Το μεσημέρι της Τετάρτης 27 Μαϊου (στις 14.30 ώρα Ελλάδος), η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναμένεται να παρουσιάσει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του νέου κοινοτικού προϋπολογισμού και του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Λίγες ώρες νωρίτερα, η πρόταση θα περάσει από το Κολέγιο των Επιτρόπων. Αυτά είναι όσα γνωρίζουμε. Εκείνο που ουδείς γνωρίζει όμως είναι τι θα συμβεί όταν ξεκινήσει, ήδη από την επομένη, η σκληρή διαπραγμάτευση επί αυτών των προτάσεων.
Η γαλλογερμανική πρόταση επί ενός Ταμείου Ανάκαμψης ύψους 500 δισεκατομμυρίων ευρώ υπό τη μορφή επιχορηγήσεων (grants) από κονδύλια που θα προέλθουν από τον δανεισμό της Κομισιόν από τις κεφαλαιακές αγορές προκάλεσε υψηλό ενθουσιασμό. Από μόνη της όμως, δεν θα επαρκέσει. Η απάντηση των «Φειδωλών 4» (Ολλανδίας, Αυστρίας, Σουηδίας, Φινλανδίας) με το non paper του περασμένου Σαββάτου, με βασικό αίτημα τα χρήματα να έχουν τη μορφή δανείων, έδειξε ότι οι διαφορές παραμένουν βαθιές.
Τετραγωνίζοντας τον κύκλο
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, η Επιτροπή θα επιδιώξει «να τετραγωνίσει τον κύκλο». Οι προτάσεις της θα βασίζονται στους ακόλουθους πυλώνες.
Πρώτον, στο Ταμείο Ανάκαμψης που ενδέχεται, σύμφωνα με μία ιδέα, να ονομάζεται «Recovery and Resilience Facility». Θα προϋποθέτει την κατάθεση από τα κράτη – μέλη Εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης, στα οποία θα περιγράφουν τους τομείς και τις επιχειρήσεις που θέλουν να υποστηρίξουν. Θα υπάρχει, στο σημείο αυτό, κάποιου είδους σύνδεση με τις συστάσεις που η Κομισιόν απευθύνει προς τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Δεύτερον, ένα εργαλείο για την υποστήριξη επιχειρήσεων που κινδυνεύουν με πτώχευση (Solvency Support Instrument – SSI). Ο σκοπός του θα είναι η κινητοποίηση κεφαλαίων με σκοπό, εφόσον χρειαστεί, να ανακεφαλαιοποιηθούν επιχειρήσεις και να διασωθούν. Η βασική ιδέα πίσω από αυτό το εργαλείο είναι να διασφαλιστεί ένα πεδίο δίκαιου ανταγωνισμού (level playing field) για επιχειρήσεις τόσο σε ισχυρά κράτη – μέλη (τα οποία έχουν κινητοποιήσει υψηλά κεφάλαια μέσω κρατικών ενισχύσεων) όσο και λιγότερο ισχυρές χώρες – μέλη.
Τρίτον, η Επιτροπή αναμένεται να επιδιώξει την αύξηση του λογαριασμού του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και την ενίσχυση συγκεκριμένων προγραμμάτων όπως το Horizon.
Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η Επιτροπή θα προτείνει να μην υπάρχει αιρεσιμότητα στις επιχορηγήσεις. Ωστόσο, αυτές αναμένεται να συμπληρωθούν με δανεισμό ώστε το συνολικό ποσό του Ταμείου Ανάκαμψης να αυξηθεί. Τα δάνεια θα συνοδεύονται από όρους. Είναι σαφές ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι ίδιοι πόροι ώστε να μπορέσει η Κομισιόν να έχει το περιθώριο να αντλήσει από τις αγορές το ποσό που απαιτείται και το οποίο λογικά θα επιδιωχθεί να είναι υψηλότερο από τα 500 δισεκατομμύρια ευρώ που πρότειναν το Βερολίνο και το Παρίσι.
Μάχη με τον χρόνο
Υπάρχει τέλος το ζήτημα του χρόνου, πότε δηλαδή θα μπορέσει το Ταμείο Ανάκαμψης να είναι ενεργό. Ο μεγάλος στόχος είναι αυτό να συμβεί εντός του φθινοπώρου. Από τη στιγμή όμως που η απαραίτητη αύξηση των ίδιων πόρων (σ.σ. εξετάζονται διάφορα σενάρια «πράσινων φόρων», ή ακόμη και ένας πανευρωπαϊκός φόρος για τα πλαστικά απόβλητα) απαιτεί ομοφωνία από τους «27» που θα πρέπει να περάσουν τη σχετική απόφαση από τα εθνικά τους κοινοβούλια, αναζητούνται εναλλακτικές λύσεις.
Όπως έγραψε σε σημείωμά του και το Eurasia Group, μία ιδέα ήταν η κατάθεση εμπροσθοβαρών ενισχύσεων, όπως συνέβη με το πρόγραμμα SURE, αλλά όπως φαίνεται το Βερολίνο δεν την αποδεχόταν. Εφόσον αυτό ισχύσει, μοιάζει δύσκολο να μπορέσει η Κομισιόν να δανειστεί από τις αγορές και να παράσχει επιχορηγήσεις. Δεν αποκλείεται λοιπόν να ζητηθεί από τα κράτη – μέλη να αυξήσουν τις εθνικές τους συνεισφορές κατά το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους του κοινοτικού προϋπολογισμού. Και αυτό όμως προϋποθέτει ομοφωνία στο Συμβούλιο και δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι θα μπορούσε να γίνει δεκτό από χώρες όπως η Ολλανδία και οι υπόλοιποι των «Φειδωλών 4».
