Οταν πρόκειται για τη συνύπαρξη και τη διάδραση του αρχαίου με τον σύγχρονο πολιτισμό, κανείς δεν το κάνει τόσο καλά όσο ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ. Το ξέρουμε όσοι έχουμε παρακολουθήσει τις εκθέσεις που έχουν διοργανωθεί από το 2014 στην Αθήνα αλλά και στις Κυκλάδες και τώρα ήρθε η ώρα να το διαπιστώσουν όσοι δεν έτυχε να γίνουν μάρτυρες αυτής της προσπάθειας.
Τώρα που η πανδημία φέρνει τα πάνω κάτω στον χώρο του πολιτισμού και αλλάζει τα δεδομένα στη θέαση και στην εμπειρία των εκθέσεων, ο ΝΕΟΝ εναρμονίζεται με το ψηφιακό πνεύμα των καιρών και δημιουργεί ένα microsite οπου παρουσιάζονται οι εκθέσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε αρχαιολογικούς ή ιστορικούς χώρους, πάντα σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (και πάντα με τη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου).
Στην ιστοσελίδα contemporaryheritage.neon.org.gr μπορεί κανείς να ανατρέξει σε μια σειρά από εκθέσεις: Από την εγκατάσταση «Παλμικά Πεδία» της Αιμιλίας Παπαφιλίππου στην Αρχαία Αγορά το 2014, στη «Μεταβίβαση» της κύπριας εικαστικού Μαρίας Λοϊζίδου, η οποία ήταν διασπαρμένη στον αρχαιολογικό χώρο και στο Μουσείο Κεραμεικού το 2015, στην ομαδική έκθεση με έλληνες και ξένους καλλιτέχνες «The Palace at 4 a.m.» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκόνου, όπως βεβαίως και στην προβεβλημένη έκθεση «Sight» του βρετανού εικαστικού Αντονι Γκόρμλεϊ στη Δήλο (οι δύο τελευταίες διοργανώθηκαν την άνοιξη και το καλοκαίρι που μας πέρασε).
Διαδικτυακές «ξεναγήσεις»
Μέσα από φωτογραφίες και βίντεο μεταφέρεται κανείς στην εκάστοτε έκθεση και έρχεται σε επαφή με τον αρχαιολογικό χώρο και με τα σύγχρονα έργα που συνέβαλαν στην «κοινωνικοποίηση» των μνημείων. Ολες οι συμπράξεις υπήρξαν εξάλλου ιδιαίτερα δημοφιλείς και ο κόσμος ανακάλυψε με νέους τρόπους αρχαιολογικούς χώρους τους οποίους συχνά αντιμετωπίζει ως απολιθώματα (ή, ας μην κρυβόμαστε, μπορεί να αγνοεί ότι υπάρχουν, ακόμη κι αν μιλάμε για το κέντρο της Αθήνας) χάρη και στον επαγγελματισμό και τη σοβαρή προσπάθεια του ΝΕΟΝ, χαρακτηριστικά που είναι διακριτά και στην ιστοσελίδα.
Παράλληλα, σε αυτήν μπορεί ο ενδιαφερόμενος να διαβάσει πληροφορίες για την ιστορία του κάθε χώρου και να δει βίντεο με τις προθέσεις του εκάστοτε καλλιτέχνη (η παρουσίαση της δουλειάς του Αντονι Γκόρμλεϊ είναι υποδειγματική) ή συνεντεύξεις τους με τους επιμελητές των εκθέσεών τους.
Βέβαια, ό,τι και να λέμε και ό,τι και να κάνουμε, ο ψηφιακός κόσμος δεν θα αντικαταστήσει ποτέ τον φυσικό κόσμο και τη σωματική επαφή με τις εκπλήξεις του. Οπως δηλαδή είχε συμβεί στην περίπτωση του Γερμανο-ινδού Τίνο Σεγκάλ, καθώς στο πλαίσιο του πρότζεκτ του «This Variation-This Progress» (2014) περπατούσες στη Ρωμαϊκή Αγορά και βάσει της σωκρατικής διαλεκτικής συνομιλούσες με ανθρώπους διαφορετικών ηλικιακών ομάδων για το «τι είναι πρόοδος». Ή στην in situ εγκατάσταση «The Theater of Disappearance» (2017) του Αργεντίνου Αντριάν Βίλαρ Ρόχας στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, όπου στη διάρκεια της βόλτας στον κατάφυτο λόφο (φυτεύτηκαν επί τούτου 46.000 φυτά στο πλαίσιο του πρότζεκτ) ανακάλυπτες γλυπτά του εικαστικού ως απομεινάρια του παρελθόντος αλλά και του μέλλοντος του ανθρώπου.
Το microsite ξεκίνησε να λειτουργεί το απόγευμα της Πρωτομαγιάς, τη στιγμή δηλαδή που διεξαγόταν επίσης διαδικτυακά (από το κανάλι του ΝΕΟΝ στο YouTube) μια συζήτηση ανάμεσα στην υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη και τον ιδρυτή του ΝΕΟΝ Δημήτρη Δασκαλόπουλο με αφορμή αυτή την πρωτοβουλία και αντικείμενο τον σύγχρονο πολιτισμό στην εποχή της πανδημίας (συντόνιζε η Συραγώ Τσιάρα, αναπληρώτρια διευθύντρια MΟMus, Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και επιμελήτρια της έκθεσης της Μαρίας Λοϊζίδου).
Οπως ανέφερε λοιπόν χαρακτηριστικά η κυρία Μενδώνη: «Δεν μπορεί να αντικατασταθεί ούτε να υποκατασταθεί η τέχνη. Δεν αντικαθίσταται σε καμία στιγμή και υποκαθίσταται, αν θέλετε, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, όπως αυτές τις οποίες ζούμε. Νομίζω ότι είναι αδύνατον να πει κανείς ότι θα πάψει να υπάρχει η ανάγκη να δούμε ζωντανό τον καλλιτέχνη. Ομως δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε την αξία του ψηφιακού πολιτισμού και της τεχνολογίας και θα έλεγα ότι και μέσα στις πολιτιστικές βιομηχανίες ενυπάρχει αυτό το κομμάτι της τεχνολογίας και είναι αυτοτελώς μια μορφή τέχνης».
Από την πλευρά του ο κ. Δασκαλόπουλος ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «στον χώρο της τέχνης πάντα υπήρχαν ο ιδιώτης και το κράτος, οι δημόσιοι οργανισμοί, οι μαικήνες, οι καλλιτέχνες, όλοι έχουν έναν ρόλο που ανάλογα με την εποχή αλλάζει. Ο πολιτισμός είναι ένα δημόσιο αγαθό, άρα είναι ευθύνη του κράτους και εκείνο έχει τον πρώτο λόγο. Η ιδιωτική πρωτοβουλία συνεισφέρει σημαντικά, δεν μπορεί να υποκαταστήσει το κράτος, αλλά είναι αναγκαίο να συνυπάρχει και να συνεργάζεται για να δημιουργείται συνολικά ένα καλύτερο αποτέλεσμα. Αυτές οι αρχές θα οδηγήσουν και τη νέα εποχή μετά την πανδημία».
