Η Λένα Παπαληγούρα, βραβευμένη με το θεατρικό βραβείο Μελίνα Μερκούρη, θεωρείται δικαίως μία από τις καλύτερες ηθοποιούς της γενιάς της. Σε λίγους μήνες ετοιμάζεται να γίνει για δεύτερη φορά μητέρα. Και ανησυχεί. Ανησυχεί για τον κόσμο που ξημερώνει μετά την COVID-19. Και όμως ταυτόχρονα δεν σταματά να ελπίζει.
Κυρία Παπαληγούρα, αυτή τη στιγμή θα βρισκόσασταν σε πρόβες για την «Ιφιγένεια η εν Ταύροις», μια παράσταση σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη, η οποία θα παρουσιαζόταν το καλοκαίρι στην Επίδαυρο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ. Και όμως, η φωνή σας βρέθηκε να σημαδεύει μια ολόκληρη εποχή μέσα από το βίντεο της Πολιτικής Προστασίας με το μήνυμα «Μένουμε σπίτι, βγαίνουμε νικητές»…
«Ξέρετε, για πρώτη φορά συνειδητοποίησα στην πράξη ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο και πάγιο. Οτι όλα μπορούν να ανατραπούν. Οι παλαιότεροι έλεγαν τη γενιά μου τυχερή γιατί δεν έχει ζήσει την ανασφάλεια του πολέμου. Κι όμως, το ίδιο αίσθημα μπορεί να φωλιάσει μέσα σου σε μια δεκαετία οικονομικής κρίσης την οποία διαδέχεται τώρα μια περίοδος – ποιος ξέρει μέχρι ποτέ – πανδημίας, λοιμού. Με παραξενεύει πάντως. Πολύς κόσμος αναγνώρισε τη φωνή μου. Ενώ σε άλλα σπικάζ δεν την αναγνώριζε ούτε ο… άνδρας μου! Ισως γιατί κάνοντας την ηχογράφηση είχα, λόγω των συνθηκών, μια ιδιαίτερη συγκίνηση. Την ηχογράφηση μου πρότεινε μια διαφημιστική εταιρεία με την οποία έχω συνεργαστεί κατά καιρούς για άλλα σποτάκια. Ηταν εκείνοι που ανέλαβαν την εκτέλεση του γυρίσματος και τη συγγραφή του σχετικού κειμένου. Δέχτηκα αμέσως γιατί θεώρησα τον σκοπό ιερό και η εκφώνηση έγινε, όπως καταλαβαίνετε αυτονόητα, αφιλοκερδώς. Η ηχογράφηση έγινε στο σπίτι, από το κινητό μέσα στην ντουλάπα μου, ώστε να μην υπάρχει θόρυβος. Ελαβα μηνύματα στα social media από ανθρώπους που μου έλεγαν ότι τους συγκίνησε. Χάρηκα πολύ. Ελπίζω, παρά τις επί μέρους αντιρρήσεις που είχαν κάποιοι, να βοήθησε σε μια περίοδο που ο κόσμος το είχε ανάγκη».
«Ισως όλοι να έχουν κάτι να μάθουν για εμάς από εμάς, τους Ελληνες» είναι μία από τις τελευταίες σας φράσεις στο σποτ. Το κράτος, η κυβέρνηση τα πήγε καλά;
«Νομίζω ότι, με τις δεδομένες συνθήκες, η πολιτεία έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε. Καλώς εισάκουσε τους επιστήμονες. Πρυτάνευσε η προστασία της υγείας και ο ανθρώπινος παράγοντας, γνωρίζοντας φυσικά πολύ καλά ότι η κατάσταση του συστήματος υγείας μας δεν θα επέτρεπε κάτι άλλο. Και ο κόσμος όμως, εμείς, τα πήγαμε πολύ καλά. Φανήκαμε ώριμοι, αλληλέγγυοι, υπεύθυνοι. Ο καθηγητής Τσιόδρας με τη σοβαρότητα και την πραότητά του κινητοποίησε τους ανθρώπους, κυρίως για να προστατεύσουν αυτούς που αγαπούν. Νομίζω όμως ότι τα δύσκολα τώρα ξεκινούν».
Πράγματι.
«Ναι, γιατί είναι σίγουρα ζήτημα αμιγώς ατομικής ευθύνης να τηρούμε τα μέτρα για να προστατεύσουμε και να προστατευτούμε, είναι όμως και ευθύνη του κράτους να εξυγιάνει πια εκ βάθρων και άμεσα το σύστημα Υγείας. Και επιπλέον, κομβικής σημασίας είναι βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η επερχόμενη οικονομική κρίση που προκύπτει από την πανδημία να τύχει σοβαρής μελέτης και εφαρμογής, δίκαιης και ευαίσθητης, για όλους τους ανθρώπους που χρειάζονται δίχτυ ασφαλείας. Διαφορετικά, θα μιλάμε πλέον για μόνιμο εθνικό τραυματισμό. Για την κυβέρνηση όλα θα κριθούν στο πεδίο της αποκατάστασης της κανονικότητας και της επανεκκίνησης της οικονομίας».
Και ο τομέας του Πολιτισμού πλήττεται όσο κανείς.
«Μα δεν υπάρχει «κανονικότητα» με τις τέχνες σε αφασία. Πρέπει διαρκώς να αποδεικνύουμε ακόμη και απέναντι στο κράτος ότι κάνουμε μια κανονική δουλειά, και όχι το χόμπι μας. Πήγαινα προχθές βόλτα το παιδί μου και άκουσα κάποιον να λέει: «Εδώ λένε να δώσουν επίδομα στους καλλιτέχνες!». Eνιωσα βαθιά στενοχώρια και αγανάκτηση. Οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό αντιμετωπίζονται δυστυχώς με μεγάλη απαξίωση. Τις ημέρες αυτές έγινε από τους καλλιτέχνες μια αυθόρμητη και ανεξάρτητη από κομματικές παρατάξεις κινητοποίηση. Η ανταπόκριση ήταν μαζική, και αυτό είναι πολύ ελπιδοφόρο».
Ποιο είναι το ζητούμενο για εσάς;
«Ενα ξεκάθαρο σχέδιο για τη μετα-καραντίνα εποχή. Επίσης, στήριξη για κάποια διάρκεια των εργαζομένων στις τέχνες έτσι ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν όσο κρατούν οι περιορισμοί που τους αφανίζουν. Αλλά και τρόποι στήριξης των επιχειρήσεων (επιχορηγήσεις, χορηγίες ιδιωτών κ.λπ.) έτσι ώστε να έχουν κίνητρο και οι ιδιώτες παραγωγοί να ανεβάσουν παραστάσεις ακόμα και με μέτρα που επιβάλλουν μεγάλη μείωση του αριθμού των εισιτηρίων. Το επάγγελμα του ηθοποιού είναι εδώ και χρόνια αθωράκιστο, δεν υπάρχουν κανόνες, με αποτέλεσμα οι καλλιτέχνες να είναι μόνιμα στον αέρα. Είναι λοιπόν ευκαιρία αυτό να αλλάξει».
Με τη δική σας παράσταση στην Επίδαυρο τι μέλλει γενέσθαι;
«Αναμένουμε ανακοινώσεις. Η τέχνη σε τέτοιους καιρούς είναι καταφύγιο και παρηγοριά».
Υπάρχουν μαύρα σενάρια που θεωρούν μη δυνατή την επιστροφή στις θεατρικές αίθουσες πριν από την κυκλοφορία εμβολίου…
«Ξημερώνουν ημέρες πολύ δύσκολες. Εάν η πολιτεία δεν μεριμνήσει, η πλειοψηφία των καλλιτεχνών θα οδηγηθεί στην ανέχεια και στην απόγνωση.
Ομως, καθώς η θεατρική λειτουργία και η ζωντανή επαφή είναι αναντικατάστατες, ό,τι και να γίνει το θέατρο θα επανέλθει σίγουρα. Το έχει αποδείξει η ιστορία. Δε ξέρω πότε, αλλά θα επανέλθει. Εχω πίστη».
Πόσο διαφορετικοί ήταν, αλήθεια, οι παλαιάς κοπής πολιτικοί, όπως ο παππούς σας Γεώργιος Ράλλης, από σημερινούς ηγέτες σαν τον Τραμπ;
«Διαμετρικά διαφορετικής νοοτροπίας άνθρωποι σε εντελώς άλλες εποχές. Αλλά και οι κοινωνίες ήταν σε παγκόσμιο επίπεδο λιγότερο ευεπίφορες στον λαϊκισμό. Δυστυχώς λείπουν σήμερα οι ηγέτες με όραμα, με αποκορύφωμα τον Τραμπ, του οποίου συχνά οι απόψεις και η συμπεριφορά μού προξενούν τρόμο».
Φοβάστε το ενδεχόμενο να ζούμε σε έναν κόσμο χωρίς επαφή;
«Δεν τολμώ καν να το φανταστώ. Τρομάζω στη σκέψη ότι μπορεί να εγκαθιδρυθεί ο φόβος στα μάτια των ανθρώπων. Οτι μπορεί να συναντάμε ανθρώπους στον δρόμο και να τους κοιτάζουμε καχύποπτα σαν να ήταν εχθροί».
