Μπορεί η Κίνα να θεωρηθεί υπεύθυνη για την πανδημία του Covid-19 και, κυρίως, να πληρώσει αποζημιώσεις για τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν και τους οικονομικούς τομείς που κατέρρευσαν; Ακόμη και αν καταδικαζόταν από ένα ειδικό διεθνές δικαστήριο όπως ζητούν Ρεπουμπλικανοί κυρίως στις ΗΠΑ, πράγμα απίθανο, όχι μόνο θα ήταν πολύ δύσκολο να πληρώσει αλλά και θα άνοιγε ο δρόμος για να καταδικαστούν και άλλες χώρες, με πρώτες τις ΗΠΑ, για ζητήματα για τα οποία θεωρούνται υπεύθυνες, όπως για τον πόλεμο στο Ιράκ. Ο Ντόναλντ Τραμπ όμως έχει κάνει σημαία του στην προεκλογική εκστρατεία το ότι το Πεκίνο ευθύνεται και πρέπει να πληρώσει για τον κορωνοϊό.
Κατασκεύασε τον ιό σε εργαστήριο
Η ίδια ρητορική ακούγεται και σε άλλες χώρες, πουθενά όμως τόσο έντονα όσο στις ΗΠΑ, όπου ο πρόεδρος Τραμπ και ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο κατηγορούν την Κίνα αφενός για κακούς χειρισμούς και προσπάθεια συγκάλυψης, αφετέρου ότι κατασκεύασε τον ιό σε εργαστήριο της Ουχάν και τον έριξε στον κόσμο. Το Πεκίνο, από την πλευρά του, διακινεί τη θεωρία ότι ο Covid-19 είναι κατασκεύασμα του αμερικανικού στρατού που τον μετέφερε στην Ουχάν για να μολύνει την Κίνα. Και ας ωρύονται οι ειδικοί, από βιολόγους μέχρι μυστικές υπηρεσίες, ότι ο Covid-19 προήλθε από τη φύση και όχι από εργαστήριο.
Η «χειρότερη επίθεση» εναντίον των ΗΠΑ
Ο Τραμπ ανέβασε τους τόνους αυτή την εβδομάδα, χαρακτηρίζοντας την πανδημία ως τη «χειρότερη επίθεση» εναντίον των ΗΠΑ – χειρότερη, όπως είπε, από τον ιαπωνικό βομβαρδισμό του Περλ Χάρμπορ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ή τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Η Κίνα προσφέρεται για προεκλογική δημαγωγία: πρόσφατη δημοσκόπηση του Pew Research Center έδειξε ότι ιστορικά υψηλό ποσοστό 66%, οι δύο στους τρεις Αμερικανούς, έχει αρνητική γνώμη για τη χώρα.
Η Ρεπουμπλικανική Εθνική Επιτροπή, το κορυφαίο όργανο του κόμματος, συστήνει στους ευάλωτους υποψηφίους για το Κογκρέσο να δαιμονοποιούν την Κίνα αντί να προσπαθούν να υπερασπιστούν τους χειρισμούς του Λευκού Οίκου και της κυβέρνησης. Ο αντίπαλος του Τραμπ, ο Δημοκρατικός υποψήφιος Τζο Μπάιντεν, έχει μπει στο ίδιο παιχνίδι επίρριψης ευθυνών στην Κίνα και αλληλοκατηγοριών ότι ο άλλος υποψήφιος για τον Λευκό Οίκο είναι το κορόιδο του Πεκίνου.
Η Κίνα, που αρχικά επιχείρησε να συγκαλύψει τον νέο κορωνοϊό παρενοχλώντας τους γιατρούς της Ουχάν που πρωτοαναφέρθηκαν σε αυτόν, προσπάθησε στη συνέχεια να αλλάξει την εικόνα της παγκοσμίως, στέλνοντας μάσκες και άλλον ιατρικό εξοπλισμό – αλλά πόση ζημιά μπορούν να διορθώσουν, για παράδειγμα, οι 550.000 νοσοκομειακές μάσκες που δώρισε στην Ελλάδα όταν η χώρα μας αναμένεται εφέτος να έχει ύφεση 9,75%, τη μεγαλύτερη στην ΕΕ, σύμφωνα με προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;
Η κινεζική βοήθεια και τα εφόδια από την ΕΕ
Χαρακτηριστική του κλίματος απέναντι στην κινεζική βοήθεια είναι η ανακοίνωση της Επιτροπής τον περασμένο μήνα για τη δωρεά δύο εκατομμυρίων απλών μασκών, 200.000 μασκών υψηλής προστασίας Ν95 και 50.000 τεστ από την Κίνα στην Ιταλία. Στην επόμενη παράγραφο, η ανακοίνωση της Επιτροπής υπενθυμίζει ότι «τον Φεβρουάριο, περισσότεροι από 26 τόνοι εφοδίων (προστατευτικές στολές, απολυμαντικά και ιατρικές μάσκες) είχαν παραδοθεί στην Κίνα από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Λετονία, την Εσθονία, την Αυστρία, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ».
Οι «λύκοι πολεμιστές» του Πεκίνου
Σε μεγάλες εφημερίδες, όπως οι «New York Times» και ο «Monde», δημοσιεύονται ρεπορτάζ για μια νεότερη γενιά κινέζων διπλωματών, αποκαλούμενων «λύκων πολεμιστών» που, με την προτροπή του προέδρου Σι Τζινπίνγκ, ασκούν επιθετική διπλωματία, μεταφέροντας προκλητικά ή ακόμη και απειλητικά μηνύματα προς τις χώρες που τους φιλοξενούν. Σύμφωνα με τον κορυφαίο γάλλο σινολόγο Φρανσουά Γκοντμάν, από το θινκ τανκ Institut Montaigne, οι διπλωμάτες αυτοί «μοιάζουν να ανταγωνίζονται μεταξύ τους ποιος θα είναι πιο ακραίος και τελικά προσβάλλουν τη χώρα όπου υπηρετούν. Εχουν τσακωθεί με κάθε βορειοευρωπαϊκή χώρα και τις έχουν αποξενώσει όλες».
Την περασμένη εβδομάδα, το Πεκίνο απείλησε ότι θα διακόψει την ιατρική βοήθεια προς την Ολλανδία επειδή αυτή άλλαξε το όνομα της διπλωματικής της αποστολής στην Ταϊβάν από «Γραφείο Εμπορίου και Επενδύσεων της Ολλανδίας» σε «Γραφείο της Ολλανδίας στην Ταϊπέι». Η Κίνα θεωρεί δική της την Ταϊβάν και αρνείται τις διπλωματικές σχέσεις με όποια χώρα την έχει αναγνωρίσει (μόνο 14 στον κόσμο, καμία ισχυρή), γι’ αυτό οι ξένες αποστολές στην Ταϊβάν δεν ονομάζονται πρεσβείες. Το Πεκίνο εξοργίστηκε από την αλλαγή ονόματος της ολλανδικής αποστολής επειδή η λέξη «Ταϊπέι», που περιλαμβάνει ο τίτλος στα αγγλικά, συμπίπτει με τη λέξη «Ταϊβάν» στην κινεζική γραφή.
Επιθέσεις και επικρίσεις
«Το Βήμα» επισκέφθηκε το σάιτ της κινεζικής πρεσβείας στην Ολλανδία και στην αρχική σελίδα της αγγλικής έκδοσης τα τρία από τα τέσσερα κύρια θέματα ήταν επιθετικά: το πρώτο, μια σφοδρή επίθεση της πρεσβείας κατά της κεντροαριστερής εφημερίδας «De Volkskrant» επειδή δημοσίευσε άρθρο γνώμης επικριτικό για το Πεκίνο, το δεύτερο, μια απάντηση προς όσες χώρες επιρρίπτουν ευθύνες στην Κίνα για τη διάδοση του κορωνοϊού τις οποίες συμβουλεύει «να επικεντρωθούν στο πώς θα βελτιώσουν την απόκρισή τους στην πανδημία», ενώ το τρίτο προτρέπει τον αμερικανό πρέσβη στην Ολλανδία «να μελετά τα μαθήματά του προτού σχολιάσει δημοσίως την Κίνα».
Το Παρίσι κάλεσε τον πρεσβευτή της Κίνας να δώσει εξηγήσεις για δηλώσεις κινέζων διπλωματών που ήταν προσβλητικές για τους Γάλλους, όπως ότι άφησαν επίτηδες τους ηλικιωμένους στα γηροκομεία να πεθάνουν. Το Βερολίνο, από τις πιο επικριτικές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες προς την Κίνα για τον κορωνοϊό, παραπονέθηκε ότι κινέζοι διπλωμάτες ζητούσαν πιεστικά ευχαριστήριες επιστολές από αξιωματούχους της γερμανικής κυβέρνησης και από επικεφαλής μεγάλων γερμανικών εταιρειών για τη δωρεά κινεζικού ιατρικού εξοπλισμού. Στη Βαρσοβία, μάλιστα, η αμερικανίδα πρεσβευτής αποκάλυψε ότι το Πεκίνο απείλησε ότι δεν θα έστελνε ιατρική βοήθεια στην Πολωνία αν ο πρόεδρος Αντρέι Ντούντα δεν τηλεφωνούσε στον πρόεδρο Σι για να τον ευχαριστήσει – το τηλεφώνημα χρησιμοποιήθηκε για προπαγανδιστικούς λόγους από το Πεκίνο.
«Αντιπάθεια σε όλες τις ηπείρους»
Σύμφωνα με το Brookings, «η κινεζική προπαγάνδα για την υπεροχή της Κίνας στην αντιμετώπιση του Covid-19 προκαλεί αντιπάθεια σε όλες τις ηπείρους. Το ίδιο και οι προσπάθειες πίεσης των χωρών που λαμβάνουν κινεζική βοήθεια να επαινέσουν την απάντηση της Κίνας στον ιό αποσιωπώντας την αρχική αμελή αντίδρασή της».
Το κορυφαίο αυτό αμερικανικό θινκ τανκ αναφέρει ότι ο κινέζος πρεσβευτής στη Σουηδία απείλησε μέσα ενημέρωσης που επικρίνουν την Κίνα, στη Βενεζουέλα σύστησε στους κυβερνητικούς αξιωματούχους να «φορέσουν μια μάσκα και να πάψουν να μιλούν» επειδή αναφέρθηκαν σε «κινεζικό ιό», στην Ινδία επέπληξε όσους επαίνεσαν την Ταϊβάν για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, στην Αυστραλία απείλησε με οικονομικά αντίποινα επειδή αμφισβητήθηκε η κινεζική ρητορική για τον Covid-19 ενώ αφρικανοί ηγέτες παραπονέθηκαν για τον ρατσισμό εναντίον Αφρικανών στη Νότια Κίνα.
«Και οι δύο υπερδυνάμεις θα βγουν λαβωμένες»
Η εκμετάλλευση της πανδημίας του κορωνοϊού για προεκλογικούς λόγους στις ΗΠΑ και για προπαγανδιστικούς στην Κίνα, στον «νέο ψυχρό πόλεμο» όπως χαρακτηρίζεται, πλήττει το γόητρο και των δύο ανταγωνιστικών υπερδυνάμεων. Οπως διαπιστώνει και ο πρώην πρωθυπουργός της Αυστραλίας, ο Εργατικός Κέβιν Ραντ, γράφοντας στο «Foreign Affairs», «παρά τις προσπάθειες των ιδεολογικών πολεμιστών στο Πεκίνο και στην Ουάσιγκτον, η άβολη αλήθεια είναι ότι η Κίνα και οι ΗΠΑ θα βγουν σημαντικά λαβωμένες από αυτή την κρίση. Από τα ερείπια δεν θα προκύψει ούτε μια νέα Pax Sinica ούτε μια ανανεωμένη Pax Americana». Ο Ραντ προβλέπει ότι ως αποτέλεσμα, ο κόσμος θα παρασύρεται αργά αλλά σταθερά «προς μια διεθνή αναρχία στα πάντα, από την παγκόσμια ασφάλεια έως το εμπόριο και τον χειρισμό της πανδημίας. Καθώς κανένας δεν κάνει σήμερα τον τροχονόμο, διάφορες μορφές κατάφωρου εθνικισμού αντικαθιστούν την τάξη και τη συνεργασία».
