Ο χώρος των εικαστικών αλλάζει σελίδα

Την περίοδο του lockdown οι γκαλερί έμειναν κλειστές αλλά δεν κατέβασαν εντελώς τα ρολά τους. Πολλές δραστηριοποιήθηκαν διαδικτυακά και δεν έχασαν την επαφή τους με τον κόσμο τους. Καθώς λοιπόν ανοίγουν ξανά και υποδέχονται τους πελάτες τους (οι οποίοι ναι, δρασκελίζουν το κατώφλι τους), ένα νέο τοπίο διαμορφώνεται στην αγορά της τέχνης στη μετά COVID-19 εποχή. Παράλληλα, οι περισσότερες γκαλερί και οι χώροι πολιτισμού στα νησιά ετοιμάζονται να παρουσιάσουν τη δουλειά καλλιτεχνών κόντρα στους περιορισμούς και στις δυσκολίες του εφετινού καλοκαιριού.

Τα πράγματα δεν ήταν τόσο τραγικά, όπως θα περίμενε κανείς, για πολλές από τις γκαλερί της Αθήνας. Η οικονομική επισφάλεια δεν εμπόδισε φιλότεχνους να προχωρήσουν σε αγορές έργων τέχνης, ακόμα και την περίοδο που οι γκαλερί ήταν κλειστές.Οπως θα πει ο Γιάννης Καλλιγάς της γκαλερί Σκουφά:

«Δουλέψαμε στην περίοδο του lockdown αλλά με πελάτες μας οι οποίοι ήθελαν έργα από συγκεκριμένους καλλιτέχνες. Η μετάβαση στις online υπηρεσίες λειτουργεί ως έναν βαθμό, γιατί τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την επαφή με το έργο. Ομως όλο και περισσότερο κερδίζει έδαφος η τάση. Είναι πιο εύκολη η διαδικασία, δεν χρειάζεται να βγεις από το σπίτι σου, αν και για μένα πάντα ενέχει ένα ρίσκο γιατί κάθε έργο είναι «ζωντανό» και είναι δύσκολο να συνδεθείς μαζί του αν δεν το δεις από κοντά. Βέβαια αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό με όλους τους καλλιτέχνες. Πάντως, από τη στιγμή που ανοίξαμε ξανά, ήρθε κόσμος στην γκαλερί. Και για να δει την έκθεση αλλά και για να αγοράσει έργα».

Ηπια αλλά ενεργή ήταν και η κίνηση στην γκαλερί «a.antonopoulou.art». Το lockdown έδωσε μάλιστα το κίνητρο στην Αγγελική Αντωνοπούλου να διοργανώσει την πρώτη αμιγώς διαδικτυακή έκθεση στην γκαλερί, αφιερωμένη στον κορωνοϊό, με τίτλο «Μετρώντας περίπου 1.5 m». «Οι μεγαλύτεροι άνθρωποι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη διά ζώσης επαφή με το έργο που θα αγοράσουν. Μου λένε: «Θέλω να έρθω να το δω, να το »μυρίσω», να το πιάσω. Οι νεότεροι είναι πιο ευέλικτοι. Ωστόσο βλέπω ότι σιγά-σιγά μαθαίνουν και οι μεγαλύτεροι. Συνοψίζοντας θα έλεγα ότι δεν ήταν μια καταστροφική περίοδος, αλλά ούτε και η καλύτερη. Και δεν ξέρουμε πώς θα συνεχιστεί και τι θα γίνει στο προσεχές μέλλον. Νομίζω ότι η επόμενη τάση είναι οι εκθέσεις χωρίς εγκαίνια. Ανοίξαμε και σας περιμένουμε, κλείνουμε ραντεβού και είμαστε μόνο για εσάς».

Βέβαια οι τρόποι για να αξιοποιήσει κανείς τις δυνατότητες του Διαδικτύου είναι πολλές, σχεδόν όσες και οι ιδιοσυγκρασίες των γκαλερί. Για παράδειγμα η γκαλερί «Citronne» εκτός από το site της, όπου μπορεί να δει κανείς έργα, συμμετείχε (και συμμετέχει) στη διεθνή πλατφόρμα Artsy. «Το lockdown δεν άλλαξε τον στόχο μας· τον διεύρυνε και τον εμβάθυνε. Στην πρωτοβουλία μας αυτή βρήκαμε μεγάλη και σημαντική ανταπόκριση η οποία εντυπωσίασε ακόμη και εμάς τους ίδιους. Ανακαλύψαμε μια τεράστια δυνατότητα επικοινωνίας με το website μας και τη διαδικτυακή πλαρφόρμα Αrtsy σε ένα παγκόσμιο κοινό, που μας εξασφάλισε και πωλήσεις ανέφικτες στον φυσικό χώρο της γκαλερί. Επιδιώκουμε να επενδύσουμε ακόμη περισσότερο στη συγκεκριμένη πλατφόρμα, η διαδικτυακή μας δραστηριότητα να καταστεί ισότιμη με τη δραστηριότητα της γκαλερί στον φυσικό της χώρο, στην Αθήνα και στον Πόρο. Το επόμενο βήμα μας είναι να οργανώσουμε στην πλατφόρμα εκθέσεις οι οποίες θα υφίστανται μόνο διαδικτυακά» σχολιάζει η ιδιοκτήτρια της γκαλερί Τατιάνα Σπινάρη.

Η Μαρίνα Βρανοπούλου από την γκαλερί «Δυο Χωριά» ξεκίνησε ένα διαδικτυακό ημερολόγιο μέσω του οποίου επικοινωνούσαν οι καλλιτέχνες αλλά και οι φίλοι της γκαλερί (https://www.diohoria.com/projects-current), ενώ παράλληλα άνοιξε ένα διαδικτυακό shop το οποίο προσφέρει έργα, αντικείμενα, βιβλία τέχνης σε οικονομικές τιμές. «Μαζί με αυτά πραγματοποιήσαμε και αρκετές πωλήσεις έργων τέχνης. Οι πελάτες ήταν συλλέκτες από την Ασία που τους προηγούμενους μήνες αντιμετώπιζαν τον ιό και εξαιτίας του έμεναν αδρανείς, Δυτικοί που μένοντας σπίτι είχαν τον χρόνο να επανεξετάσουν τις συλλογές τους και τα έργα με τα οποία συ-ζούνε, αλλά και σταθεροί συλλέκτες των φουάρ που παρακολούθησαν τη συμμετοχή μας στην ιντερνετική για εφέτος φουάρ «Future Fair» (6/5-6/6)».

Οι διαδικτυακές φουάρ είχαν την τιμητική τους. Η γκαλερί «The Breeder» συμμετείχε στο Frieze Viewing Room (8-15/5), τη διεθνή διαδικτυακή πρωτοβουλία μιας από τις διασημότερες φουάρ τέχνης παγκοσμίως, της Frieze New York. Μέσω του Frieze Viewing Room (https://frieze.com/fairs/frieze-viewing-room) μπορεί κανείς να αναζητήσει έργα ανάλογα με τους καλλιτέχνες, τις τιμές, τα μέσα, τις γκαλερί και τις ενότητες που τον ενδιαφέρουν. Διατίθεται και ως εφαρμογή (app) στην οποία υπάρχει εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας (AR) για να δει ο χρήστης πώς θα φαίνεται ένα έργο τέχνης στο σπίτι του. Οπως σχολιάζει ο Στάθης Παναγούλης, συνιδιοκτήτης της γκαλερί μαζί με τον Γιώργο Βαμβακίδη: «Οι online πλατφόρμες και τα online fairs όπως το Frieze Viewing Room είναι κάτι σχετικά νέο για την αγορά τέχνης. Η εμπιστοσύνη μεταξύ ενός συλλέκτη τέχνης και μιας γκαλερί χρειάζεται περισσότερο χρόνο να εδραιωθεί στον διαδικτυακό κόσμο από όσο θα χρειαζόταν στον φυσικό. Παρ’ όλα αυτά, αυτό το νέο μοντέλο έχει έρθει για να μείνει και σταδιακά θα βελτιωθεί και θα γίνει πιο αποτελεσματικό πιστεύω. Ακόμα χρειάζεται χρόνος για να εξοικειωθεί ένα μεγαλύτερο κοινό με την αγορά ενός έργου τέχνης online. Σε αυτή τη φάση οι πωλήσεις στις διαδικτυακές φουάρ φαίνεται να φτάνουν στο 10% σε σχέση με τις πωλήσεις σε κανονική φουάρ. To νούμερο αυτό είναι μια πολύ καλή ένδειξη ότι ακόμα είμαστε στο ξεκίνημά τους». Η γκαλερί «Τhe Βreeder» είχε έντονη διαδικτυακή δράση. Σε όλη τη διάρκεια της καραντίνας ξεκίνησε ένα πρότζεκτ στον λογαριασμό @the_breeder_gallery στο instagram με τίτλο «Under Confinement», στο οποίο καλούσε καλλιτέχνες να στείλουν είκοσι εικόνες από τα ερεθίσματά τους εκείνη την περίοδο (#ArtAndRealness).

Ψηφιακές δημοπρασίες

Στο εξωτερικό είναι μια τάση που διευρύνεται τα τελευταία χρόνια και ο οίκος δημοπρασιών Kapopoulos FineArts ήταν έτοιμος να την ακολουθήσει στα τέλη του χρόνου. Η πανδημία απλώς επίσπευσε τις διαδικασίες. Οπως εξηγεί ο Βαγγέλης Καπόπουλος: «Εμείς ξεκινήσαμε από τις 19 Μαρτίου τις ηλεκτρονικές δημοπρασίες (https://www.kapopoulosart.gr/auctions/) και από τότε έχουν πραγματοποιηθεί εννέα δημοπρασίες, καθεμία από τις οποίες ξεκινάει Παρασκευή απόγευμα και τελειώνει στις 10 το βράδυ της Κυριακής, ενώ ενδιάμεσα μπορεί κανείς να δει τα έργα στο site ή πλέον και από κοντά απ’ όταν ξανανοίξαμε στον χώρο μας, στην πρώην Λεωφόρο Βάρης – Κορωπίου. Υστερα από 29 χρόνια στον χώρο διαθέτουμε ένα τεράστιο πελατολόγιο και πήγαμε εξαιρετικά. Εκτός όμως από τους παλιούς πελάτες αποκτήσαμε και καινούργιους, πιο νέους ηλικιακά, τύπου 30-45 ετών, και είμαστε ενθουσιασμένοι με το νέο μας εγχείρημα. Οπότε συνολικά θα έλεγα ότι δεν πληγήκαμε στον βαθμό που θα περίμενε κανείς. Δηλαδή, ενώ υπήρξε ζημιά, ένα μέρος καλύφτηκε από τις ηλεκτρονικές πωλήσεις. Είναι ένα θετικό βήμα και δείχνει έναν άλλον δρόμο για την αγορά της τέχνης». Πάντως είτε διαδικτυακά, είτε στον φυσικό τους χώρο, αυτό που χρειάζονται οι γκαλερί, όπως το υπογραμμίζει η Ελένη Κορωναίου από την ομώνυμη γκαλερί, είναι «μείωση του ΦΠΑ από το 24% που είναι σήμερα. Δεν μπορούμε να μιλάμε για την αγορά της τέχνης στην Ελλάδα όταν ο αντίστοιχος φόρος που πληρώνουν χώρες της Ευρώπης είναι μονοψήφιος».

«Ευελπιστούμε», «καλώς εχόντων των πραγμάτων». Οι γκαλερίστες και οι επιμελητές που θα υλοποιήσουν τις προγραμματισμένες τους εκθέσεις δεν μπορούν να μιλήσουν δίχως μια μικρή επιφύλαξη. Αν όλα πάνε καλά λοιπόν, ορισμένα από τα νησιά όπου μετατοπίζεται η εκθεσιακή δραστηριότητα το καλοκαίρι θα έχουν να επιδείξουν τις αξιόλογες εκθέσεις που είμαστε συνηθισμένοι να βλέπουμε κάθε χρόνο.

Νάξος
Στον Πύργο Μπαζαίου η εφετινή χρονιά σηματοδοτεί τα 20 χρόνια του Φεστιβάλ Νάξου και παρά τις αναβολές άλλων εκδηλώσεων θα διοργανωθεί η προγραμματισμένη έκθεση «A drop of time» (4/7-23/9/2020), αν και δίχως τη συμμετοχή ξένων καλλιτεχνών. Θα παρουσιαστούν οκτώ βίντεο πορτρέτα του Κωστή Αντωνιάδη από τη νέα θεματική ενότητα «Αν οι Εικόνες είχαν μια ζωή να ζήσουν», γλυπτά από ναξιακό μάρμαρο του Γερμανού Ινγκμπερτ Μπρουνκ, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στο νησί εδώ και 35 χρόνια, αλλά και ένα δείγμα από το καλλιτεχνικό σύμπαν του επίσης Γερμανού και εγκατεστημένου στο νησί Κλάους Πφάιφερ. Τα εφετινά έργα συνυπάρχουν με εκείνα καλλιτεχνών που έχουν παρουσιάσει δουλειές τους προηγούμενες χρονιές, σε επιμέλεια Μάριου Βαζαίου.

Λέσβος
Στη Λέσβο, όπου η K-Gold Temporary Gallery έχει αποκτήσει πλέον μόνιμη στέγη στην Αγία Παρασκευή, ο Νικόλας Βαμβουκλής προγραμματίζει την ομαδική έκθεση «Sleeping with a tiger», την οποία θα επιμεληθεί προσωπικά. Αυτή είναι η έβδομη καθιερωμένη καλοκαιρινή διοργάνωση στη Λέσβο και θα ξεκινήσει στις αρχές Αυγούστου (7/8-20/9), «λαμβάνοντας υπόψη τις νέες συνθήκες». Οπως λέει ο Βαμβουκλής, η έκθεση επικεντρώνεται «στη σχέση μεταξύ των κοινωνιών που δημιουργούν άνθρωποι και ζώα, και εξετάζει τις δυναμικές της συνύπαρξης». Ο αρχικός της σχεδιασμός περιελάμβανε νέες αναθέσεις και εργαστήρια για καλλιτέχνες σε συμπαραγωγή με διεθνείς πολιτιστικούς οργανισμούς, ωστόσο θα χρειαστεί να τροποποιηθεί προκειμένου να τηρηθούν οι οδηγίες ασφαλείας. «Παραμένω αισιόδοξος πως θα καταφέρουμε να παρουσιάσουμε το πλήρες πρόγραμμά μας στην κοινότητα και στους επισκέπτες του νησιού, σε συνεργασία και με τις τοπικές αρχές» σχολιάζει ο Βαμβουκλής.

Υδρα
Στην Υδρα, ο Δημήτρης Αντωνίτσης ετοιμάζει την 21η έκθεση του Hydra School Projects «χωρίς εγκαίνια, με ραντεβού ή με ελεγχόμενη ροή επισκεπτών, όπου ο καθένας θα φοράει τη μάσκα του», για να παρουσιάσει τη δουλειά 10 ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, κατά πάσα πιθανότητα στο κτίριο της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού Υδρας, από τα μέσα Ιουλίου ως τις αρχές Σεπτεμβρίου. Στο γειτονικό Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Υδρας είναι πολύ αμφίβολο αν θα πραγματοποιηθεί η έκθεση η οποία είναι αφιερωμένη στο έργο του Ελληνα της διασποράς Δημήτρη Περδικίδη (1922-1989) και ήταν προγραμματισμένη για τον Αύγουστο, όμως από τις 15 Ιουνίου το Μουσείο θα είναι ανοιχτό με μια έκθεση με έργα από τη συλλογή σύγχρονης τέχνης που διαθέτει. Στη Δημοτική Αγορά του νησιού θα διοργανωθεί μια έκθεση αφιερωμένη στον ποιητή Μίλτο Σαχτούρη με έργα καλλιτεχνών όπως οι Αλέξης Ακριθάκης, Αλέκος Φασιανός, Εδουάρδος Σακαγιάν (Ιούλιο ή Αύγουστο), σε επιμέλεια Ευγενίας Υφαντή και Αλέξη Βερούκα.

Πόρος
Στον Πόρο και στην γκαλερί CITRONNE της Τατιάνας Σπινάρη έχει προγραμματιστεί η ατομική έκθεση φωτογραφίας του Νίκου Μάρκου, με έργα της ενότητας «Topos». Πρόκειται για τη συνέχεια της έκθεσης «Inner Space» του Μάρκου που παρουσιάστηκε στη CITRONNE-Αθήνα τον περασμένο χειμώνα. Επίσης, η γκαλερί συνεχίζει την ετήσια συνεργασία της με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων, οπότε «εκτός απροόπτου» θα συνδιοργανωθεί η ατομική έκθεση του Κωνσταντίνου Ξενάκη «Ελλάδα και κώδικες γραφής» στον χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου του Πόρου (εκκρεμούν η έγκριση του ΚΑΣ και το άνοιγμα του μουσείου). Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται ζωγραφικά έργα, κολάζ, χάρτες και βιβλία-αντικείμενα. Οι δύο εκθέσεις είναι προγραμματισμένες να ανοίξουν στις 29 Ιουνίου και να διαρκέσουν έως τις 27 Σεπτεμβρίου 2020.

Μύκονος
Στη Μύκονο η γκαλερί Σκουφά υπολογίζει το άνοιγμά της στις αρχές Ιουλίου, όταν δηλαδή θα εγκαινιαστεί και η έκθεση του 29χρονου κύπριου εικαστικού Χρήστου Ακορδαλίτη στην γκαλερί «Δύο Χωριά» της Μαρίνας Βρανοπούλου (από 1/7). Στη Μύκονο αλλά και στα υπόλοιπα νησιά (Σπέτσες, Πάρο, Πάτμο, Σύμη, Ελούντα Κρήτης) ανοίγουν την επόμενη εβδομάδα οι αίθουσες τέχνης Kapopoulos FineArts του Βαγγέλη Καπόπουλου και παρουσιάζουν δουλειά καλλιτεχνών όπως ο Απόστολος Λάβδας, αλλά και διεθνείς καλλιτέχνες όπως οι Αντόνιο Σεγκί, Ρίτσαρντ Ορλίνσκι, Mr Brainwash αλλά και ο Γάλλος Fenx.

Οι ηχηροί απόντες
Δυστυχώς δεν θα πραγματοποιηθεί το καθιερωμένο ραντεβού του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ στα Σφαγεία της Υδρας και η πρόσκληση που απευθύνθηκε στον αμερικανό σταρ της τέχνης Τζεφ Κουνς μετατίθεται για την επόμενη χρονιά. Ούτε η ομαδική έκθεση του Ιδρύματος Schwarz στο Πυθαγόρειο της Σάμου πρόκειται να πραγματοποιηθεί εφέτος στο νησί, σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου. Η έκθεση αναβάλλεται για τις αρχές του νέου έτους και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα γίνει στο Ωδείο Αθηνών, πάντα «κορωνοϊού επιτρέποντος». Αντίστοιχα, ούτε η προγραμματισμένη μεγάλη έκθεση του Γιώργου Ρόρρη στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλης και Ελίζας Γουλανδρή στην Ανδρο θα εγκαινιαστεί, καθώς κρίθηκε ότι οι περιορισμοί λόγω κορωνοϊού θα καθιστούσαν πολύ δύσκολη έως αδύνατη την ομαλή διεξαγωγή της έκθεσης. Το γειτονικό Ιδρυμα Π. & Μ. Κυδωνιέως θα ανοίξει τις πόρτες του προς τα μέσα Ιουλίου με μια έκθεση η θεματική της οποίας αναμένεται να καθοριστεί στα τέλη του μήνα.