Οι γονείς και κυρίως οι παππούδες και οι γιαγιάδες των μαθητών και των μαθητριών στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Δραπετσώνας, που βρίσκεται στη συμβολή της Γεωργίου Αφαρά με την Ελευθερίου Βενιζέλου, μπορεί να αγνοούν τη µεθυλο-µερκαπτάνη, αλλά είναι σίγουρο ότι μπορούν να αναγνωρίσουν τη μυρωδιά της στον αέρα που αναπνέουν.
«Μυρωδιά σαν σάπιο λάχανο» όπως αναφέρουν οι ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος».
Τα στοιχεία για το «πάρτι των ρύπων»
Η µεθυλο-µερκαπτάνη ανήκει στην οικογένεια των µερκαπτανών που είναι «συστατικά του φυσικού αερίου και έχουν ισχυρή, δυσάρεστη οσµή». Το ίδιο και η sec-butyl mercaptan, η οποία, όπως αναφέρεται στη σελίδα 25 ενός πρόσφατου ντοκουμέντου των ερευνητών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» για λογαριασμό της Περιφέρειας Αττικής – του Παραδοτέου Π.3 του έργου «Παρακολούθηση ποιότητας ατµόσφαιρας µε εκπόνηση εξειδικευµένων χηµικών αναλύσεων και χρήση υπολογιστικών εργαλείων προσοµοίωσης διασποράς ρύπων και συνεισφοράς πηγών ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή των Δήµων Δραπετσώνας – Κερατσινίου και Ελευσίνας» -, «εµφάνισε τις υψηλότερες τιµές τις οσµηρές ηµέρες».
Και οι οσμηρές ημέρες – αλήθεια, τι κομψή έκφραση – είναι μια συνήθης πραγματικότητα για τις περιοχές της Δραπετσώνας και του Κερατσινίου. Εκεί όπου έγιναν οι μετρήσεις της επιστημονικής ερευνητικής ομάδας του «Δημόκριτου» (σε πέντε σημεία του Δήμου Δραπετσώνας – Κερατσινίου, μεταξύ των οποίων και το 2ο Δημοτικό Σχολείο Δραπετσώνας, το χρονικό διάστημα από τον Φεβρουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2019) και διαπιστώθηκε το… πάρτι που έχει στηθεί με τους ρύπους.
Οι ερευνητές γνωρίζουν και τις μετρήσεις αλλά και το τι σημαίνουν όλα αυτά τα ευρήματά τους σε σχέση με τις επιδράσεις στο περιβάλλον και στην υγεία και ασφάλεια των κατοίκων.
Αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Οι µερκαπτάνες είναι συστατικά του φυσικού αερίου και έχουν ισχυρή, δυσάρεστη οσµή. Το ακατέργαστο πετρέλαιο περιέχει µερκαπτάνες, όπως µεθυλο-µερκαπτάνη (CH3SH), αιθυλο-µερκαπτάνη (CH3CH2SH) και προπυλο-µερκαπτάνη (CH3CH2CH2SH).
Η sec-butyl mercaptan, η οποία εµφάνισε τις υψηλότερες τιµές τις οσµηρές ηµέρες, είναι µια άχρωµη ένωση µε έντονη και βαριά οσµή. Είναι διαλυτή στο νερό και χρησιµοποιείται ως πρόσθετο στο φυσικό αέριο προκειµένου να του δώσει έντονη οσµή ώστε να είναι ανιχνεύσιµο σε περίπτωση διαρροής, µια και το ίδιο είναι άοσµο. Μελέτες έχουν συνδέσει την οσµή στην ατµόσφαιρα µε την ένωση αυτή.
Ο γενικός πληθυσµός µπορεί να εκτεθεί στη sec-butyl mercaptan µέσω της εισπνοής αέρα στο περιβάλλον κοντά σε διυλιστήρια φυσικού αερίου και σε εργασίες που οφείλονται στη χρήση της ως πρόσθετο φυσικού αερίου».
Η διαπίστωση αυτή έχει την αξία της. Στις σελίδες 24 και 25 των αποτελεσμάτων της ίδιας εργασίας αναφέρονται τα εξής: «Είναι εµφανής η αύξηση των οσµηρών θειούχων ενώσεων (µερκαπτάνες, θειοφαίνια και σουλφίδια) καθώς και των αρωµατικών πτητικών οργανικών ενώσεων τις ηµέρες εµφάνισης των οσµών.
Πιο συγκεκριµένα, από το σύνολο των θειούχων ενώσεων, οι συγκεντρώσεις των ενώσεων Carbonyl sulfide, Methyl mercaptan, Dimethyl sulfide, 1-Propanethiol, sec-butylmercaptan, n-Butylmercaptan, Dimethyldisulfide, 2-methyl-thiophene, Diethyl disulfide, Diphenyl-sulfide βρέθηκαν αυξηµένες κατά τη διάρκεια των οσµηρών ηµερών σε σχέση µε τις αντίστοιχες που προέκυψαν τις µη οσµηρές ηµέρες. Ιδιαίτερα για τις ενώσεις 2-methyl-thiophene (ηµέρες µε οσµή: 0.0347, ηµέρες χωρίς οσµή: 0.0134µg/m3, P=0.015) και sec-butylmercaptan (ηµέρες µε οσµή: 0.7754, ηµέρες χωρίς οσµή: 0.4582 µg/m3, P=0.033) οι διαφορές προέκυψαν στατιστικά σηµαντικές σε επίπεδο σηµαντικότητας 0.05, ενώ για την ένωση Methylmercaptan η διαφορά προέκυψε σηµαντική σε επίπεδο σηµαντικότητας 0.1 (ηµέρες µε οσµή: 0.0126, ηµέρες χωρίς οσµή: 0.0087µg/m3, P=0.076).
Οσον αφορά τις αρωµατικές πτητικές οργανικές ενώσεις, οι συγκεντρώσεις όσων µετρήθηκαν βρέθηκαν αυξηµένες κατά τη διάρκεια των οσµηρών ηµερών σε σχέση µε τις αντίστοιχες που προέκυψαν τις µη οσµηρές ηµέρες. Ιδιαίτερα για τα ξυλόλια (ηµέρες µε οσµή: 32.1 µg/m3, ηµέρες χωρίς οσµή: 16.7 µg/m3, P=0.076), το ισοπροπυλοβενζόλιο (ηµέρες µε οσµή: 0.41 µg/m3, ηµέρες χωρίς οσµή: 0.30 µg/m3, P=0.009) και το στυρένιο (ηµέρες µε οσµή: 0.22 µg/m3, ηµέρες χωρίς οσµή: 0.145 µg/m3, P=0.044), η διαφοροποίηση βρέθηκε και στατιστικά σηµαντική (t-test)».
Υψηλές συγκεντρώσεις βενζολίου
Η έκθεση καταγράφει και υψηλές συγκεντρώσεις βενζολίου, μιας καρκινογόνας ένωσης. Οπως αναφέρουν οι ερευνητές του «Δημόκριτου», «πραγματοποιήθηκε ενδεικτικά μια σύγκριση των ημερήσιων συγκεντρώσεων κατά τη διάρκεια της δειγµατοληπτικής περιόδου µε την ετήσια οριακή τιµή, από την οποία προέκυψαν υψηλότερες τιµές σε σχέση µε την οριακή συγκέντρωση (ΦΕΚ 488/2011: 5 µg/m3) για 15 ηµέρες στο σηµείο ΔΚ1, 6 ηµέρες στο ΔΚ2, 4 ηµέρες στο ΔΚ3, 30 ηµέρες στο σηµείο ΔΚ4 και 15 ηµέρες στο σηµείο ΔΚ5».
«Πιθανή κοινή προέλευση»
Μετρήσεις επί μετρήσεων και πληθώρα τεχνικών όρων και κάπου εκεί ανάμεσα σε νούμερα και σχήματα υπάρχει μια προκλητική, ερεθιστική έκφραση: Το γεγονός ότι «ακολουθούν την αυξητική τάση των οσµηρών ενώσεων τις ηµέρες που παρατηρούνται έντονες δυσοσµίες υποδηλώνει πιθανή κοινή προέλευση αυτών».
Με άλλα λόγια, οι μετρήσεις υπάρχουν και είναι εδώ «κραυγάζοντας» ότι το «δεν μπορώ να αναπνεύσω» των πολιτών στη Δραπετσώνα και στο Κερατσίνι δεν έχει να κάνει με σειρά του Netflix στον Τρίτο Κόσμο, αλλά με τη δύσκολη καθημερινή πραγματικότητα στις γειτονιές του Πειραιά. Την ίδια ώρα που η επισήμανση για «πιθανή κοινή προέλευση» των ρύπων στην ατμόσφαιρα θα έπρεπε να έχει κινητοποιήσει κάθε δυνατό μηχανισμό ελέγχου που διαθέτει η συντεταγμένη πολιτεία.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν αμφισβητείται όσοι επιθεωρητές (από την Επιθεώρηση Περιβάλλοντος Νοτίου Ελλάδος) και αν κατέβουν με ή χωρίς όργανα μέτρησης στους δρόμους της Δραπετσώνας και του Κερατσινίου. Και ας μην ξεχνάμε ότι οι επιπτώσεις από την υφιστάμενη ατμοσφαιρική ρύπανση δρουν σωρευτικά. Η ζημιά που γίνεται σήμερα από την εισπνοή των ρύπων μπορεί να φανεί στον ανθρώπινο οργανισμό ύστερα από 5 και 10 χρόνια, ανάλογα και με τη συνολική κατάσταση της υγείας του. Αυτό που σήμερα ξεκινά ως απλή δυσκολία στην αναπνοή – συνηθισμένο φαινόμενο σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας – μπορεί να οδηγήσει τα επόμενα χρόνια σε πνευμονοπάθειες αλλά και σε καρκίνους.
Οι μετρήσεις του «Δημόκριτου» δεν αφήνουν κανένα περιθώριο εφησυχασμού της πολιτικής ηγεσίας, η οποία πρέπει και να επιλέξει με αναμετρηθεί με τις υποχρεώσεις και τα καθήκοντά της, καθώς για το ποια είναι η «πιθανή κοινή προέλευση» των ρύπων (δηλαδή μια ρυπαίνουσα βιομηχανική μονάδα) δεν μπορούν να υπάρχουν πολλές αμφιβολίες. Οι μετρήσεις των επιστημόνων του «Δημόκριτου» για τέσσερα από τα πέντε σημεία δειγματοληψίας δείχνουν ότι οι ημέρες υψηλών καταγραφών συμπίπτουν με ανέμους με διεύθυνση από τις εγκαταστάσεις της Oil One (εταιρείας συμφερόντων του Δ. Μελισσανίδη) προς τα σημεία δειγματοληψίας.
