Με τη σημερινή συμφωνία οριοθέτησης η Ελλάδα για πρώτη φορά θα έχει θεσπίσει και οριοθετήσει ΑΟΖ. Την περασμένη φορά με την Αλβανία δεν είχε ανάλογη τύχη, διότι η αλβανική πλευρά την ακύρωσε με γνώμη του Συνταγματικού Δικαστηρίου της.
Με την κίνηση αυτή γυρίζει δυναμικά στην αξιοποίηση του δικαίου της θάλασσας, συνάπτοντας συμφωνία με βάση τη Σύμβαση Δικαίου Θάλασσας ’82 όπου ορίζεται ότι σε περιοχές γεωγραφικής στενότητας, δηλαδή όπου το όριο των 200 μιλίων δεν εξαντλείται και δημιουργούνται επικαλύψεις διεκδικήσεων, η οριοθέτηση ενεργείται μόνο με συμφωνία με στόχο την επίτευξη δίκαιου αποτελέσματος.
Η συμφωνία διατηρεί το πνεύμα της επίλυσης αντί της αδράνειας ούτε πέφτει σε δίλημμα ότι δεν είναι δυνατόν να διαπραγματευόμαστε δικαιώματα μας, τα οποία ελλείψει συμφωνίας είναι διεκδικήσεις. Είναι σωστό να εμπεδώνεται η κουλτούρα της λύσης και των συμφωνιών.
Η συμφωνία αυτή αφορά σε οριοθέτηση μεταξύ όντως αντικείμενων κρατών σε αντίθεση με όσα η Τουρκία απεργάστηκε με το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Είναι μια συμφωνία που μπορεί μεν να έχει ως υποδομή την προηγούμενη της συμφωνίας οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας του 1977, όμως και επί τούτου έχει ακολουθήσει δοκιμασμένα πρότυπα, όπως ότι πάνω στο σκελετό αυτό του 1977 επεκτείνει την ΑΟΖ.
Δεύτερον, αποδεικνύει ότι η ΑΟΖ δεν είναι ένα αυτόματο δικαίωμα να επεκτείνεται εν τη απουσία συμφωνίας.
Τρίτον θεωρεί ότι με συμφωνία κατοχυρώνονται τα δικαιώματα και μόνον με αυτή τη λογική η Ελλάδα θα πορεύεται, ούτε με μονομερείς διεκδικήσεις ούτε με κατάθεση συντεταγμένων στην απουσία συμφωνίας, δηλαδή δεν αποκλίνει από το γράμμα της Σύμβασης επί τούτω.
Μπορεί η συμφωνία του 1977 να είχε κάποιες προσαρμογές, διότι απέδωσε μειωμένη επήρεια σε κάποια μικρά νησιά, όμως τα μεγάλα νησιά απολαύουν πλήρους επήρειας. Βέβαια η Ιταλία έχει προϊστορία με τα νησιά Παντελλερία και Λαμπεντούσα στα οποία στη συμφωνία με την Τυνησία απέδωσε μηδενική επήρεια, όντας αυτά στη μέση γραμμή οριοθέτησης. Κατά τα άλλα η Ιταλία είναι οπαδός της μέσης γραμμής.
Με τη συμφωνία αυτή κλείνει συμβιβαστικά μια εκκρεμότητα που είχε επιβαρυνθεί και με τα αιτήματα των Σικελών να μην χάσουν αυτά που αποκαλούν παραδοσιακά δικαιώματα. Αυτά δεν μπορεί να αναγνωρισθούν από τη χώρα μας ιδίως σε περίπτωση επέκτασης στα 12 μίλια της αιγιαλίτιδας ζώνης, και δια της συμφωνίας αυτής θα διευθετείται από την ΕΕ, δηλαδή με οριζόντια εφαρμογή μέσα στην κοινή αλιευτική πολιτική. Στην ΕΕ θα προσφύγουν αμφότερα τα μέρη να ζητήσουν την αλλαγή του κανονισμού, ώστε να ικανοποιούνται και μετά την τυχόν επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης.
*Ο Πέτρος Λιάκουρας είναι Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς
