Από τον περασμένο Μάρτιο, όταν η χώρα ξεκινούσε την τιτάνια προσπάθεια να μειώσει τις επιπτώσεις του SARS-CoV-2 λαμβάνοντας μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, ο πρώην πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (2006-2009) και ομότιμος σήμερα καθηγητής της Ιατρικής Σχολής κ. Χρήστος Κίττας επέλεξε να παραμείνει σιωπηλός. Για την ακρίβεια, επέλεξε να παραμείνει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας αρνούμενος να δώσει συνεντεύξεις ή να εμφανιστεί σε τηλεοπτικές εκπομπές, περιγράφοντας τον εαυτό του ως αναρμόδιο, παρά το γεγονός ότι είχε διατελέσει πρόεδρος του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ) αλλά και υπηρεσιακός υπουργός Υγείας (Μάιος-Ιούνιος 2012). Ωστόσο, ο δάσκαλος πολλών σημερινών εν ενεργεία καθηγητών και λειτουργών της Υγείας παρακολουθούσε με ζωηρό ενδιαφέρον τα τεκταινόμενα, όπως πρόδιδαν οι μάλλον αιχμηρές αναρτήσεις του στα κοινωνικά δίκτυα.
Τώρα που η χώρα φαίνεται πως δρέπει τους καρπούς της συλλογικής αυτοσυγκράτησης, ο κ. Κίττας θεώρησε χρέος του να μιλήσει, καθώς εκτιμά ότι ο κίνδυνος από τον ιό παραμένει και τα λάθη του πρόσφατου παρελθόντος δεν πρέπει να επαναληφθούν.
Κάποιες από τις αναρτήσεις σας στα κοινωνικά δίκτυα ήταν μάλλον θυμωμένες. Είστε ακόμη θυμωμένος;
«Εχω σίγουρα λόγους να είμαι, αν όχι θυμωμένος, πάντως απογοητευμένος. Στην Ευρώπη, είχαμε την τύχη να μη χτυπήσει πρώτα εμάς η πανδημία. Είδαμε την τραγική τύχη της Ιταλίας, η οποία μας συγκλόνισε και μας παραδειγμάτισε. Ελάβαμε λοιπόν τα μέτρα που ήταν περισσότερο από αναγκαία και τα οποία μας διαφύλαξαν. Ολοι, μα όλοι ανεξαιρέτως δόξαζαν στη διάρκεια της καραντίνας εκείνους που διαχειρίστηκαν την κρίση αλλά και τους ήρωες της Υγείας. Να επισημάνω ότι οι δεύτεροι δεν ζήτησαν ποτέ να τους αποκαλούμε ήρωες. Εκείνο που επιθυμούν είναι να μην τους λησμονούμε. Φοβάμαι όμως ότι ήδη τους ξεχάσαμε».
Γιατί το λέτε αυτό; Ποιοι τους ξέχασαν;
Κατ’ αρχάς τους ξέχασαν αυτοί που αμφισβητούν τους αριθμούς και εν τέλει την ίδια την ύπαρξη της πανδημίας. Θα έπρεπε να ντρέπονται! Παρακολουθεί κανείς τηλεοπτικές εκπομπές, διαβάζει κείμενα σε εφημερίδες ή στα κοινωνικά δίκτυα με απόψεις όπως «Ποιος κορωνοϊός; Δεν υπάρχει! Μια απλή γρίπη είναι που μεγαλοποιείται για να πλουτίσουν οι φαρμακευτικές εταιρείες», ή, από την άλλη πλευρά, «ένα ανθρώπινο δημιούργημα είναι για να μειωθεί ο αριθμός των συνταξιούχων». Είναι τρομερά όλα αυτά! Ας ρωτήσουν αν υπάρχει πανδημία τους συγγενείς των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που πέθαναν χωρίς να μπορέσουν να τους αποχαιρετήσουν».
Αλήθεια, πού αποδίδετε εσείς την επιτυχία των μέτρων;
«Οπως προείπα, τα μέτρα ήταν περισσότερο από αναγκαία και καλώς οι επιστήμονες τα εισηγήθηκαν και η κυβέρνηση τα υιοθέτησε. Εκτιμώ ότι η επιτυχία τους οφείλεται και στο γεγονός ότι η οικογένεια παραμένει ένας ισχυρός θεσμός στην Ελλάδα: όλοι μας δείξαμε έμπρακτα το ενδιαφέρον μας για τις ευπαθείς ομάδες, για τον παππού και τη γιαγιά που αγαπάμε. Ρόλο βεβαίως έπαιξε και ο φόβος του θανάτου, ο οποίος είναι μεγάλος. Πολύ περισσότερο δε όταν πρόκειται για έναν θάνατο μακριά από τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Δεν τον θέλουμε αυτόν τον θάνατο ούτε για τον εχθρό μας! Το κακό είναι ότι συνήθως έχουμε «κοντή μνήμη». Ελπίζω να μην πληρώσουμε αυτό μας το μειονέκτημα».
Τι άλλο σάς απογοητεύει ακόμη;
«Με απογοητεύει η καχυποψία και αμφισβήτηση. Οι παλιοί γιατροί, οι δάσκαλοί μου, έλεγαν «σημερινή μου γνώση, αυριανή μου πλάνη». Η ρήση αυτή είναι σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ, καθώς οι γνώσεις μας για τον SARS-CoV-2 αλλάζουν μέρα με τη μέρα. Ανακαλύπτουμε τα μυστικά του ιού δευτερόλεπτο με δευτερόλεπτο. Δεν το γνωρίζουν αυτό όσοι κακίζουν τους ιθύνοντες για αντικρουόμενες απόψεις; Αλίμονο εάν ένας επιστήμονας δεν προσαρμόζεται στα διαρκώς ανανεούμενα δεδομένα».
Θέλετε να μας δώσετε ένα παράδειγμα του τι εννοείτε;
«Ας θυμηθούμε αυτό που όλοι γνωρίζουμε εξ ιδίας πείρας: ότι τα παιδιά κάθε χρόνο αρρωσταίνουν από κορωνοϊούς (του κοινού κρυολογήματος), τους οποίους μάλιστα εύκολα μεταφέρουν και στην οικογένεια. Τι έπρεπε λοιπόν να πουν οι ειδικοί, όταν το μόνο που γνωρίζαμε για τον νέο ιό ήταν το ότι ανήκει στην οικογένεια των κορωνοϊών; Είπαν το προφανές: Φυλάξτε τους ηλικιωμένους που μπορεί να προσβληθούν από τον νέο ιό διά μέσου των παιδιών. Στην πορεία μάθαμε ότι ευτυχώς αυτά δεν νοσούν βαριά. Ενδεχομένως μάλιστα δεν είναι πολύ μολυσματικά, αν και αυτό δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί. Στην αρχή, ορθώς είπαν αυτά που είπαν οι ειδικοί, δεν έλεγαν ψέματα, αντίθετα όσοι τους αμφισβητούν προσφέρουν κακές υπηρεσίες. Κλονίζουν την εμπιστοσύνη μας προς την αλήθεια της διαρκώς ανανεούμενης επιστήμης».
Θεωρείτε ότι γίνεται εκ του πονηρού;
«Δεν θα σχολιάσω τη συμπεριφορά, απλώς θα την περιγράψω: Από την άρση των μέτρων και μετά βλέπαμε παιδιά να παίζουν στις πλατείες και στα πάρκα όλα μαζί. Οι γονείς τους δεν φοβόνταν μήπως κολλήσουν τον ιό; Τώρα οι ίδιοι γονείς διαμαρτύρονται για το άνοιγμα των σχολείων. Γιατί; Ενα άλλο που θέλω να θίξω τούτες τις κρίσιμες ώρες που διανύουμε (γιατί μη γελιέστε, ο κίνδυνος παραμένει) είναι το χρέος όλων των έντιμων επιστημόνων να πολεμήσουν με την αλήθεια τούς ψευδοεπιστήμονες και να ενημερώσουν σωστά την κοινή γνώμη διαλύοντας την όποια σύγχυση δημιουργούν οι αυτοθαυμαζόμενοι ψευτομάγοι. Βεβαίως, μεγάλη είναι και η ευθύνη των δημοσιογράφων, οι οποίοι δεν πρέπει να το παρακάνουν. Φοβάμαι ότι η συνεχής έκθεση στην πληροφορία για την COVID-19 δημιουργεί στο κοινό απάθεια ή και αδράνεια».
Αν σας ζητούσαμε να συνοψίσετε τα μηνύματα για τον ιό, τι θα λέγατε;
Πρώτον: Ο SARS-CoV-2 προκάλεσε μια πρωτόγνωρη πανδημία, δεν χωρεί καμιά αμφιβολία για αυτό! Είναι ένας εξαιρετικά μεταδοτικός ιός, ο οποίος απειλεί σοβαρά τη ζωή των βαρέως νοσούντων. Θέλω να ελπίζω ότι με τη βοήθεια της επιστήμης σύντομα θα τον αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Δεύτερον: Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι μαθαίνουμε συνεχώς νέα πράγματα για αυτόν. Ας μην εκπλησσόμαστε λοιπόν όταν κορυφαίοι επιστήμονες μεταβάλλουν πρώιμες απόψεις τους υπό το φως των νέων ευρημάτων.
Τρίτον: Θα ήταν αδύνατο για έναν πανεπιστημιακό δάσκαλο και λειτουργό της Υγείας να μην τονίσει το γεγονός ότι με τον κορωνοϊό καταρρίφθηκε ο μύθος ότι τα πανεπιστήμιά μας και τα νοσοκομεία μας δεν είναι καλά. Οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων μας επέτυχαν να αντιμετωπίσουν τον εχθρό και έδειξαν πόσο ικανοί είναι τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Τώρα αναμένω και από τους ερευνητές μας να μας εκπλήξουν θετικά.
Τέταρτον: Ο αγώνας ενάντια σε αυτόν τον φονικό ιό απαιτεί συστράτευση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, των λειτουργών, των υπηρετών θα έλεγα της Υγείας, οι οποίοι δεν πρέπει να λησμονηθούν μετά το πέρας της κρίσης, και των δημοσιογράφων για την ορθή και γνήσια ενημέρωση: μόνο η ορθή ενημέρωση των πολιτών εξασφαλίζει ότι αυτοί θα δείξουν τη δέουσα σωφροσύνη.
Και τέλος απαιτείται απομάκρυνση των καιροσκόπων από όποιον χώρο και αν προέρχονται, πολιτικό, οικονομικό, επιστημονικό-ερευνητικό, δημοσιογραφικό. Γιατί, όπως σημείωσε και ο Αλμπέρ Καμί στην «Πανούκλα», η πανδημία νικιέται μόνο με την εντιμότητα».
