Σε συνεχή εγρήγορση καλεί η επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Στέλλα Κυριακίδου, τα κράτη-μέλη, καθώς η επανεκκίνηση του τουρισμού θα πρέπει να έχει ως προτεραιότητα την ασφάλεια και την υγεία των πολιτών.
Στη συνέντευξη που παραθέτει στο «Βήμα» με αφορμή τη συμμετοχή της στο online Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που θα πραγματοποιηθεί 9-12 Ιουνίου, ξεδιπλώνει τις στρατηγικές τής ΕΕ για την αντιμετώπιση της υγειονομικής απειλής που προκάλεσε ο SARS-CoV-2, όταν εισέβαλε αιφνίδια στις ζωές μας. Και επιμένει ότι η επένδυση στην Υγεία αποτελεί πλέον μονόδρομο.
Εχετε τονίσει επανειλημμένως ότι το εμβόλιο είναι δημόσιο αγαθό. Πώς θα εξασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν φαινόμενα αισχροκέρδειας;
«Μέχρι στιγμής έχουν συγκεντρωθεί 9,8 δισ. ευρώ, τόσο σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη όσο και την καθολική πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά εμβόλια και άλλα θεραπευτικά και διαγνωστικά μέσα. Για όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες εντός και εκτός ΕΕ. Να προσθέσω επίσης πως στις 27 Ιουνίου η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα φιλοξενήσει την τελική σύνοδο δωρητών στην οποία οι επιχειρήσεις, τα ιδρύματα και οι πολίτες θα έρθουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους μαζί με τους δημόσιους χορηγούς».
Εκτιμάτε ότι πρώτα θα έχουμε στη διάθεσή μας ένα αποτελεσματικό φάρμακο ή εμβόλιο;
«Εργαζόμαστε εντατικά και ταυτόχρονα και στα δύο μέτωπα. Η Επιτροπή επέλεξε 8 ερευνητικά προγράμματα μεγάλης κλίμακας που στοχεύουν στην ανάπτυξη θεραπειών και διαγνωστικών μέσων για τον κορωνοϊό, στο πλαίσιο μιας ταχείας πρόσκλησης υποβολής προτάσεων που προκηρύχθηκε τον Μάρτιο, από την πρωτοβουλία για καινοτόμα φάρμακα (ΙΜΙ). Μια σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Εχουμε μάλιστα αυξήσει την αρχική μας δέσμευση χρηματοδότησης, που προβλεπόταν στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζoντας 2020», από 45 εκατ. ευρώ σε 72 εκατ. ευρώ και παράλληλα η φαρμακοβιομηχανία, οι συνδεδεμένοι εταίροι της ΙΜΙ και άλλοι οργανισμοί θα διαθέσουν επιπλέον 45 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα η συνολική επένδυση να ανέρχεται στα 117 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά το εμβόλιο, η Επιτροπή προσέφερε χρηματοδοτική στήριξη ύψους περίπου 80 εκατ. ευρώ στην CureVac. Μια καινοτόμο εταιρεία ανάπτυξης εμβολίων της Γερμανίας, προκειμένου να επισπεύσει την ανάπτυξη και την παραγωγή στην Ευρώπη ενός εμβολίου κατά του κορωνοϊού».
Υπάρχει προβληματισμός μήπως η επανέναρξη του τομέα του τουρισμού και των ταξιδιών θα αποτελέσει απειλή για τη δημόσια υγεία;
«Για να μπορέσουν όσοι το επιθυμούν να κάνουν διακοπές εφέτος, για να λειτουργήσει και πάλι ο τουριστικός κλάδος μετά την υποχρεωτική αδράνεια μηνών και για να βοηθηθούν τα κράτη-μέλη στη σταδιακή κατάργηση των ταξιδιωτικών περιορισμών με παράλληλη τήρηση των αναγκαίων υγειονομικών προφυλάξεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια δέσμη κατευθυντήριων γραμμών και συστάσεων για τουρίστες, ταξιδιώτες και επιχειρήσεις. Η δέσμη περιλαμβάνει μια συνολική στρατηγική, μια κοινή προσέγγιση για την αποκατάσταση της ελεύθερης διακίνησης. Η ευέλικτη προσέγγιση που δίνει στον τουρισμό τη δυνατότητα επανεκκίνησης βασίζεται στα επιδημιολογικά κριτήρια, στην εφαρμογή περιοριστικών μέτρων και σε παραμέτρους οικονομικής και κοινωνικής φύσης. Εάν τηρηθούν οι συστάσεις, θα είμαστε πιστεύω σε θέση να ελέγξουμε την απειλή στην οποία αναφέρεστε. Θα πρέπει όμως να βρισκόμαστε συνεχώς σε εγρήγορση γιατί η υγεία των πολιτών πρέπει και είναι η προτεραιότητά μας».
Ποιο είναι το «μάθημα» που έλαβε η ΕΕ από την πανδημία που ξέσπασε;
«Αυτή η κρίση κατέστησε σαφές ότι η συλλογική μας ικανότητα αντίδρασης πρέπει να αναβαθμιστεί σε ένα υψηλότερο επίπεδο. Οι εκκλήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης υπήρξαν ηχηρές και σαφείς από την πλευρά των πολιτών. Μας είπαν ξεκάθαρα ότι επιθυμούν «περισσότερη Ευρώπη στον τομέα της δημοσίας υγείας». Η πρότασή μας για το αυτοτελές χρηματοδοτικό πρόγραμμα EU4Health, ύψους 9,4 δισ. ευρώ, αποτελεί ακριβώς την πλέον απτή ανταπόκρισή μας στις προσδοκίες των συμπολιτών μας. To EU4Health θα αλλάξει τα δεδομένα. Θα επιφέρει μια σημαντική αλλαγή πλεύσης και νοοτροπίας στον τρόπο που η ΕΕ αντιμετωπίζει την υγεία. Η υγεία των πολιτών μας πάντα αποτελούσε, αλλά τώρα περισσότερο από ποτέ, προτεραιότητά μας. Για αυτό και έχουμε αυξήσει τον προϋπολογισμό σε ποσοστό άνω του 2000% σε σύγκριση με τους υφιστάμενους πόρους για την υγεία».
Ποιες είναι οι φιλοδοξίες σας με το νέο πρόγραμμα EU4Health;
«Ο πρώτος μας στόχος είναι να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι, ώστε να αντιδράσουμε και να προστατεύσουμε τους πολίτες μας αν αντιμετωπίσουμε παρόμοια διασυνοριακή κρίση στο μέλλον. Προς τον σκοπό αυτόν, θα επιδιώξουμε να εξασφαλίσουμε ότι θα έχουμε στη διάθεσή μας ανά πάσα στιγμή τον αναγκαίο εξοπλισμό προστασίας, φάρμακα και ιατροτεχνολογικά προϊόντα, καθώς και να διασφαλίσουμε ότι θα είναι οικονομικά προσιτά και καινοτόμα. Ποτέ ξανά δεν θέλουμε να δούμε τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας να πρέπει να επιλέγουν ποιος ασθενής θα διασωθεί. Το EU4Health θα μας επιτρέψει, για πρώτη φορά, να δημιουργήσουμε στρατηγικά αποθέματα σε περίπτωση κρίσης. Με τον τρόπο αυτόν θα ενδυναμωθεί επίσης περαιτέρω η αποτελεσματικότητά του rescEU για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Το πρόγραμμά μας προβλέπει επίσης ένα εφεδρικό προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης — συμπεριλαμβανομένων και ιπτάμενων γιατρών — που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιόδους κρίσης και που θα είναι διαθέσιμο, όπου είναι αναγκαίο. Επιπλέον, θα καταστεί εφικτό να ενισχύσουμε τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) αλλά και τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), στον συντονισμό των ιατρικών αντιδράσεων σε περιπτώσεις κρίσεων».
Το EU4Health θα αφορά τη διαχείριση των κρίσεων στον χώρο της υγείας;
«Με το EU4Health θα μπορέσουμε να επιφέρουμε πραγματικές αλλαγές στο έργο μας και σε σχέση με τις υπόλοιπες προτεραιότητες στον τομέα της υγείας, και ειδικότερα την καταπολέμηση του καρκίνου, τη μείωση του αριθμού των λοιμώξεων που είναι ανθεκτικές στα αντιμικροβιακά και τη βελτίωση του εμβολιασμού. Θα μας δώσει τη δυνατότητα να υποστηρίζουμε οικονομικά φιλόδοξες δράσεις για τη μείωση των ανισοτήτων στον προσυμπτωματικό έλεγχο και τη θεραπεία του καρκίνου σε όλη την Ευρώπη. Θα μας επιτρέψει παράλληλα να επιταχύνουμε τις ψηφιακές ικανότητες στον τομέα της υγείας, τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη και να αυξήσουμε τις επενδύσεις για την πρόληψη ασθενειών».
Εχετε κάνει εισήγηση οι χώρες που αντιμετώπισαν με επιτυχία την πανδημία, όπως η Ελλάδα, να τύχουν ευνοϊκών ρυθμίσεων από την ΕΕ;
«Είμαστε αποφασισμένοι να χαράξουμε μια ισχυρή πορεία για τους πολίτες μας μας αλλά και για την επόμενη γενιά. Για αυτό και έχουμε προτείνει το νέο μέσο ανάκαμψης με την ονομασία NextGenerationEU, ύψους 750 δισ. ευρώ. Το μέσο αυτό θα έρθει να προστεθεί σε έναν ανανεωμένο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους 1,1 τρισ. ευρώ. Συμπληρώνει τα τρία δίχτυα ασφαλείας των 540 δισ. ευρώ σε δάνεια, τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί από το Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Εν ολίγοις, η προσπάθεια ανάκαμψής μας ανέρχεται συνολικά σε 2,4 τρισ. ευρώ. Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, η Ελλάδα θα λάβει ένα εξαιρετικά σημαντικό πακέτο το οποίο ανέρχεται σε 22,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 9,4 δισ. ευρώ σε δάνεια».
