Αν και συνολικά οι εξαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων άντεξαν στους κραδασμούς της κρίσης του SARS-CoV-2, με το ελαιόλαδο να… ξεπουλά στις ξένες αγορές, η εικόνα για συγκεκριμένους εμβληματικούς κλάδους τροφίμων «θάμπωσε» τις ημέρες της πανδημίας.
Οπως περιγράφουν την κατάσταση στον αγροτοδιατροφικό χώρο παραγωγοί και εξαγωγείς, «τα κελάρια ξεχειλίζουν από κρασί, στις ιχθυοκαλλιέργειες τα απούλητα ψάρια λειτουργούν ως… ωρολογιακή βόμβα και… καρδάρες με γάλα παραμένουν γεμάτες». Ιχθυοκαλλιέργειες και οινοπαραγωγή πήραν αρνητικό πρόσημο τους δύο πρώτους μήνες του lockdown. Βασική αιτία, όπως εξηγούν μιλώντας στο «Βήμα» παράγοντες της αγοράς, το κλείσιμο, στις περισσότερες χώρες, του βασικού καναλιού πώλησης των συγκεκριμένων προϊόντων που περιλαμβάνει ξενοδοχεία και εστιατόρια.
Για τον δυναμικό κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών, ο οποίος καταλαμβάνει για χρόνια θέση στο Top-10 των 100 κορυφαίων ελληνικών εξαγώγιμων προϊόντων, η κατάσταση το δίμηνο Μαρτίου – Απριλίου ήταν δραματική. Ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Ελληνικών Θαλασσοκαλλιεργειών κ. Γιάννης Πελεκανάκης, μιλώντας στο «Βήμα» επισημαίνει ότι «το 2020 ξεκίνησε ελπιδοφόρο, αλλά η πανδημία μάς έκαψε τα φτερά». Οι επιχειρήσεις του κλάδου, με ετήσιο τζίρο πάνω από 600 εκατ. ευρώ, έχουν να διαχειριστούν την έλλειψη ρευστότητας λόγω της απότομης πτώσης των πωλήσεων και τις πλεονάζουσες ποσότητες, οι οποίες όσο παραμένουν αδιάθετες λειτουργούν σαν… ωρολογιακή βόμβα.
Πλεόνασμα ψαριών
Με τα… ρολά κατεβασμένα σε τουρισμό και εστίαση, ειδικά σε Ιταλία, Ισπανία και Γαλλία όπου κατευθύνεται ο κύριος όγκος των εξαγωγών ελληνικών ψαριών (κυρίως λαβράκι και τσιπούρα), η πτώση του όγκου των πωλήσεων υπολογίζεται περίπου σε 30% το δίμηνο Μαρτίου – Απριλίου. Οι ελληνικές μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας έχουν κυρίως εξαγωγικό χαρακτήρα, καθώς το 80% διοχετεύεται σε ξένες αγορές.
Ειδικά για τον Μάρτιο, για τον οποίο υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία του ΣΕΒΕ, οι εξαγωγές του κλάδου «Ψάρια, μαλακόστρακα, μαλάκια» περιορίστηκαν κατά 23% σε όγκο και κατά 14,8% σε αξία (από 54,5 εκατ. ευρώ σε 46,4 εκατ. ευρώ). «Το βασικό πρόβλημα με τη δημιουργία πλεονάσματος ψαριών έγκειται στον κίνδυνο – όταν αποκατασταθεί η ομαλότητα – να πέσουν στην αγορά μεγάλες ποσότητες με συνέπεια να καταρρεύσουν οι τιμές» αναφέρει ο κ. Πελεκανάκης
Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των επιπτώσεων στον αλιευτικό κλάδο, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προχώρησε στην τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου που αφορά τα Μέτρα του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας ώστε, μεταξύ άλλων, να επιτρέπεται στους δικαιούχους η χρήση του ειδικού λογαριασμού και για άλλους σκοπούς εκτός της υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων. Επίσης συνυπογράφει ΚΥΑ με το υπουργείο Ανάπτυξης που «ξεκλειδώνει» άλλα Μέτρα του προγράμματος για αποζημίωση της απώλειας εισοδήματος στους υδατοκαλλιεργητές και αλιείς που επλήγησαν. Ενάντια σε όλες τις αντιξοότητες, ο «θησαυρός» της ελληνικής γης, το ελαιόλαδο, αύξησε τις επιδόσεις του. Οι εξαγωγές των ελαίων τον Μάρτιο αυξήθηκαν σε αξία κατά 53% φτάνοντας τα 59 εκατ. ευρώ (από 38,5 εκατ. ευρώ τον Μάρτιο του 2019), ενώ σε όγκο κατά 67,1%, σύμφωνα με τον ΣΕΒΕ.
Οπωροκηπευτικά
Επίσης, αυξημένες σε αξία (κατά 31,3%) και όγκο (17,5%) καταγράφονται οι εξαγωγές νωπών οπωροκηπευτικών το πρώτο τρίμηνο του 2020 (σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2019). Σύμφωνα με τον ειδικό σύμβουλο του Συνδέσμου Ελληνικών Επιχειρήσεων Εξαγωγής, Διακίνησης Φρούτων, Λαχανικών και Χυμών Incofruit-Hellas κ. Γιώργο Πολυχρονάκη, η εξαγωγή φρούτων σημείωσε αύξηση σε αξία κατά 31,8% φτάνοντας τα 267 εκατ. ευρώ. Οπως προκύπτει από στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος, αυξήσεις εξαγωγών (σε όγκο) καταγράφηκαν σε πορτοκάλια, λεμόνια, φράουλα και ακτινίδια (23,9%, 17,9%, 34,4% και 15,7% αντίστοιχα) και μειώσεις σε μήλα (5,5%) και μανταρίνια (4%).
Αντιστοίχως, οι εξαγωγές λαχανικών αυξήθηκαν κατά 29,2% σε αξία. Μεγαλύτερη άνοδος στις εξαγόμενες ποσότητες παρατηρήθηκε σε πατάτες (44%), πιπεριές (41,8%), αγγούρια (9,9%) και ντομάτες (8,8%). Ωστόσο, καταγράφηκε κατάρρευση στις εξαγωγές σπαραγγιών και σε πολλά κηπευτικά (κυρίως φυλλώδη), τα οποία οι αγρότες άφηναν να σαπίζουν στα χωράφια διότι οι καταναλωτές προτιμούσαν προϊόντα που διατηρούνταν για μεγάλα διαστήματα.
Αυξητική πορεία
Σύμφωνα με τον ΣΕΒΕ, συνολικά οι εξαγωγές τροφίμων και ποτών αυξήθηκαν τον Μάρτιο κατά 72,5 εκατ. ευρώ (συγκριτικά με τον περυσινό Μάρτιο). Μεγαλύτερες αυξήσεις σε αξία καταγράφηκαν σε δημητριακά (82,3%), λίπη και έλαια (53%), προϊόντα αλευροποιίας (43,5%) και ακολουθούν λαχανικά, νωπά φρούτα και καρποί, παρασκευάσματα με βάση τα δημητριακά, το κρέας και το ψάρι, γαλακτοκομικά κ.λπ.
Σύμφωνα με τον κ. Πολυχρονάκη, οι ενδείξεις έως και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Μαΐου δείχνουν ότι οι εξαγωγές φρούτων και λαχανικών διατηρούν αυξητική πορεία και εάν δεν υπάρξουν ζημιές, λόγω καιρικών συνθηκών, έχουν προοπτικές για ρεκόρ 10ετίας. Οσον αφορά το εμβληματικό κτηνοτροφικό προϊόν της χώρας, τη φέτα, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικής Κτηνοτροφίας κ. Τάκης Πεβερέτος αναφέρει ότι τα όποια προβλήματα ξεπεράστηκαν και οι εξαγωγές της, οι οποίες αποφέρουν περί τα 400 εκατ. ευρώ τον χρόνο, εξελίσσονται ομαλά.
Προβλήματα, σύμφωνα με τον ίδιο, καταγράφονται στην εσωτερική αγορά, καθώς έχει περιοριστεί η κατανάλωση τυριών. Ετσι, σε ορισμένες περιοχές (π.χ. Κεφαλλονιά) τα τυροκομεία έχουν σταματήσει την παραγωγή, με συνέπεια να μην απορροφάται το γάλα που παράγουν οι κτηνοτρόφοι.
Στο μισό έπεσαν οι πωλήσεις κρασιού
Το κλείσιμο του καναλιού διάθεσης μέσω ξενοδοχείων και εστιατορίων σε όλη την Ευρώπη οδηγεί σε περιορισμό της αξίας των πωλήσεων οίνου πάνω από 50%. Ειδικά, οι ελληνικές εξαγωγές κρασιού τον μήνα Μάρτιο μειώθηκαν κατά 6,7%.
Οι πωλήσεις κρασιού σε μεγάλους λιανοπωλητές αν και αυξήθηκαν την περίοδο του περιορισμού, δεν αντισταθμίζουν τις απώλειες που προκαλούνται από τη μείωση των πωλήσεων σε ξενοδοχεία, εστιατόρια, μπαρ και καφέ, όπως εκτιμά ο γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου κ. Πάου Ρόκα.
Σχετικά με τα προτεινόμενα από την Κομισιόν μέτρα στήριξης, η ελληνική Κεντρική Συνεταιριστική Ενωση Αμπελοοινικών Προϊόντων τα χαρακτηρίζει άτολμα και ανεπαρκή.
