Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι ένα από τα πρόσωπα που έχουν επηρεάσει όσο λίγα τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εχει διατυπώσει κατά καιρούς ριζοσπαστικές απόψεις, συχνά όχι προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά πάντως με έναν αξιοσημείωτο ρεαλισμό, στα όρια του κυνισμού. Σήμερα παρουσιάζεται απροσδόκητα διαφορετικός.
Το όραμα για μια «μικρή» ευρωζώνη
Από κοινού με την Ανγκελα Μέρκελ έδειξαν, κατά την πρώτη φάση της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008-2009, να απομακρύνονται αισθητά από το ευρωπαϊκό όραμα του πολιτικού τους μέντορα, του Χέλμουτ Κολ. Ο Σόιμπλε ήδη πριν από την κρίση είχε εκδηλώσει αυτές τις διαθέσεις του, καθώς ήταν ένας από τους εμπνευστές του περιβόητου σχεδίου της «Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων» και της μερικής ολοκλήρωσης, γύρω από έναν στενό πυρήνα κρατών μιας «μικρής» ευρωζώνης. Στη συνέχεια, από τη θέση του υπουργού Οικονομικών, είχε στην ουσία «απαγορεύσει» κάθε συζήτηση για ευρωομόλογα ή για έναν φιλόδοξο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Και ήταν ο Σόιμπλε εκείνος ο οποίος επινόησε και υπηρέτησε πιστά την ιδέα του «ηθικού κινδύνου», όταν επέβαλλε τις τιμωρητικές περιοριστικές πολιτικές σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία.
Τις τελευταίες εβδομάδες όμως, από τη θέση του προέδρου της Μπούντεσταγκ, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επανεμφανίζεται στη δημοσιότητα με πολύ διαφορετικές θέσεις. Ηταν πιθανώς και αυτή μία από τις αλλαγές οι οποίες επήλθαν λόγω της πανδημικής κρίσης.
Κίνδυνος ρηγμάτων στην Ενωση
Στον απόηχο των ανακοινώσεων του γαλλογερμανικού σχεδίου για το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, ο κ. Σόιμπλε τάσσεται υπέρ της, υβριδικής έστω, αμοιβαιοποίησης χρέους στην ΕΕ και δηλώνει ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. «Αν η Ευρώπη θέλει να έχει μία ελπίδα, πρέπει τώρα να αποδείξει ότι μπορεί να δράσει με αλληλεγγύη και αποτελεσματικότητα» δήλωσε προσφάτως σε συνέντευξή του στη «Welt am Sonntag». Επέστησε την προσοχή στην απειλή οικονομικής κατάρρευσης της Ενωσης και στον κίνδυνο εμφάνισης βαθιών ρηγμάτων στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Οι δύο λόγοι της «μεταμόρφωσης»
Πού οφείλεται αυτή η απροσδόκητη μεταστροφή ενός πολιτικού που θεωρούνταν το πρώτο τη τάξει «γεράκι» των πολιτικών λιτότητας και των μνημονίων; Κατά τα όσα εκτιμούν πηγές οι οποίες παρακολουθούν τις εξελίξεις στη Γερμανία, οι λόγοι αυτής της «μεταμόρφωσης» εντοπίζονται σε δύο σημεία:
• Αφενός, στην αργή αλλά σταθερή κατά τα φαινόμενα αλλαγή η οποία συντελείται στη Γερμανία.
• Αφετέρου, στο εν εξελίξει παιχνίδι εξουσίας στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες. Οπως είναι προφανές, η μάχη της διαδοχής της Ανγκελα Μέρκελ θα έχει άμεσο αντίκτυπο στους πολιτικούς συσχετισμούς στην ΕΕ και στην κούρσα για την πρωτοκαθεδρία μεταξύ των ισχυρών. Ο Σόιμπλε επιθυμεί υπό αυτό το πρίσμα να ανακτήσει πολιτική επιρροή.
Οι ενδείξεις για μία μετακίνηση των Γερμανών από τις πάγιες και άκαμπτες θέσεις τους έχουν παρουσιαστεί τους τελευταίους μήνες σε πολλά πεδία. Ο κεντρικός τραπεζίτης Γενς Βάιντμαν εξέπληξε πολλούς στα τέλη του προηγούμενου έτους, όταν δήλωνε ότι το γερμανικό δόγμα του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού «δεν θα πρέπει να εξελιχθεί σε φετίχ». Την ίδια στιγμή, στο Εκτελεστικό Συμβούλιο της ΕΚΤ εκπροσωπεί εδώ και κάποιους μήνες τη Γερμανία η Ιζαμπελ Σνάμπελ, που μεταξύ άλλων έχει χαρακτηρίσει επικίνδυνη την άποψη που διακινούν γερμανοί πολιτικοί, τα μέσα ενημέρωσης και οι τραπεζίτες ότι «η ΕΚΤ κλέβει τα χρήματα των γερμανών φορολογουμένων».
Από την πρώτη γραμμή στο… παρασκήνιο
Σύμφωνα με πρόσωπα τα οποία παρακολουθούν και γνωρίζουν τους πολιτικούς συσχετισμούς στη Γερμανία, για τον Σόιμπλε επίσης άλλαξαν πολλά. Οπως επισημαίνουν αυτές οι πηγές, τα τελευταία χρόνια ο πρώην υπουργός Οικονομικών μετακινήθηκε ουσιαστικά στο πολιτικό παρασκήνιο. Η σχέση του με την κυρία Μέρκελ είχε ούτως ή άλλως πάντοτε πολλές διακυμάνσεις και φημολογείται ότι είχε ενοχληθεί όταν η καγκελάριος δεν τον περιέλαβε καν στις πιθανές υποψηφιότητες για την Προεδρία της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Η αναγόρευσή του όμως στη θέση του προέδρου της Μπούντεσταγκ τον ικανοποίησε, και στο σημείο αυτό ίσως βρίσκεται μία εξήγηση για τη σημερινή στάση του. Δεδομένης της συζήτησης για το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών λόγω της αλλαγής στην ηγεσία της CDU, ο κ. Σόιμπλε θα επιθυμούσε να παραμείνει στη θέση αυτή. Και για αυτόν τον λόγο πιθανώς επιθυμεί σήμερα να προβάλει ένα προφίλ statesman, με ευρωπαϊκή μάλιστα διάσταση.
«Τα δάνεια θα ήταν σαν πέτρες αντί για ψωμί»
Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στη συζήτηση για το Ταμείο Ανάκαμψης έφθασε στο σημείο να υπερασπιστεί την παροχή επιχορηγήσεων και όχι δανείων προς τις πληττόμενες από την πανδημία οικονομίες, λέγοντας: «Τα δάνεια θα ήταν σαν να τους δίνουμε πέτρες αντί για ψωμί». Επιπλέον, με έμμεσο αλλά σαφή τρόπο υπαινίχθηκε ότι εκείνος ήταν ο αρχιτέκτονας του σχεδίου.
Η κούρσα για τη διαδοχή της Μέρκελ και η μάχη για την επιρροή
Εκτός από όλα τα άλλα, υπάρχει και η παράμετρος της εσωκομματικής μάχης για την ηγεσία της CDU. Η κρίση της πανδημίας έχει αλλάξει τη δυναμική και τους συσχετισμούς, και σε αυτό το πεδίο ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Βουλής δεν ήταν από τους κερδισμένους. Κατά το παρελθόν είχε εκδηλωθεί δημοσίως υπέρ του Φρίντριχ Μερτς ως πιθανού διαδόχου της κυρίας Μέρκελ. Ομως κατά την τελευταία περίοδο και με την καταλυτική επίδραση της πανδημίας, οι ακραίες απόψεις του Μερτς οδήγησαν τις πολιτικές μετοχές του σε υποχώρηση. Την ίδια στιγμή, αναδείχθηκαν άλλοι διεκδικητές της ηγεσίας όπως ο Χριστιανοκοινωνιστής πρωθυπουργός της Βαυαρίας Μάρκους Ζέντερ, ένα δίδυμο αποτελούμενο από τον πρωθυπουργό της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας Αρμιν Λάσετ και τον υπουργό Υγείας Γενς Σπαν, και ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος, σήμερα πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών της Μπούντεσταγκ, Νόρμπερτ Ρέτγκεν.
Σύμφωνα με τις προαναφερόμενες πηγές, ο Σόιμπλε δεν ασκεί επιρροή σε κανένα από αυτά τα πρόσωπα. Υπό αυτή την έννοια, ο ρόλος και ο λόγος του στην κούρσα για τη διαδοχή της Ανγκελα Μέρκελ εν όψει των εκλογών του 2021 μοιάζει να είναι περιορισμένος. Επειτα από 48 χρόνια αδιάκοπης κοινοβουλευτικής παρουσίας και από ένα διάστημα κατά το οποίο είχε παραμείνει στο παρασκήνιο, ορισμένοι εκτιμούν ότι με τις τελευταίες παρεμβάσεις και μεταμορφώσεις του προετοιμάζει το πολιτικό κύκνειο άσμα του…
