Από την περασμένη Κυριακή στις Ηνωμένες Πολιτείες οργισμένοι διαδηλωτές κάνουν άνω-κάτω πόλεις και Πολιτείες ολόκληρες, ενώ και ο υπόλοιπος κόσμος δεν νιώθει ιδιαίτερα καλά, καθώς ακόμη δεν μπορεί να συνέλθει από τις πληγές της Covid-19.

«Ο Μπομπ και ο Νταγκ εγκατέλειψαν τον πλανήτη στην πιο κατάλληλη στιγμή» έγραψε μάλλον με ζήλια κάποιος Αντριου Μόργκαν. Διότι όλα αυτά γίνονταν την ίδια ακριβώς στιγμή που εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι άνθρωποι, σε απευθείας σύνδεση, παρακολουθούσαν μέσα από τον υπολογιστή τους αν οι δύο αμερικανοί αστροναύτες, Μπομπ Χάρλεϊ και Νταγκ Μπένκεν, κλεισμένοι μέσα στη διαστημική κάψουλα «Dragon», θα έφθαναν σώοι στον Διαστημικό Σταθμό.

Ηταν ένα… έργο που κράτησε 4 ώρες, 24 λεπτά και 31 δευτερόλεπτα. «Παίζεται» ακόμη στη διαδικτυακή διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=CATOMgU22Nk και παρ’ όλο που είναι γνωστό το τέλος του, δεν παύει να είναι ενδιαφέρον.

Ενας «δράκος» επάνω σε ένα «γεράκι» είχαν ξεκινήσει στις 9.22 το βράδυ του Σαββάτου, 30 Μαΐου, με κατεύθυνση βορειοανατολικά, επάνω από τον Ατλαντικό, με πλήρωμα τους δύο αμερικανούς αστροναύτες, μόλις καλυτέρεψε λίγο ο καιρός. Ο οποίος κρατούσε τον πύραυλο Falcon-9 με προσαρτημένη επάνω του την κάψουλα «Crew Dragon» από την Πέμπτη βιδωμένα και τα δύο στη Γη, αλλά σε πυρετώδη αναμονή.

Στις πλάτες γιγάντων

Από το ιστορικό  σημείο 39Α στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι της Φλόριδας ξεκίνησε η για πρώτη φορά με ιδιωτικό μέσο πλέον μεταφορά αστροναυτών της NASA. Ιδιοκτησίας της εταιρείας SpaceX όπου μεγαλομέτοχος είναι ο γνωστός 49χρονος Νοτιοαφρικανός Ελον Μασκ. Το ταξίδι κράτησε 19 ώρες. Μόλις μετά τα πρώτα δυόμισι λεπτά το κατώτερο τμήμα του πυραύλου αποκολλήθηκε, ακριβώς όπως ήταν σχεδιασμένο, για να ανακτηθεί από ένα πλοίο με το πολύ εύγλωττο όνομα: «Of Course I Still Love You», που το περίμενε να πέσει στα νερά του Ατλαντικού.

Πέρασαν ακόμη έξι και μισό λεπτά για να βρεθεί στην κανονική τροχιά, οπότε το πλήρωμα των δύο μπορούσε να σκεφθεί ότι ένας καλός ύπνος θα ήταν ό,τι έπρεπε μέχρι την επόμενη ημέρα που θα γινόταν και η κρίσιμη συνάντηση με τον Διαστημικό Σταθμό. Αλλωστε η κάψουλα «Ντράγκον» είναι ρυθμισμένη να φθάνει στον προορισμό της χωρίς να χρειάζεται να επέμβουν ανθρώπινα χέρια ή μυαλά! Η κάψουλα είναι κατασκευασμένη από ανοξείδωτο χάλυβα και στην κάτω επιφάνειά της έχει κολλημένες πλάκες γυαλιού ανθεκτικού στις τεράστιες θερμοκρασίες που αναπτύσσονται με την είσοδο στη γήινη ατμόσφαιρα κατά την επιστροφή των αστροναυτών.

Διαθέτει τρία παράθυρα, τουαλέτα και χώρο αποθήκευσης όπου αυτή τη φορά μετέφεραν και λίγο παγωτό για τους κάπως ταλαιπωρημένους διατροφικά ανθρώπους στον Διαστημικό Σταθμό και στο εσωτερικό της η μεγάλη έκπληξη είναι πως δεν υπάρχουν τα συνηθισμένα χειριστήρια των αεροπλάνων ή των προηγούμενων διαστημικών αποστολών. Στη θέση τους εγκαταστάθηκαν τρεις οθόνες υπολογιστών που παίρνουν εντολές από τις άκρες των δακτύλων του πιλότου. Δεν υπάρχει καν πηδάλιο, που σε κανονικές συνθήκες θα αποδειχθεί και άχρηστο αφού, κατ’ απομίμηση των αυτοκινήτων χωρίς άνθρωπο-οδηγό, ο… δράκος μπορεί να βρει τη σπηλιά του στον Διαστημικό Σταθμό εντελώς αυτόνομα, χωρίς να μεσολαβήσει ανθρώπινο χέρι.

Μια ακόμη πρωτοτυπία είναι πως ακόμη και αν φορούν εκείνα τα χοντρά γάντια των αστροναυτών, οι οθόνες δέχονται και πάλι τις εντολές, σαν να ήταν τα δάχτυλά τους χωρίς γάντια.

 

Καιρού επιτρέποντος…

Τη μεγαλύτερη ευαισθησία η επιχείρηση αυτή στο σύνολό της τη δείχνει απέναντι στις καιρικές συνθήκες. Και έτσι δεν ήταν έκπληξη που η πρώτη προγραμματισμένη εκτόξευση για την Πέμπτη 28 Μαΐου αναβλήθηκε εξαιτίας της συννεφιάς και μόνον 40 λεπτά πριν από την ώρα μηδέν. Διότι θεωρείται πολύ επικίνδυνο να περάσει ένα μεταλλικό αντικείμενο με τις διαστάσεις του πυραύλου-φορέα μέσα από μια, κυριολεκτικά, φορτισμένη από στατικό ηλεκτρισμό ατμόσφαιρα. Ο κίνδυνος έκρηξης είναι πολύ μεγάλος.

Η όλη διάταξη όπως εμφανίστηκε στην πίστα απογείωσης 39Α αποτελείται από τρία βασικά τμήματα. Το πρώτο από αυτά έχει την ονομασία Falcon 9, δηλαδή πρόκειται για ένα «γεράκι» με το 9 να σημαίνει ότι το κινούν εννέα κινητήρες Merlin, ενώ διαθέτει και αποθήκες καυσίμων. Είναι κατασκευασμένες από κράμα λιθίου-αλουμινίου για την αποθήκευση του υγρού οξυγόνου και του RP-1 (που σημαίνει Rocket Propellant-1 ή Refined Petroleum-1), μιας κηροζίνης εξαιρετικά προσεκτικά διυλισμένης.

Ενα ακόμη χαρακτηριστικό του πρώτου αυτού τμήματος, που δείχνει και το πόσα πράγματα πρέπει οι σχεδιαστές τέτοιων συστημάτων να έχουν υπόψη τους, είναι το ότι οι κινητήρες καθώς αδειάζουν τα ντεπόζιτα από τα καύσιμα (μέσα σε 2,5 λεπτά όλα αυτά) πρέπει να επιβραδύνουν διότι η μάζα του όλου συστήματος μειώνεται ραγδαία και αν συνέχιζαν με τον ίδιο ρυθμό, η επιτάχυνση θα γινόταν ανυπόφορη. Το ενδιάμεσο τμήμα διαθέτει μόνον έναν κινητήρα Merlin ενώ στο τρίτο τμήμα βρίσκεται η κάψουλα «Ντράγκον» που όταν έλθει η ώρα της επιστροφής με δικά της μέσα θα μεταφέρει τους δύο αστροναύτες πίσω στη Γη.

Ο προορισμός

Δύο φορές σε ολόκληρο το ταξίδι ο ένας από τους αστροναύτες πήρε από το σύστημα της αυτόματης πλοήγησης τον έλεγχο του σκάφους στα χέρια του. Μόνο και μόνο για να διαπιστωθεί πως όλα μπορούν να υπακούσουν και στα ανθρώπινα χέρια και στο ανθρώπινο μυαλό. Πάντως ο έλεγχος της πορείας μπορεί να γίνεται και από τον επίγειο σταθμό παρακολούθησης της NASA στη Φλόριδα και από το Χόουθορν της Καλιφόρνιας, όπου είναι η έδρα της SpaceX.

Η σύνδεση με τον Διαστημικό Σταθμό την Κυριακή έγινε εντελώς αυτόματα και όπως δήλωσαν οι δύο αστροναύτες τη Δευτέρα, σχεδόν δεν κατάλαβαν πως είχαν συνδεθεί! Μετά τη σύνδεση και πριν βγουν αποκαθίσταται η ίδια πίεση με αυτήν του Διαστημικού Σταθμού και αφού αφήσουν τις διαστημικές στολές τους στο «Ντράγκον», μόνον με ένα απλό χακί παντελόνι και μια μαύρη κοντομάνικη μπλούζα ξεκινούν τη ζωή τους στον Διαστημικό Σταθμό που περιστρέφεται 482 χιλιόμετρα επάνω από τη Γη.

Δεν είναι γνωστό το πόσο θα μείνουν, από έξι εβδομάδες έως ίσως και το ανώτερο δυνατόν, που είναι οι 4 μήνες. Και αυτός ο περιορισμός έχει να κάνει με το ότι τα φωτοβολταϊκά συστήματα του «Ντράγκον» έχουν μια πιστοποιημένα σταθερή απόδοση μέχρι 119 ημέρες που όμως μετά αρχίζει να πέφτει διότι άτομα οξυγόνου στην ανώτερη ατμόσφαιρα επιδρούν αρνητικά.

Πάντως στον Διαστημικό Σταθμό όπου βρήκαν δύο ρώσους κοσμοναύτες και έναν αμερικανό αστροναύτη έχουν πολλά να κάνουν και να βοηθήσουν, διότι οι δουλειές είναι πολλές και για συντήρηση και για πειράματα. Εχουν να κάνουν δυο περιπάτους στο Διάστημα: ο ένας για την εγκατάσταση νέων ηλιακών μπαταριών και μιας πλατφόρμας για πειράματα από ευρωπαϊκά ιδρύματα ενώ ο άλλος έχει περάσει από ταχεία εκπαίδευση στον χειρισμό του ρομποτικού βραχίονα καναδικής κατασκευής.

Οι πρωταγωνιστές

Οι Χάρλεϊ, 53 ετών σήμερα, και Μπένκεν, 49 ετών, ξεκίνησαν ως πιλότοι, ο πρώτος στους πεζοναύτες και ο δεύτερος στην πολεμική αεροπορία. Εχουν όμως και πανεπιστημιακά πτυχία, πολιτικού μηχανικού ο Χάρλεϊ, Φυσικής και Μηχανολογίας ο Μπένκεν, με διδακτορικό από το California Institute of Technology. Το 2000 εντάσσονται στους υποψήφιους αστροναύτες της  NASA. Είχαν ήδη βρεθεί στο Διάστημα από δύο φορές πριν από αυτή την πτήση, αλλά όχι μαζί. Είναι παντρεμένοι και έχουν από έναν μικρό γιο ο καθένας και με γυναίκες που επίσης βρέθηκαν στο Διάστημα κάποια στιγμή, η μία μάλιστα για έξι ολόκληρους μήνες.

NASA: Ο πρώτος πελάτης

Στις 8 Ιουλίου του 2011 το διαστημικό λεωφορείο «Atlantis» απογειώθηκε από την εξέδρα 39 Α και επέστρεψε μετά από 11 ημέρες. Αυτό ήταν και το τελευταίο διαστημικό ταξίδι που ξεκινούσε από το αμερικανικό έδαφος. Είχε φθάσει το τέλος μιας εποχής. Τα αμερικανικά διαστημικά λεωφορεία θεωρήθηκε πως είχαν φάει πλέον τα ψωμιά τους, ήταν πολυέξοδα και άβολα, τα «Soyuz» των Ρώσων είχαν αποδειχθεί αξιόπιστα, αν και για κάθε θέση αστροναύτη σε αυτά οι Ρώσοι ζητούν πλέον περίπου 90 εκατομμύρια δολάρια.

Κρίθηκε ότι συνέφερε να δοθούν χρήματα σε αμερικανικές εταιρείες, όπως η Boeing και η SpaceX για την έρευνα, την κατασκευή και την… κυκλοφορία των επόμενων «λεωφορείων». Υπολόγισαν πως το 2019 θα ήταν όλα έτοιμα, αλλά πολλές αστοχίες στους υπολογισμούς και στις δοκιμές πριν από την απογείωση καθυστέρησαν και τους δύο (μόλις την Παρασκευή, 29/5 κάηκε ένας ακόμη κινητήρας στις εγκαταστάσεις της SpaceX). Πάντως είναι αυτή η εταιρεία που προς το παρόν κερδίζει την κούρσα από την Boeing και την εταιρεία του Τζεφ Μπέζος. Η NASA από την πλευρά της θέλει να παραδώσει όλη την εμπορική και τουριστική κίνηση προς τον Διαστημικό Σταθμό στους ιδιώτες και να ασχοληθεί με τους μεγάλους στόχους της. Μόνιμη βάση στη Σελήνη και το ταξίδι με προορισμό τον Αρη.

Το πόσο εμπορικός θα γίνει ο «δρόμος» 39Α – Διαστημικός Σταθμός γίνεται ίσως πιο εύκολα κατανοητό από δύο γεγονότα. Το πρώτο έχει να κάνει με την εμφάνιση των διαστημικών στολών των δύο αστροναυτών, που είναι αρκετά κομψές και σχεδιάστηκαν από το μηδέν με υπεύθυνους γι’ αυτό τον Ελον Μασκ, σε στενή συνεργασία όμως με τον Χοσέ Φερναντέζ, έναν γνωστό σχεδιαστή στον κόσμο της μόδας.

Το δεύτερο ενδεικτικό σημάδι εξάπλωσης του εμπορίου και στο Διάστημα είναι το ότι, όπως ανακοινώθηκε από τη NASA, ήδη γίνονται συζητήσεις να ανέβει έως εκεί για γυρίσματα στην επόμενη ταινία του, ποιος άλλος; Ο… Τομ Κρουζ!

Δισεκατομμύρια σε Boeing και SpaceX

Δεν είναι λίγα τα χρήματα που έχουν πάρει οι δυο εταιρείες, Boeing και SpaceX, για όλο αυτό το πρόγραμμα. Η πρώτη πήρε 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ ακόμη παλεύει με τα προβλήματα του υλικού της, και 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια η δεύτερη, που όμως κατάφερε έστω και με έναν χρόνο καθυστέρηση να στείλει ανθρώπους σε χαμηλή τροχιά.

Πρόγονος η κάψουλα που εκτελούσε μεταφορές φορτίων

Η SpaceX με τον πύραυλο Falcon 9 έχει εξυπηρετήσει 83 φορές τη NASA και άλλους πελάτες μεταφέροντας και τοποθετώντας στην τροχιά τους δορυφόρους και μεταφέροντας φορτία στον Διαστημικό Σταθμό. Πρόγονος της κάψουλας «Crew Dragon» ήταν η κάψουλα «Cargo Dragon» ακριβώς φτιαγμένη για να εκτελεί μεταφορές.

Τα βαφτίσια και άλλα ενδιαφέροντα του ταξιδιού

l Από τα πρώτα πράγματα που είχαν να κάνουν οι Χάρλεϊ και Μπένκεν μόλις σταθεροποιήθηκε η πορεία τους προς τον Διαστημικό Σταθμό ήταν να ανακοινώσουν στο επίγειο κέντρο ελέγχου στο ακρωτήριο Κένεντι το όνομα του σκάφους που τους μεταφέρει. Κατά μια πολύ παλιά παράδοση, από τον καιρό των επανδρωμένων αποστολών του προγράμματος Mercury, τα βαφτίσια γίνονται «στον αέρα» με νονούς το πλήρωμα.
-Το σκάφος τους λοιπόν το ονόμασαν «Endeavour», που σημαίνει φιλότιμη και επίπονη προσπάθεια, για να θυμίζουν την προσπάθεια που έγινε από το 2011 για να επιστρέψει η Αμερική σε διαστημικά ταξίδια, όπως αυτό από το έδαφός της. Δεν ήταν έκπληξη διότι και οι δύο είχαν ταξιδέψει παλαιότερα με ένα διαστημικό λεωφορείο που είχε το ίδιο όνομα. Ετσι ονομαζόταν επίσης και το πλοίο του Αγγλου Τζέιμς Κουκ όταν αυτός ταξίδεψε προς την Αυστραλία στο τέλος του 18ου αιώνα.
-Σε περίπτωση κινδύνου κατά την αρχή της εκτόξευσης υπάρχει η δυνατότητα από το «Crew Dragon» να μπουν σε λειτουργία 8 κινητήρες SuperDraco, ενσωματωμένοι στα πλευρά του σκάφους που έχουν τη δυνατότητα να το αποσπάσουν από τον πύραυλο και να επιστρέψει στη Γη έχοντας βοήθεια από 4 αλεξίπτωτα.
-Ενώ τα μεταφορικά σκάφη του τύπου Soyuz είναι σε θέση να μεταφέρουν μόνον 3 αστροναύτες ή κοσμοναύτες, ήδη στην επόμενη πτήση, κοντά στο τέλος Αυγούστου, σχεδιάζεται να μεταφερθούν 4 αστροναύτες στον Διαστημικό Σταθμό με μία μόνον εκτόξευση.
-Σε αυτή τη διεύθυνση https://iss-sim.spacex.com/ οι αναγνώστες μπορούν να βρουν δωρεάν έναν εξομοιωτή πτήσης για τους χειρισμούς έως τη σύνδεση με τον Διαστημικό Σταθμό.
-Στην επιστροφή του έπειτα από μερικούς μήνες με τους Χάρλεϊ και Μπέτκεν το «Endeavour» θα προσθαλασσωθεί στον Ατλαντικό και εκεί η ιδιωτική εταιρεία είναι υποχρεωμένη να διαθέτει κάποιο πλοίο με δυνατότητες άμεσης περίθαλψης εν πλω (και το όνομά αυτού Go Searcher), για να τους περισυλλέξει.