«Αρχισα να δουλεύω την 7η Συμφωνία μου στις 19 του Ιούλη 1941. Τις ημερομηνίες τις θυμάμαι πολύ καθαρά. (…) Δούλευα μέρα και νύχτα. Ηθελα να συνθέσω ένα έργο για το σήμερα, για τη ζωή μας. Ενώ δούλευα ακούγονταν οι βολές των αντιαεροπορικών και οι εκρήξεις από τις οβίδες»: Με αυτά τα λόγια ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς περιγράφει τη «γέννηση» μιας από τις διασημότερες δημιουργίες του. Τα τρία από τα τέσσερα μέρη της 7ης Συμφωνίας γράφτηκαν στο πολιορκημένο Λένινγκραντ – το έργο ονομάστηκε εξάλλου και «Συμφωνία του Λένινγκραντ».
Η πρεμιέρα του δόθηκε στις 5 Μαρτίου 1942 στο Κουιμπίσεβ, τη σημερινή Σαμάρα. Μερικούς μήνες μετά, στις 9 Αυγούστου 1942, η 7η Συμφωνία παρουσιάστηκε και στην πολιορκημένη «πρωτεύουσα του Βορρά» από μια ορχήστρα αποσκελετωμένων από την πείνα και τις κακουχίες μουσικών και με τις αρχές να έχουν τοποθετήσει μεγάφωνα ώστε η μουσική να φτάσει σε κάθε σπίτι της πόλης. Να φτάσει και στα αφτιά των πολιορκητών Γερμανών, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα: Δεν θα παραδοθούμε ποτέ. Θυμίζοντας πως η ζωή πάντα θα νικά. Και επιβεβαιώνοντας πως η τέχνη λειτουργεί παρηγορητικά, ακόμα και θεραπευτικά, στις δύσκολες καταστάσεις. Αυτό δεν κάνει και τώρα η τέχνη, επιχειρώντας να αρθρώσει λόγο σε συνθήκες αντίξοες και να προσεγγίσει ξανά το κοινό έστω διά αποστάσεως, με προβολές σε τηλεόραση και Διαδίκτυο; Αντιπροτείνοντας την ομορφιά της στην ασχήμια που ζούμε;
Η ελπίδα της νέας εποχής
Δεν συγκρίνουμε, βεβαίως, τη δική μας πολιορκία από τον κορωνοϊό με την πολιορκία του Λένινγκραντ, δύο γεγονότα τόσο διαφορετικά μεταξύ τους. Δεν μπορούμε όμως να μην παρατηρήσουμε πως και τώρα, όπως και τότε, η μουσική γίνεται όπλο σε έναν ακόμα «πόλεμο». Τότε είχαν τα μεγάφωνα που τη βοήθησαν να φτάσει σε όλη την πόλη, τώρα έχουμε το Διαδίκτυο που τη βοηθάει να φτάσει σε όλον τον κόσμο. Οπως κάθε εποχή έχει τα βάσανά της, έτσι έχει και τους δικούς της τρόπους να τα αντιμετωπίζει. Το Διαδίκτυο λοιπόν γίνεται για άλλη μια φορά ο δίαυλος διά του οποίου η μουσική θα φτάσει μέχρι τα σπίτια μας, με το 1ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Το οποίο φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Εξοδος: Ανοιξη». Τι ακριβώς σημαίνει αυτό, το εξηγεί με σημείωμά του ο διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης, επισημαίνοντας: «Η φετινή άνοιξη, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που βιώνει ο πλανήτης, θα μπορούσε να θεωρηθεί μια ανεκπλήρωτη άνοιξη, την οποία δεν είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε κοντά στη φύση. Με στόχο να αποκαταστήσει τη βίαιη διατάραξη αυτής της σχέσης, το Φεστιβάλ, μέσω των ιαματικών ιδιοτήτων της μουσικής και της τέχνης γενικότερα, θα γίνει η έξοδός μας στην άνοιξη της φύσης. Η ελπίδα για τη νέα εποχή που θα διαδεχθεί την πανδημία μοιάζει με την προσμονή της άνοιξης. Λίγο πριν κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στον νέο κόσμο που μας περιμένει εκεί έξω, οι δημιουργίες του Φεστιβάλ μάς καλούν να αναστοχαστούμε, να επανεκτιμήσουμε τα ουσιώδη και να αφήσουμε τα περιττά στον παλιό κόσμο. Εφέτος η φύση άνθισε με τον πιο οργιώδη τρόπο λόγω της απουσίας της ανθρώπινης δραστηριότητας και της μείωσης της ανθρώπινης παρέμβασης πάνω στον πλανήτη. Αυτό μας δίνει ένα μάθημα που πρέπει να λάβουμε για το αύριο και τη νέα εποχή που ξεκινά. Το Φεστιβάλ αυτό ας χτυπήσει το καμπανάκι του κινδύνου και ας μη χρειαστεί μια ακόμα ανθρώπινη θυσία για να εξευμενίσουμε τον θεό της άνοιξης».
Από τον Μπαχ στον Κόπλαντ
Το ιδιαίτερο Φεστιβάλ θα διαρκέσει από σήμερα 17 Μαΐου ως τις 8 Ιουνίου 2020. Περιλαμβάνει έντεκα νέες βιντεο-παραστάσεις μουσικής, όπερας, οπερέτας και μουσικού θεάτρου που δημιουργήθηκαν μέσα στην πανδημία και που έχουν κοινό θεματικό άξονα την προσμονή της άνοιξης, τον ερχομό του καινούργιου, καθώς και μια μαγνητοσκοπημένη παράσταση χορού.
Ολα αυτά μπορεί το κοινό να παρακολουθήσει δωρεάν στο σπίτι του μέσω των ηλεκτρονικών διευθύνσεων www.nationalopera.gr και www.culture.gov.gr του καναλιού της ΕΛΣ στο YouTube και της σελίδας της στο Facebook, καθώς και της σελίδας του υπουργείου Πολιτισμού στο Facebook.
Κατά τη διάρκεια του «Εξοδος: Ανοιξη» θα ακουστούν, μεταξύ άλλων, έργα των Μπαχ, Βιβάλντι, Μπετόβεν, Σούμπερτ, Τσαϊκόφσκι, Στραβίνσκι, Μασκάνι, Μασνέ, Πουλένκ, Κόπλαντ, Γιάννη Κωνσταντινίδη και Γιώργου Κουρουπού από καλλιτέχνες όπως οι πρωταγωνιστές της ΕΛΣ Τσέλια Κοστέα, Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Χρύσα Μαλιαμάνη, Πέτρος Μαγουλάς, Γιάννης Χριστόπουλος, Δημήτρης Πακσόγλου, Ιρένα Αθανασίου, Ελένη Βουδουράκη και πιανίστες όπως οι Θοδωρής Τζοβανάκης, Τίτος Γουβέλης, Νίκος Βασιλείου, Σοφία Ταμβακοπούλου.
Συμμετέχουν επιπλέον η Μαρίνα Σάττι και οι Chórεs, η Παιδική Χορωδία και το Μπαλέτο της ΕΛΣ, ο χορογράφος Δάφνις Κόκκινος, η ηθοποιός και χορεύτρια Ελενα Τοπαλίδου, η animator Ειρήνη Βιανέλλη, οι μουσικοί Μιχάλης Κολοκοτρώνης, Ζαχαρίας Ταρπάγκος, Παναγιώτης Σιωράς, Αγγελος Σιωράς, Παναγιώτης Ζιάβρας καθώς και άλλοι μουσικοί από την Ορχήστρα της ΕΛΣ, το ντουέτο κρουστών Behind Bars και οι αρχιμουσικοί Ηλίας Βουδούρης και Στάθης Σούλης.
Η πρώτη βιντεο-παράσταση θα προβληθεί σήμερα Κυριακή 17 Μαΐου, στις 20.00. Τίτλος της «Μοναχικές μικρογραφίες της άνοιξης»: Ο Θοδωρής Τζοβανάκης θα παίζει στο πιάνο έργα Τσαϊκόφσκι, Σούμπερτ/Λιστ, Μπαχ και Κουμεντάκη και ο Γιώργος Κουμεντάκης θα είναι ο αφηγητής καθώς η κάμερα θα διασχίζει τους άδειους χώρους της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
«Αυτό το κενό θα το γεμίσουμε από την αρχή. Βήμα-βήμα, νότα-νότα, φράση-φράση, με την καρδιά και το μυαλό μας, με μουσική. Πολλή μουσική. Ανθισμένη. Μια έξοδος στην άνοιξη, μια έξοδος στη ζωή, μαζί» λέει ο ίδιος.
Το αναλυτικό πρόγραμμα όλων των εκδηλώσεων θα βρείτε στη διαδικτυακή σελίδα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Το Φεστιβάλ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ.
