Ρηματική διακοίνωση στην πρεσβεία της Λιβύης στην Αθήνα επέδωσε πριν από λίγες ημέρες το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, σύμφωνα με τις αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος». Η κίνηση αυτή, την οποία είχε ουσιαστικά προαναγγείλει ο Νίκος Δένδιας χωρίς όμως να εξειδικεύσει πότε ακριβώς επρόκειτο να πραγματοποιηθεί, ήλθε ως απάντηση σε ανακοίνωση που είχε εκδώσει, στις 11 Μαΐου, το υπουργείο Εξωτερικών της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA) που εδρεύει στην Τρίπολη. Η εν λόγω ανακοίνωση είχε έλθει ως απάντηση στην Κοινή Δήλωση Ελλάδος, Κύπρου, Γαλλίας, Αιγύπτου και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), στην οποία γινόταν συγκεκριμένη αναφορά στο Μνημόνιο Οριοθέτησης Θαλασσίων Ζωνών που έχουν συνάψει η Τρίπολη και η Αγκυρα από τον περασμένο Νοέμβριο.

Τι τονίζει η Αθήνα

Υπενθυμίζεται ότι τότε είχε απελαθεί ο λίβυος πρεσβευτής από την Αθήνα. Η ρηματική διακοίνωση, σύμφωνα με τις πληροφορίες, κινείται σε δύο επίπεδα. Η Αθήνα υπενθυμίζει στην Τρίπολη για ποιους λόγους το τουρκολιβυκό Μνημόνιο είναι αντίθετο στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), καθώς επίσης και στο εθιμικό δίκαιο που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επαναλαμβάνει ότι όχι μόνο το Μνημόνιο είναι παράνομο και άκυρο και δεν παράγει αποτελέσματα για τρίτους, αλλά τονίζει ότι αγνοείται πλήρως και διαστρεβλώνεται η γεωγραφία της περιοχής.

Η Αθήνα καλεί τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης να μην προχωρήσει σε περαιτέρω ενέργειες που θα έθιγαν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος στην περιοχή. Πρόκειται για μία αναφορά που προφανώς «φωτογραφίζει» το ενδεχόμενο παραχώρησης αδειών από την Τρίπολη προς την κρατική Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για σεισμικές έρευνες εντός της περιοχής του τουρκολιβυκού Μνημονίου και στις οποίες η Ελλάδα θεωρεί ότι έχει και η ίδια δικαιώματα. Υπάρχει όμως στην ελληνική ρηματική διακοίνωση και ένα «παράθυρο». Η Αθήνα υπενθυμίζει στην Τρίπολη ότι οι δύο πλευρές είχαν πραγματοποιήσει εντατικούς γύρους διαπραγματεύσεων την περίοδο 2007-2010 με σκοπό τη σύναψη συμφωνίας οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών. Αυτές οι συνομιλίες σταμάτησαν λόγω και του γεγονότος ότι η βορειοαφρικανική χώρα βυθίστηκε σε μία εμφύλια σύρραξη που εξακολουθεί ως σήμερα.

Ο χάρτης της Τρίπολης

Ωστόσο, ενημερωμένες πηγές σημείωναν προς «Το Βήμα» ότι εκείνες οι συνομιλίες είχαν φθάσει αρκετά κοντά στην ολοκλήρωσή τους. Οι ίδιες πηγές πρόσθεταν ότι η Τρίπολη είχε τότε καταθέσει χάρτη επί της οριοθέτησης, στον οποίο η διαφορά εστιαζόταν στο εξής σημείο: η Λιβύη εμφανιζόταν διατεθειμένη «να μην κλείσει» τον Κόλπο της Σύρτης με αντάλλαγμα τη μειωμένη επήρεια της Γαύδου (κυρίως) και των Στροφάδων. Φυσικά, η ανταλλαγή του μη κλεισίματος του Κόλπου της Σύρτης αμφισβητείτο με βάση το γεγονός ότι η ίδια η πράξη του κλεισίματός του είναι παράνομη καθώς δεν μπορεί να δικαιολογηθεί με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας (σφόδρα αντίθετες σε αυτό ήταν και οι Ηνωμένες Πολιτείες). Ωστόσο, η μικρή απόσταση που απέμενε για την επίτευξη συμφωνίας ίσως να μπορούσε, μελλοντικά, να αξιοποιηθεί.

Προσέγγιση Σαράζ

Θα μπορούσε αυτή η διακοίνωση να αποτελέσει μία γέφυρα για αποκατάσταση ενός διαύλου επικοινωνίας μεταξύ της Αθήνας και της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Λιβύης; Ουδείς μπορεί να το πει με βεβαιότητα, αλλά δεδομένων των νέων συνθηκών επί του εδάφους στη βορειοαφρικανική χώρα, η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να διατηρεί ανοικτές όλες τις επιλογές της. Οπως ανέφερε «Το Βήμα» την περασμένη Κυριακή, η Αθήνα έχει αναζητήσει επαφή με την Τρίπολη και φαίνεται να υπάρχει κάποια ανταπόκριση (έστω σε χαμηλό επίπεδο) μέσω και ασφαλούς διαύλου που έχει προσφέρει συμμαχική χώρα με έκδηλο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στην περιοχή. Η τουρκική παρουσία στη Λιβύη στο πλευρό της κυβέρνησης Σαράζ, η υποχώρηση του Χαλίφα Χαφτάρ, η πρόσφατη έκδοση NAVTEX για πραγματοποίηση ασκήσεων του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού σε περιοχές που βρίσκονται εντός του χώρου που οριοθετεί το τουρκολιβυκό Μνημόνιο διαμορφώνουν ένα πολύπλοκο και όχι απαραίτητα ευνοϊκό πλέγμα για την ελληνική πλευρά – πόσω μάλλον που γενικότερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο φαίνεται να διαμορφώνεται ένα κλίμα υπέρ της πλευράς Σαράζ. Επιπλέον, δυσφορία έχει αρχίσει και επικρατεί σε διάφορους ευρωπαϊκούς κύκλους για τη δράση των ΗΑΕ, δεξαμενόπλοιο των οποίων εντοπίστηκε πρόσφατα, όπως απεκάλυψε το Bloomberg, από γαλλική φρεγάτα να μεταφέρει παράνομα λιβυκό πετρέλαιο. Τα ΗΑΕ στηρίζουν με κάθε μέσο, στρατιωτικά και οικονομικά, την πλευρά Χαφτάρ.

Ελπίδες για πρόοδο και υπογραφή συμφωνίας με την Ιταλία

Θετικές εξελίξεις στο θέμα της υπογραφής συμφωνίας για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας ενδέχεται να υπάρξουν το προσεχές διάστημα έπειτα από πολύχρονες συζητήσεις. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Βήματος», ο ιταλός υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο αναμένεται να επισκεφθεί την Αθήνα στις 9 Ιουλίου για συνομιλίες με τον Νίκο Δένδια. Η Αθήνα και η Ρώμη έχουν κινηθεί συστηματικά το τελευταίο διάστημα και φαίνεται ότι έχει υπάρξει προσέγγιση στο ζήτημα-αγκάθι, που ήταν το ιταλικό αίτημα για αλιευτικά δικαιώματα εντός της ελληνικής ΑΟΖ.

Αριστα ενημερωμένες πηγές αναφέρουν ότι οι δύο χώρες κινούνται επί τη βάσει τριών πτυχών. Πρώτον, στην υπογραφή της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ. Δεύτερον, στην υπογραφή μιας Πολιτικής Δήλωσης που θα εγγυάται τη συνέχιση κάποιων πάγιων πρακτικών των ιταλών αλιέων σε ελληνικά ύδατα. Τρίτον, στην κατάθεση μιας κοινής τροπολογίας από την Αθήνα και τη Ρώμη προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που θα μπορούσε να ενσωματωθεί στους κανονισμούς για την αλιεία και θα κάλυπτε τις ιταλικές ανησυχίες σε περίπτωση που η ελληνική πλευρά προχωρήσει σε επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.

Το ιδεατό σενάριο για την ελληνική πλευρά θα ήταν να κλείσει το ζήτημα κατά τη διάρκεια της επίσκεψης Ντι Μάιο. Ωστόσο, δεν πρόκειται να υπάρξει υπερβολική βιασύνη καθώς το τελευταίο διάστημα οι δίαυλοι σε επίπεδο υψηλόβαθμων παραγόντων μεταξύ των δύο υπουργείων Εξωτερικών λειτουργούν αρμονικά, ενώ αναμένεται σύντομα και η άφιξη του νέου ιταλού πρεσβευτή στην Αθήνα.
Η ελληνική πλευρά επείγεται λόγω των γενικότερων εξελίξεων, αλλά σέβεται τις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες στην Ιταλία και την ανάγκη συνεννόησης μεταξύ των αρμόδιων υπουργείων.