μη ευόδωση της πρότασης του Καραμολάογλου, υπέρ του Γκιουλ. Κρίνουμε σκόπιμο να τονίσουμε ότι συμμαχώντας τα κόμματα στις βουλευτικές εκλογές του 2018, έβαλαν τις βάσεις για να δημιουργηθεί η εκλογική βάση των Δημοκρατικών, πράγμα που αποτυπώθηκε στις δημοτικές εκλογές του 2019. Στις εκλογές αυτές οι Δημοκρατικοί επικράτησαν στις μητροπόλεις και οι Ρεπουμπλικανοί στην περιφέρεια, όπως γίνεται στην Αμερική.
Ηδη όλα τα πολιτικά κόμματα στη Τουρκία έχουν μπει σε διαδικασία διάσπασης και με τα νέα κοινωνιολογικά δεδομένα, όπως αυτά διαμορφώθηκαν το βράδυ των δημοτικών εκλογών της 31ης Μαρτίου, θα δημιουργηθεί το δίπολο Ρεπουμπλικανών – Δημοκρατικών. Εκτιμώ ότι η πολιτική προσωπικότητα που θα ηγηθεί στο μέλλον της πτέρυγας των Δημοκρατικών θα είναι ο Νουμάν Κουρτουλμούς. Η ανάδειξη του Νουμάν Κουρτουλμούς ως ηγέτη των Δημοκρατικών δείχνει ότι η ιδεολογία των δύο κομμάτων που θα προκύψουν θα διέρχεται μέσα από την ιδρυτική φιλοσοφία του ΚΔΑ.
Ο κ. Χρήστος Ν. Τεάζης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αγκυρας, με ειδίκευση στα εσωτερικά της Τουρκίας.
