Το ΚΚΕ πάει για… Οσκαρ

Τρία χρόνια μετά την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ για τον Εμφύλιο υπό τον τίτλο «Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε», το ΚΚΕ επανακάμπτει… κινηματογραφικά με μια νέα παραγωγή της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος αφιερωμένη στη Γυάρο, τόπο εξορίας και μαρτυρίου για χιλιάδες κομμουνιστές. Το ντοκιμαντέρ με τίτλο «Γυάρος, ρωγμές αντίστασης στο θανατονήσι» είναι το επιστέγασμα των πρωτοβουλιών και δράσεων του ΚΚΕ για την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης που κορυφώθηκαν με την αποκάλυψη, τον περασμένο Οκτώβριο, μνημείου («Ρωγμή») στη Γυάρο που φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Αντώνη Μυρωδιά ύστερα από καλλιτεχνικό διαγωνισμό που προκήρυξε ο Περισσός. Το ΚΚΕ έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό να «σκαλίζει» το ιστορικό παρελθόν αναδεικνύοντας «ευαίσθητες» και φορτισμένες πτυχές της πορείας του, όπως η στρατηγική του κατά την Κατοχή (1941-44), η αποκήρυξη του Αρη Βελουχιώτη (1945), η εμφύλια σύγκρουση 1946-49, η αποκαθήλωση του Νίκου Ζαχαριάδη (6η Πλατιά Ολομέλεια 1956), η υπόθεση Πλουμπίδη κ.λπ.

Τα λόγια του Ζαχαριάδη

Πρόκειται για μια μακρά και επίπονη εσωτερική διαδικασία αναλύσεων και επεξεργασιών του κόμματος που υπερβαίνουν την ιστορική διάσταση των γεγονότων, αγγίζοντας τα ζητήματα πολιτικής στρατηγικής και ιδεολογίας τότε αλλά και σήμερα. Για το ΚΚΕ άλλωστε, η εξαγωγή συμπερασμάτων για το παρελθόν έχει σχέση με τη στάση του κόμματος σήμερα και την αντίληψή του για το αύριο μέσω της άντλησης «χρήσιμων συμπερασμάτων για το μέλλον». Τα λόγια του άλλοτε αδιαφιλονίκητου ηγέτη του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη που ακούγονταν στο ηχητικό ντοκουμέντο που περιελάμβανε το ντοκιμαντέρ για τον Εμφύλιο ήταν ενδεικτικά της οπτικής που διακατέχει το κόμμα: «Είχαμε όλη την Ελλάδα στα χέρια μας και μας την πήρε ο εχθρός. Ολον τον λαό μαζί μας. Παραδώσαμε τα όπλα. Τα παραδώσαμε. Υπάρχει μεγαλύτερο αίσχος για ένα επαναστατικό κόμμα; Δεν υπάρχει» έλεγε ο Ζαχαριάδης σε κλίμα έντονης φόρτισης στην 7η Πλατιά Ολομέλεια του 1957, η οποία τον διέγραψε και από απλό μέλος του ΚΚΕ.

Αναμόχλευση του παρελθόντος

Ο Περισσός αποκατέστησε κομματικά και πολιτικά τον Ζαχαριάδη το 2011, ξανάγραψε την ιστορία του όσον αφορά την περίοδο της Κατοχής εντοπίζοντας σοβαρό έλλειμα στρατηγικής εκ μέρους της τότε ηγεσίας όσον αφορά την κατάληψη της εξουσίας. Δικαίωσε την επιλογή της ένοπλης σύγκρουσης του Εμφυλίου κρίνοντας ότι αποτέλεσε την κορυφαία πράξη της ταξικής πάλης στην Ελλάδα. Επέκρινε τη συμμετοχή του ΚΚΕ στην ΕΔΑ κατά τη μετεμφυλιακή περίοδο, προσδίδοντάς της ρόλο υπονομευτικό για την ύπαρξη και παρουσία του. Επιβεβαίωσε την ορθότητα της ρήξης με την «αναθεωρητική ομάδα» στη 12η Ολομέλεια του 1968 που οδήγησε στη διάσπαση του κόμματος και στη δημιουργία του ΚΚΕ Εσωτερικού και αμφισβήτησε τη «γραμμή» της ηγεσίας Φλωράκη εντοπίζοντας σοβαρά προβλήματα στρατηγικής και παρεκκλίσεις που οδήγησαν στη διάσπαση του 1991 (13ο Συνέδριο), για την οποία ακόμα ο Περισσός δεν έχει πει την τελευταία του λέξη – επίκειται η έκδοση του δοκιμίου ιστορίας για την επίμαχη περίοδο.

Ντοκουμέντα από τη φυλακή

Στο πλαίσιο της αναμόχλευσης του ιστορικού παρελθόντος του, εντάσσεται και το ντοκιμαντέρ για τη Γυάρο – είναι διαθέσιμο με τον «Ριζοσπάστη» που κυκλοφορεί από χθες –, όπου το ΚΚΕ «επέστρεψε 72 χρόνια μετά την ίδρυση της φυλακής, για να στήσει ένα μνημείο αντάξιο της θυσίας των περίπου 28.000 αγωνιστών, προπαντός κομμουνιστών, που παρότι υπέφεραν, βασανίστηκαν άγρια κι έχασαν τη ζωή τους, δεν λύγισαν ούτε μπροστά στον θάνατο» όπως αναφέρει ο Περισσός. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει ντοκουμέντα από τα χρόνια της φυλακής, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα την πολιτική συγκυρία των τριών περιόδων που λειτούργησε το κάτεργο της «Γιούρας»: 1947-1952, 1955-1961, 1967-1974. Οι φυλακές ιδρύθηκαν μέσα στον Εμφύλιο επί κυβέρνησης συνεργασίας του Θεμιστοκλή Σοφούλη και η πρώτη διαμόρφωση των χώρων τους έγινε από κρατούμενους φαντάρους του Τάγματος Σκαπανέων του Αγίου Νικολάου Κρήτης, που έφτασαν εκεί στα τέλη Απριλίου του 1947 και ακολούθως στάλθηκαν στη Μακρόνησο. Στις 11 Ιουλίου του ίδιου έτους έφτασαν οι πρώτοι 551 φυλακισμένοι από τις Φυλακές Καλαμάτας, ενώ μέχρι τον Σεπτέμβρη οι κρατούμενοι υπερέβαιναν τις 7.000. Στους πέντε όρμους της νοτιοανατολικής πλευράς του νησιού μοιράζονταν οι κρατούμενοι που διέμεναν σε αντίσκηνα. Υπολογίζεται ότι από τη Γυάρο πέρασαν πάνω από 18.000 πολιτικοί κρατούμενοι την πρώτη περίοδο, κοντά στους 800 τη δεύτερη και πάνω από 6.000 την τρίτη περίοδο.

Βασανιστήρια και στυγερά εγκλήματα

Κατά την εμφυλιακή περίοδο κυριάρχησαν τα συστηματικά βασανιστήρια προκειμένου να υπογράψουν «δήλωση μετανοίας» και να αποκηρύξουν το ΚΚΕ, ενώ έγιναν στυγερά εγκλήματα. Το «Διαβολονήσι» ή «Θανατονήσι» οργανώθηκε από τον αρχηγό της βρετανικής αστυνομικής αποστολής στην Ελλάδα Γουίκαμ και τον αρχηγό της Αστυνομίας Σαμπάνη. Τα κτίρια χτίστηκαν με την καταναγκαστική εργασία των κρατουμένων (η κατασκευή ολοκληρώθηκε επί κυβέρνησης Αλέξανδρου Παπάγου), ενώ διατέθηκαν υπέρογκα ποσά – πάνω από 10 δισ. δραχμές – τροφοδοτώντας ένα όργιο οικονομικών ατασθαλιών από διάφορα κυκλώματα. Η εξοντωτική σωματική και ψυχολογική βία και τα βασανιστήρια έμειναν βαθιά χαραγμένα σε όσους μαρτύρησαν στη Γυάρο. Σήμα κατατεθέν της αγριότητας των δημίων του κολαστηρίου ήταν η «συκιά του Γλάστρα» όπου κρεμούσαν τους κρατουμένους από τους αγκώνες νύχτες ολόκληρες και το πρωί τους ξυλοκοπούσαν.