Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 έως και σήμερα έχουν παρουσιαστεί δεκάδες μικρά ή μεγάλα προγράμματα αναβάθμισης και ανασυγκρότησης του Κέντρου της Αθήνας. Ωστόσο ελάχιστα από τα σχέδια που είχαν ανακοινωθεί κατά καιρούς… μετά βαΐων και κλάδων υλοποιήθηκαν τελικά.
Από τις σημαντικότερες… ασκήσεις νέας πολεοδομικής θεώρησης για την Αθήνα που παρέμειναν επί χάρτου ήταν η ανάπλαση της Πανεπιστημίου, για την οποία δεν έλειψαν η πολεμική και οι αμφισβητήσεις, ή το πρόγραμμα «Αθήνα – Αττική 2014» που είχε ως στόχο να αναδείξει τις αξίες και τις χρήσεις που διαμόρφωσαν και καθόρισαν διαχρονικά την πόλη.
Ανατροπές
Και έπειτα ήρθαν η πανδημία, οι περιορισμοί στην κυκλοφορία, το καθολικό lockdown. Και η χώρα είδε πώς είναι να λειτουργεί χωρίς την… καρδιά της οικονομίας της, ενώ οι πολίτες, την ίδια στιγμή, ανακάλυπταν τον δημόσιο χώρο.
Το άνοιγμα στην επόμενη μέρα έφερε πολλές ανατροπές στην οικονομία και στα εργασιακά αλλά και πισωγυρίσματα στην εικόνα των πόλεων. Από τον δακτύλιο στην Αθήνα περάσαμε στο «προτιμάτε τη μετακίνηση με τα ΙΧ και όχι με τα δημόσια μέσα μεταφοράς» και από τα «τραπεζάκια μέσα» και την παράδοση των πεζοδρομίων στους πολίτες στα τραπεζάκια έξω ξανά.
Το υπουργείο Εσωτερικών προώθησε ρυθμίσεις για την έκτακτη ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων σε κοινόχρηστους χώρους για στήριξη του τομέα της εστίασης. Οι επιχειρηματίες θα μπορούν, χωρίς κόστος, έως τις 31.12.2020, να διπλασιάσουν τον παραχωρούμενο χώρο ή να επεκταθούν για την ανάπτυξη του ίδιου αριθμού τραπεζοκαθισμάτων που προβλέπει η άδεια χρήσης τους.
Κοινόχρηστοι χώροι
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο νέος χώρος κατάληψης δεν μπορεί να είναι τριπλάσιος από την αρχική παραχώρηση. Εάν η επέκταση είναι αδύνατη, προβλέπεται περιορισμός των τελών κατάληψης, αναλόγως της μείωσης του αριθμού των τραπεζοκαθισμάτων, ενώ η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής κάθε δήμου θα μπορεί να «κλείνει» για συγκεκριμένες ώρες δημοτικές οδούς ώστε να αυξάνει τον κοινόχρηστο χώρο.
Οπως αναφέρουν πολεοδόμοι μιλώντας στο «Βήμα», όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, στο πλαίσιο στήριξης του κλάδου της εστίασης, ακολουθούν πάνω-κάτω το ίδιο μοντέλο. Βεβαίως, στην Ελλάδα του… «ουδέν μονιμότερο του προσωρινού», πάντα υπάρχουν δεύτερες σκέψεις για το αν τελικά, αφού η κρίση περάσει, η εικόνα της πόλης θα επανέλθει στην πρότερη μορφή της. Οπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές, «είναι πολύ νωρίς ακόμη για εκτιμήσεις, πάντως είναι δεδομένο ότι τέτοιες παρεμβάσεις αλλάζουν την αισθητική και τις λειτουργίες μιας περιοχής».
Θα αλλάξει η Αθήνα;
Στη λογική η Αθήνα να μη χάσει άλλο την ταυτότητά της, παρουσιάστηκε από τον Δήμο Αθηναίων ένα φιλόδοξο πρόγραμμα παρεμβάσεων, ο Μεγάλος Περίπατος της Αθήνας, ώστε να γίνει η πρωτεύουσα πιο φιλική πόλη για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της, με μέτρα τολμηρά, που… εξορίζουν τα αυτοκίνητα από το εμπορικό τρίγωνο και αφήνουν άπλετο χώρο για πεζούς και ποδηλάτες. Αυτά τα μέτρα εξειδικεύθηκαν την περασμένη Πέμπτη με μια Κοινή Υπουργική Απόφαση η οποία ορίζει με σαφήνεια ποιοι δρόμοι κλείνουν για παντός είδους… μηχανές και ποιοι αποκτούν διπλή ταυτότητα.
Περιοχές ελεύθερες από αυτοκίνητα θα είναι η Πλάκα και το εμπορικό τρίγωνο που οριοθετείται από τις οδούς Μητροπόλεως – Ερμού – Αθηνάς – Σταδίου – Μητροπόλεως μαζί με το τμήμα της οδού Ερμού από την οδό Αθηνάς ως την οδό Αγίων Ασωμάτων. Η οδός Σταδίου παραμένει σε κυκλοφορία.
Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Αστικών Υποδομών και Σχεδίου Πόλεως κ. Βασίλειο-Φοίβο Αξιώτη, τα συγκεκριμένα μέτρα έχουν πιλοτικό χαρακτήρα και θα αρχίσουν να εφαρμόζονται μετά τα τέλη Ιουνίου, οπότε ο Δήμος Αθηναίων θα έχει ολοκληρώσει τις απαραίτητες μικροπαρεμβάσεις με διαγραμμίσεις αλλά και τοποθέτηση προσωρινών μέσων (π.χ. ζαρντινιέρες κ.λπ.) Σύμφωνα με την ΚΥΑ, τα μέτρα θα ισχύσουν για τρεις μήνες (με δυνατότητα παράτασης για άλλους τρεις).
Οι ισορροπίες
Από την πλευρά του ο αρχιτέκτονας -πολεοδόμος κ. Γιάννης Μ. Μιχαήλ, αντιπρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, αναφέρει ότι όσον αφορά τις ιστορικές περιοχές της Πλάκας και του Μακρυγιάννη καλείται ο Δήμος Αθηναίων να μεριμνήσει για την προστασία των ευαίσθητων ισορροπιών στον δημόσιο χώρο από μια ανεξέλεγκτη εγκατάσταση τραπεζοκαθισμάτων σε όλη την έκταση των πεζοδρομίων, αλλά ακόμα και τμημάτων των οδών και άλλων δημοσίων χώρων, συνοδεία βέβαια της ηχητικής και οπτικής ρύπανσης. «Καθίσταται απολύτως απαραίτητη η δεσμευτική απομάκρυνση των καταλήψεων μέχρι την 1η Νοεμβρίου 2020, καθώς και η άμεση εκπόνηση σχετικής μελέτης από τον Δήμο Αθηναίων, ώστε να μην ευτελισθεί ο δημόσιος χώρος» τονίζει.
