Η τουρκική παραβατικότητα καθώς και το σχέδιο του νέου Οργανισμού του Υπουργείου Εξωτερικών θα βρεθούν στο επίκεντρο της σημερινής σύγκλησης του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής.
Η επιστροφή στο Αιγαίο
Το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ), θα συνεδριάσει σήμεραο το πρωί υπό την προεδρία του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια.
Η συνεδρίαση αυτή ουσιαστικά γίνεται με φόντο την «επιστροφή» της Τουρκίας στο Αιγαίο και αιχμή του δόρατος των τουρκικών διεκδικήσεων την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών.
Δεν πρόκειται βέβαια για νέο επεισόδιο στο πολυτάραχο σίριαλ των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ούτε για θέμα απομονωμένο από τη συνολική στρατηγική θεώρηση της Τουρκίας για το Αιγαίο.
Φαίνεται όμως να επανέρχεται ένα θεωρητικό μοντέλο άμεσης σύνδεσης της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους, ακόμα κι αν πρόκειται για μεγάλα και κατοικημένα νησιά.
Αμηχανία
Πρόκειται για εξέλιξη που θα έπρεπε να ανησυχήσει την Αθήνα, η οποία όμως προς το παρόν απαντά μάλλον αμήχανα στη… «ρουτίνα» των υπερπτήσεων με τις οποίες η Άγκυρα επιδιώκει να υποστηρίξει τα επιχειρήματά της.
Η αποφυγή της στρατιωτικοποίησης της κατάστασης συνιστά συνειδητή επιλογή της ελληνικής πλευράς. Ωστόσο δίαυλοι επικοινωνίας δεν υφίστανται και αυτό εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην τουρκική στρατηγική διαδραματίζει, όπως και στο ζήτημα των θαλασσίων ζωνών, ο αντιναύαρχος Τσιχάτ Γιαϊτσί. Ο επιτελάρχης του τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού έχει αναλάβει όπως φαίνεται να… εξειδικεύσει έτι περαιτέρω το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» που πρώτος διατύπωσε ο ναύαρχος ε.α. Τζεμ Γκουρντενίζ.
Σκληρή γραμμή
Η εν λόγω θεωρία έχει σαφώς επικρατήσει στο διπλωματικό και στρατιωτικό κατεστημένο της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια, αλλά επίσης στο Προεδρικό Μέγαρο.
Στο δε υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο από πολλούς θεωρείται αποδυναμωμένο, ο βασικός εκφραστής της «σκληρής γραμμής» είναι ο Τσαγκαπτάι Ερτζιγες.
Ο γενικός διευθυντής με αρμοδιότητα τις Διμερείς Πολιτικές, Αεροναυτιλιακές και Συνοριακές Υποθέσεις προέβη μάλιστα σχετικά πρόσφατα σε άλλη μία από τις γνωστές παρουσιάσεις του με τις οποίες προσφέρει νομικό μανδύα στις τουρκικές θέσεις.
Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Οικονομικών και Τεχνολογίας ΤΟΒΒ.
Είχε δε τίτλο «Εκκρεμή ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο Πέλαγος: Οι θέσεις και οι πολιτικές της Τουρκίας». Δεν είναι όμως ο κ. Ερτζιγες που φαίνεται να κινεί τα νήματα.
Τι λέει ο Γιαϊτσί
Αυτό φαίνεται να το πράττει ο αντιναύαρχος Γιαϊτσί, ο οποίος μοιάζει μάλιστα να ακολουθεί μια πρακτική όμοια με εκείνη που ακολούθησε και στην υπόθεση των θαλασσίων οριοθετήσεων. Τότε είχε αρχικά εκδώσει ένα εγχειρίδιο με τίτλο «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη με Ερωτήσεις και Απαντήσεις», στο οποίο είχε πρωτοδιατυπώσει τις θέσεις του για τους τρόπους με τους οποίους η Αγκυρα θα μπορούσε να αποκτήσει ξεκάθαρο αποτύπωμα στη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Σε αυτό έθεσε τις βάσεις για το Μνημόνιο Συναντίληψης με τη Λιβύη, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο «να ανακαλύψει» αντικείμενες ακτές μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ – αγνοώντας πλήρως την Κύπρο. Σήμερα, έχει προχωρήσει στην έκδοση ενός νέου βιβλίου με τίτλο «Ελληνικές Απαιτήσεις – Προβλήματα του Αιγαίου: Ερωτήσεις και Απαντήσεις». Το εν λόγω βιβλίο αριθμεί περισσότερες από 200 σελίδες και κυκλοφόρησε αρχικά σε 25.000 αντίτυπα. Εκδότης είναι το Ανώτατο Ιδρυμα Πολιτισμού, Γλώσσας και Ιστορίας «Ατατούρκ».
23 νησιά
Ορισμένα αποσπάσματά του έχουν επιμελώς διαρρεύσει στον τουρκικό Τύπο (στη σκληροπυρηνική εφημερίδα «Aksam») και προσφέρουν μια γεύση του περιεχομένου. Ο συγγραφέας απαριθμεί κατ’ αρχάς 23 νησιά που, σύμφωνα με τον ίδιο, φέρουν «μη στρατιωτικό καθεστώς».
Πρόκειται για τη Θάσο, τον Αγιο Ευστράτιο, τα Ψαρά/Αντίψαρα, τη Σαμοθράκη, τη Λήμνο, τη Λέσβο, τη Χίο, την Ικαρία, τη Σάμο, την Αστυπάλαια, τη Ρόδο, τη Χάλκη, την Κάρπαθο, την Κάσο, την Ιλέκη, τη Νίσυρο, την Κάλυμνο, τη Λέρο, την Πάτμο, τους Λειψούς, τη Σύμη, την Κω και το Καστελλόριζο (Μεγίστη). Από αυτά τα 23 νησιά, τα 16 έχουν εξοπλιστεί, σταδιακά όπως αναφέρει ο συγγραφέας, από την Ελλάδα ήδη από τη δεκαετία του 1950.
Μάλιστα, ο αντιναύαρχος Γιαϊτσί θεωρεί ότι το «μη στρατιωτικό καθεστώς» αυτών των νησιών δεν συνάγεται μόνο από τις Συνθήκες της Λωζάννης (1923) και των Παρισίων (1947), αλλά επίσης από την παραβίασή του μέσω της εκμετάλλευσης του πλαισίου του ΝΑΤΟ (π.χ. με τη χρήση αεροδιαδρόμων για υπερπτήσεις και αποστολές/ασκήσεις). Εκτιμάται ότι σε αυτό το πλαίσιο η Αγκυρα είχε ζητήσει την εξαίρεση του Αγίου Ευστρατίου από τη νατοϊκή άσκηση «Τολμηρός Τοξότης» το 2007.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον Γιαϊτσί; Σημαίνουν ότι εφόσον έχουν παραβιαστεί οι όροι της αποστρατιωτικοποίησης έχει επίσης ακυρωθεί η προϋπόθεση βάσει της οποίας τα νησιά αυτά δόθηκαν στην Ελλάδα. Η ιδέα δεν είναι πάντως νέα. Είχε πρωτοδιατυπωθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και τώρα επανέρχεται.
Διπλωματικές απαντήσεις
Την ίδια ώρα η Ελλάδα αναζητά διέξοδο για να απαντήσει στην Τουρκία μέσω της διπλωματικής οδού και των διεθνών συμμαχιών.
Στο πλαίσιο αυτό ισχυρό μήνυμα έστειλε στην Τουρκία η πενταμερής σύνοδος Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, Γαλλίας και ΗΑΕ.
Η τριμερής συνεργασία Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου τον περασμένο Ιανουάριο διευρύνθηκε με την Γαλλία να προστίθεται στο σχήμα «3+1» και να ενισχύει το υπάρχον σχήμα, το οποίο επιχειρείται πλέον να διευρυνθεί ακόμα περισσότερο με τη συμμετοχή και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Έτσι, πραγματοποιήθηκε χθες τηλεδιάσκεψη των ΥΠΕΞ της Ελλάδας, Νίκου Δένδια, της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, της Αιγύπτου, Σαμέχ Σούκρι, της Γαλλίας, Ζαν Υβ Λεντριάν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Σείχη Αμπντουλάχ μπιν Ζαγέντ, με όλους να εκφράζουν την ιδιαίτερη ανησυχία τους για τις εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο, στη σκιά των κλιμακούμενων τουρκικών προκλήσεων.
Κυπριακή ΑΟΖ και Ανατολική Μεσόγειος
Στην ατζέντα των συνομιλιών βρέθηκαν οι παράνομες ενέργειες της Άγκυρας στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, οι διαρκείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, οι μεθοδεύσεις για επιβολή τετελεσμένων σε Ανατολική Μεσόγειο και Αιγαίο μέσω του τουρκολυβικού μνημονίου, η προσπάθεια εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού από την Τουρκία, αλλά και ο ρόλος της γείτονος στην σύγκρουση της Λιβύης.
Η ισχυρή καταδίκη των τουρκικών προκλήσεων από τις πέντε δυνάμεις συνεργασίας προκάλεσε την έντονη απάντηση της Άγκυρας και μάλιστα δια στόματος προέδρου.
«Θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε τα δικαιώματά μας στη Μεσόγειο, την Κύπρο και το Αιγαίο. Δεν θα αφήσουμε το έδαφος ελεύθερο σε καμία μοχθηρή δύναμη, ούτε στη FETΦ, ούτε στο ΡΚΚ, ούτε στα αρμενικά και τα ελληνικά λόμπι. Θα συνεχίσουμε να απογοητεύουμε όσους πιστεύουν ότι θα καταστρέψουν την οικονομία μας μέσω χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στο εξωτερικό», δήλωσε το βράδυ της Δευτέρας ο τούρκος πρόεδρος, μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου.
Την ίδια ώρα, η Τουρκία, φαίνεται πως προετοιμάζεται για βαθύτερη εμπλοκή στον λιβυκό εμφύλιο, στον οποίο στηρίζει το καθεστώς Σάρατζ.
«Αν οι (διπλωματικές) αποστολές και τα συμφέροντά μας στη Λιβύη τεθούν στο στόχαστρο, θα θεωρήσουμε τις δυνάμεις του Χάφταρ νόμιμους στόχους», ανέφερε χαρακτηριστικά σε ανακοίνωσή του το τουρκικό ΥΠΕΞ.
Εν τω μεταξύ, στο κρεσέντο προκλητικότητας του τουρκικού Τύπου, συμπεριλήφθηκε και το δημοσίευμα ενός περιοδικού, το οποίο στοχοποιεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη.
Η αναβολή της άσκησης «Καταιγίδα»
Τέλος, πολιτικές αντιδράσεις έχει προκαλέσει στο ελληνικό πολιτικό σκηνικό η αναβολή της άσκησης «Καταιγίδα».
Χθες, μιλώντας στο MEGA, ο πρώην υπουργός Άμυνας, Ευάγγελος Αποστολάκης, υποστήριξε ότι «η ακύρωση αυτής της άσκησης, σε πρώτη φάση δεν περνάει καλό μήνυμα».
Υπενθυμίζεται, πώς η αναβολή της άσκησης, χρεώθηκε σε υγειονομικούς λόγους.
Πάντως η αιφνιδιαστική αναστολή της άσκησης του Πολεμικού Ναυτικού «Καταιγίδα 2020», προκαλεί σοβαρά ερωτηματικά καθώς επισήμως αποδόθηκε στην πανδημία του κοροναϊού, μολονότι τα κρούσματα στον Ελληνικό Στόλο είναι σχεδόν μηδενικά.
Άλλωστε μέχρι και την τελευταία στιγμή το υπουργείο Άμυνας και η στρατιωτική ηγεσία φέρονταν αποφασισμένοι να την πραγματοποιήσουν και μάλιστα το ελληνικό «Πεντάγωνο» ανέμενε και σημαντικά επικοινωνιακά οφέλη, αφού η Τουρκία δεν είχε καταφέρει να πραγματοποιήσει τη δική της άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα».
Η πρόταση Ακάρ και η διάψευση του ΥΠΕΘΑ
Σημειώνεται επίσης ότι προ τριών εβδομάδων στην τηλεδιάσκεψη των υπουργών Άμυνας του ΝΑΤΟ ο Χουλουσί Ακάρ είχε προτείνει στον Νίκο Παναγιωτόπουλο να μη διεξαχθούν ασκήσεις εν μέσω πανδημίας για να πέσουν οι τόνοι. Η πρόταση δεν είχε γίνει αποδεκτή από τον έλληνα υπουργό καθώς είχε υποστηρίξει ότι πρέπει να σταματήσουν οι προκλητικές υπερπτήσεις από τουρκικά μαχητικά στο Αιγαίο.
Πηγές του υπουργείου Άμυνας διέψευδαν πάντως ότι η ακύρωση της «Καταιγίδας» σχετίζεται με την πρόταση Ακάρ.
