Από τη ζούγκλα του Αμαζονίου, στο Κασμίρ. Από την Ινδία, σε ένα περιβόητο εστιατόριο στην Κίνα και από εκεί στα μεγάλα αεροδρόμια της Ευρώπης. Από τα ταραγμένα όνειρα των Ευρωπαίων του Νότου, στην υπερκατανάλωση χαρτιού υγείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ενα αόρατο νήμα συνδέει διάφορες τοποθεσίες αγκαλιάζοντας ολόκληρο τον πλανήτη. Και σε καθεμία από αυτές είναι σαν να έχει αναρτηθεί κατά κάποιον τρόπο μια μικρή ενδιαφέρουσα ιστορία. Με αναφορά πάντα σε συμβάντα που αιτία τους είναι η παγκόσμια εξάπλωση του πολύ επιθετικού αυτού ιού.

Ξέρουμε πως η ευλογιά ήταν άγνωστη σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο ως το 1519, όταν ήλθε μαζί με τον Ερνάν Κορτές και τους ισπανούς κατακτητές του Μεξικού. Εφυγαν από την Κούβα, αποβιβάστηκαν στην απέναντι μεξικανική ακτή και παρά τη διαταγή του κυβερνήτη της Κούβας να μείνουν στα παράλια εκείνοι προχώρησαν στο εσωτερικό σπέρνοντας το μικρόβιο στον ντόπιο πληθυσμό, παίζοντας αποφασιστικό ρόλο στην κατάρρευση της αυτοκρατορίας των Αζτέκων.

Τώρα υπάρχουν φόβοι για την επανάληψη μιας παρόμοιας ιστορίας. Φυλές που ζουν απομονωμένες στον Αμαζόνιο και στην περιοχή Τσάκο, γύρω δηλαδή από την κοίτη του ποταμού Ρίο ντε λα Πλάτα, στα σύνορα Βολιβίας, Παραγουάης, Αργεντινής, Βραζιλίας, έκαναν έκκληση όλα αυτά τα κράτη να τους προστατέψουν από τις επισκέψεις των τουριστών, των περιέργων, ακόμα και των ερευνητών. Από το 1492 έως το 1650 υπολογίζεται ότι χάθηκε το ένα τέταρτο αυτών των πληθυσμών εξαιτίας των βακτηρίων και των ιών που τους ήλθαν απ’ έξω. Τώρα, όντας οι οργανισμοί τους εντελώς χωρίς αντιστάσεις, είναι βέβαιο πως η εξάπλωση ενός τέτοιου επιθετικού ιού όπως ο κορωνοϊός θα είναι μια καταστροφή γι’ αυτούς.

 

Η διπλή δυστυχία του Κασμίρ

Τι γίνεται όταν σε μια μειονότητα ήδη ταλαιπωρημένη από δυνάμεις κατοχής επιβληθεί και μια απαγόρευση εξόδου από τα σπίτια με δικαιολογία τη διάδοση του κορωνοϊού; Το Κασμίρ είναι μια περιοχή στα σύνορα Ινδίας – Πακιστάν, που κατοικείται από 8 εκατομμύρια ανθρώπους, με την πλειονότητα να είναι μουσουλμάνοι. Βρισκόταν σε καθεστώς ημιαυτονομίας ως πριν από οκτώ μήνες. Τον Απρίλιο του 2020 όμως καταργείται από την Ινδία αυτό το καθεστώς και αρχίζουν διώξεις και συλλήψεις κατά χιλιάδες. Μητέρες ψάχνουν τους γιους τους και οικογένειες τους πατεράδες τους. Τώρα λοιπόν η απαγόρευση να βγουν από την πόρτα του σπιτιού τους έχει προκαλέσει απελπισία και ακόμα μεγαλύτερη πίεση στους κατοίκους αυτής της περιοχής.

Οι επιστήμονες που έχουν σχέση με την ψυχική υγεία του πληθυσμού διαπιστώνουν ακόμα περισσότερο άγχος, αύξηση στις αυτοκτονίες, στην οικογενειακή βία, στα ψυχικά νοσήματα. Οπως αναφέρει η οργάνωση «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», που έχει δημιουργήσει χώρους επίσκεψης σε τέσσερις πόλεις της περιοχής, περίπου το μισό των ενηλίκων κατοίκων πάσχει από διανοητικές διαταραχές(!). Και μια από το κράτος αμειβόμενη ψυχίατρος δήλωσε πως την προηγούμενη χρονιά έβλεπε 100 ασθενείς την εβδομάδα ενώ τώρα φθάνουν τους 500 στο ίδιο χρονικό διάστημα. Εξαιτίας της διπλής αυτής πίεσης. Κάτι που φέρνει στον νου και τους μετανάστες που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στις χώρες τους και βρίσκονται έγκλειστοι σε μιαν άλλη χώρα.

Ο κλιματισμός που σκοτώνει

Και όταν τα μαγαζιά που θα τρώνε οι άνθρωποι ανοίξουν, πέρα από τις αυξημένες αποστάσεις μεταξύ των τραπεζιών, μήπως θα πρέπει να αλλάξουν και άλλα πράγματα, που θα κάνουν ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή ιδιοκτητών και πελατών;

Μια πολύ προσεκτική μελέτη για εστιατόριο στην πόλη Γκουανγκτζού, στα νότια της Κίνας, έδειξε ότι η τοποθέτηση ενός από τα μηχανήματα κλιματισμού, εννοείται πολύ πριν από την εμφάνιση της πανδημίας, συνετέλεσε, τον Ιανουάριο του 2020, στο να παρασυρθούν και να διασπαρούν σταγονίδια φορτωμένα με τον ιό από ένα τραπέζι όπου υπήρχαν συνδαιτυμόνες με προέλευση από την πόλη Ουχάν. Ηταν προσβεβλημένοι από αυτόν χωρίς να το γνωρίζουν ακόμη, και σε ευθεία με το τραπέζι τους, όπως έστελνε το μηχάνημα κλιματισμού τον αέρα, βρίσκονταν άλλα δύο τραπέζια. Οι εννέα συνδαιτυμόνες αυτών των τραπεζιών κόλλησαν. Οι 73 άλλοι πελάτες που ήταν την ίδια στιγμή στο κατάστημα, αλλά σε άλλες γωνίες ως προς τη ροή του αέρα, αφού εξετάστηκαν, βρέθηκαν αρνητικοί.

Το παραπάνω περιστατικό δείχνει πόσο περίπλοκο πρόβλημα θα είναι στους επόμενους μήνες το να ανοίξει ένα κατάστημα εστίασης ιδιαίτερα την κλειστή αίθουσά του. Κάποιοι έφθασαν να προτείνουν την εγκατάσταση λαμπτήρων υπεριώδους, όπως εκείνοι των κρεοπωλείων, για την καταστροφή των ιών όταν βρίσκονται ακόμη στον αέρα.

Αεροπλάνα καθηλωμένα

Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή έχουν υποχρεωθεί να μην πετούν περίπου 16.000 αεροπλάνα. Αν επρόκειτο για 16.000 αυτοκίνητα, δεν θα χρειαζόταν καν να αναφερθεί κάτι τέτοιο. Με τα αεροπλάνα τα πράγματα όμως είναι τόσο πολύ διαφορετικά που δεν μπορεί να το φανταστεί κάποιος που δεν συμμετέχει στην καθημερινή ζωή ενός πολυσύχναστου αεροδρομίου.

Το ΒΗΜΑ-Science μίλησε με έναν έλληνα μηχανικό εδάφους που μέχρι τον Μάρτιο εργαζόταν (διότι έγιναν απολύσεις αστραπιαία και αδυσώπητα από τις εταιρείες μόλις διαισθάνθηκαν την έκταση της επερχόμενης καταστροφής) σε ένα από τα μεγάλα αεροδρόμια της Ευρώπης. Το πρώτο πράγμα που σου δίνει να καταλάβεις είναι πως το αεροπλάνο είναι μια μηχανή φτιαγμένη να δουλεύει συνεχώς για να είναι αποδοτική αλλά και να συντηρείται σωστά. Η υποχρεωτική καθήλωση στο έδαφος αυτή τη στιγμή όχι μόνο κοστίζει χιλιάδες ευρώ κάθε ημέρα για ενοίκιο στάθμευσης αλλά είναι και οι ιδιαίτερα απαιτητικές διαδικασίες συντήρησης που δημιουργούν πονοκεφάλους.

Από το απροσδόκητο ότι σε πολλά αεροδρόμια πρέπει να καλυφθούν όλα τα ανοίγματα του αεροσκάφους, εκεί που βρίσκονται κυρίως οι κινητήρες, για να μην πάνε πουλιά να φτιάξουν φωλιές έως το ότι πρέπει να υπάρχει αρκετό καύσιμο στα τεπόζιτα ώστε να μην κινδυνεύουν να παρασυρθούν από τον αέρα. Αλλά σε αυτό το καύσιμο πρέπει να προστίθεται συνεχώς ένα άλλο υγρό (αυτή τη στιγμή σε έλλειψη) που αποτρέπει τη δημιουργία μικροφυτών, ικανών να μπλοκάρουν τα συστήματα διανομής του καυσίμου. Για ένα όμως φορτωμένο με καύσιμο αλλά ακινητοποιημένο αεροπλάνο ανακύπτουν άλλα προβλήματα.

«Ακόμα και οι τροχοί δεν πρέπει να μένουν ακίνητοι για μεγάλο χρονικό διάστημα», λέει ο συνομιλητής μας, «διότι οι τροχοί υφίστανται τετραγωνισμό. Δηλαδή εξαιτίας του τεράστιου βάρους του αεροπλάνου ο τροχός παραμορφώνεται στο σημείο επαφής με το έδαφος και χάνει την καμπυλότητά του! Αρα μία φορά το πολύ στη μία ή στις δύο εβδομάδες πρέπει ο τροχός του αεροπλάνου να κυλάει, αλλάζοντας θέση ολόκληρο το αεροπλάνο». Μπαταρίες και φρένα πρέπει να ενεργοποιούνται επίσης αρκετά συχνά. Οσο για το τι θα συμβεί αν το παρκάρισμα αυτό παραταθεί για μερικούς μήνες ακόμα και μετά ξαφνικά ανοίξουν και πάλι οι ουρανοί, οι συνομιλητής μας είναι κατηγορηματικός: «Ολοι οι έλεγχοι πρέπει να γίνουν από την αρχή πριν από την πρώτη πτήση, για να μην πω ότι θα πρέπει να προηγηθεί και μια δοκιμαστική πτήση». Για 16.000 αεροπλάνα; Δεν είναι και λίγο…

Οι εφιάλτες της Νότιας Ευρώπης

Στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://www.sonnomed.it/2020/04/01/ricerca/ η Associazione Italiana di Medicina del Sonno, δηλαδή η εταιρεία για την ιατρική του ύπνου, ζητεί τη συμμετοχή σε μια έρευνα σχετική με τα όνειρα που βλέπουν οι άνθρωποι στο διάστημα του εγκλεισμού τους.

Ο ευρωπαϊκός Νότος είναι διαπιστωμένο πλέον ότι έχει πληγεί ιδιαίτερα από την πανδημία του κορωνοϊού. Πέρα όμως από τον τεράστιο αριθμό νεκρών που έχουν να θρηνήσουν οι συγγενείς τους, έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των ερευνητών και το πώς επηρεάζονται στον ύπνο τους αυτοί που μένουν πίσω.

Για τη Γαλλία αναφέρεται, σύμφωνα με μια έρευνα του Κέντρου Νευροεπιστήμης της Λυών, ότι σε όσους ανθρώπους απάντησαν στο σχετικό ερωτηματολόγιο και εξιστόρησαν τα όνειρά τους, παρατηρήθηκε, προς το παρόν (διότι η έρευνα συνεχίζεται), μια αύξηση κατά 15% των «κακών ονείρων». Στην Ιταλία τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, αφού κάποιες συμπεριφορές στον ύπνο παραπέμπουν σε κάτι ανάλογο με το λεγόμενο μετατραυματικό στρες του οργανισμού που εμφανίζεται μετά την εμπειρία πολύ απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων όπως ένας βομβαρδισμός ή ένας σεισμός.

Οχι μόνο συγγενείς ανθρώπων που κατέληξαν αλλά και τραυματιοφορείς ή άλλοι εργαζόμενοι σε υπηρεσίες Υγείας παρουσίασαν αυξημένα ποσοστά εφιαλτικών ονείρων.

Η έλλειψη χαρτιού τουαλέτας στις ΗΠΑ

Περνώντας τον Ατλαντικό και φθάνοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκουμε ανθρώπους αποφασισμένους να ασχοληθούν με… επιστημοσύνη ακόμα και με τα πλέον ανώδυνα θέματα σχετικά με την πανδημία (ίσως γιατί τα σημαντικά έχει αναλάβει να τα λύσει μια και καλή προσωπικά ο πρόεδρός τους!).

Ετσι ένα από τα θέματα που απασχόλησαν ακόμα και σοβαρά έντυπα ήταν το γιατί παρατηρήθηκε έλλειψη χαρτιού τουαλέτας στη χώρα μόλις φούντωσαν τα κρούσματα της ασθένειας. Με δεδομένο και το ότι ανάμεσα στα συμπτώματα δεν αναφέρεται ποτέ η διάρροια. Οι βιαστικοί λοιπόν απέδωσαν τα άδεια ράφια για το συγκεκριμένο προϊόν στον πανικό των καταναλωτών. Και εκτοξεύθηκαν και κακεντρεχή σχόλια για τη «συμπεριφορά» αυτή. Μια πιο ψύχραιμη εξέταση και αναζήτηση των πραγματικών αιτίων όμως έδειξε άλλα. Θα μπορούσε μάλιστα ο αναγνώστης προτού συνεχίσει την ανάγνωση να προσπαθήσει να σκεφθεί τι ήταν αυτό που θα μπορούσε να προκαλέσει αυξημένη ζήτηση του συγκεκριμένου προϊόντος.

Η λύση του κουίζ θα αρκούσε να δοθεί και με μία μόνο λέξη: εγκλεισμός. Μονολεκτικά όμως παραμένει μια αρκετά ερμητική εξήγηση. Με λίγο περισσότερα λόγια θα λέγαμε ότι πρόκειται για την ασύμμετρη κατανάλωση χαρτιού υγείας όταν καταστήματα, καφετέριες, εστιατόρια, γυμναστήρια, γήπεδα, χώροι εργασίας παραμένουν κλειστοί και ο κόσμος παραμένει υποχρεωτικά στο σπίτι του.

Ενα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού στη διάρκεια της ημέρας, όταν δεν συμβαίνει κάτι έκτακτο, βρίσκεται εκτός σπιτιού. Και καταναλώνει και χαρτί τουαλέτας εκτός σπιτιού. Οι περισσότεροι από αυτούς τους χώρους μάλιστα χρησιμοποιούν άλλου είδους χαρτί από αυτό που χρησιμοποιείται στα σπίτια. Η βιομηχανία όμως δεν ήταν έτοιμη να αλλάξει τον τρόπο παραγωγής για να ανταποκριθεί στην αυξημένη ζήτηση του χαρτιού που χρησιμοποιείται στα σπίτια και έτσι η προσφορά και η ζήτηση βρέθηκαν σε αναντιστοιχία.

Οι μελλοντικές προοπτικές

Από τις απαντήσεις τριάντα εκ των πλέον επιδραστικών ανθρώπων στον τομέα της τεχνολογίας σχετικά με το τι θα μείνει οριστικά διαφορετικό για τον τρόπο εργασίας τους μετά την κρίση αυτή κρατούμε τα εξής:
-Ο θάνατος του ανοιχτού γραφείου όπου όλοι πρέπει να είναι εκεί για να αλληλεπιδρούν και να ανταλλάσσουν απόψεις.
-Αυτό σημαίνει πως οι επιχειρήσεις θα ψάχνουν για μικρότερους χώρους για να στεγάσουν τα γραφεία τους.
-Τα κεντρικά γραφεία θα μεταφέρουν πλέον ένα πολύ ζωτικό τμήμα στο «σύννεφο».
-Περισσότερη δουλειά από το σπίτι.
-Οι υπολογιστές θα διεκδικήσουν πολύ πιο επιθετικά το να πάρουν από τους ανθρώπους το μονοπώλιο της διδασκαλίας, και μάλιστα για όλο και μικρότερες ηλικίες μαθητών.

Ν95

Ετσι ονομάζεται η «μάσκα» που πρέπει να φορά το ιατρικό προσωπικό. Η αποκρυπτογράφηση του κωδικού αυτού του ονόματος είναι διαφορετικού βαθμού δυσκολίας. Το 95 είναι το πιο εύκολο. Αναφέρεται στο ποσοστό συγκράτησης των σωματιδίων που δεν καταφέρνουν να περάσουν από τα διαδοχικά τοιχώματα της μάσκας-αναπνευστήρα. Οσα σωματίδια με μέγεθος μεγαλύτερο από 0,3 εκατομμυριοστά του μέτρου επιχειρούν να περάσουν και να φθάσουν στη μύτη ή στο στόμα μας τα σταματά ο Ν95. Που δεν πρέπει να λέγεται μάσκα αλλά αναπνευστήρας. Για να ξεχωρίζει και από τη χειρουργική μάσκα που είναι φτιαγμένη για να εμποδίζει σταγονίδια από το πρόσωπο και το στόμα του χειρουργού να διασπαρούν προς τον ασθενή και σταγονίδια αίματος ή άλλων υγρών να φθάσουν στον χειρουργό. Το Ν έρχεται από το αγγλικό Not resistant to oil-based aerosols, δηλαδή που δεν μπορεί να συγκρατήσει αερομεταφερόμενα σταγονίδια από ελαιώδη υγρά που χρησιμοποιούνται ως λιπαντικά και για διευκόλυνση στην κοπή αντικειμένων. Γι’ αυτά υπάρχουν οι σειρές Ρ100 και R100 με 99,97% απόδοση.

Ο πρώτος αναπνευστήρας

Το 1910 ξέσπασε επιδημία πανώλης στη Μαντζουρία, τη σημερινή Βόρεια Κίνα, μια περιοχή που διεκδικούσε τότε και η Ρωσία. Αναπτύχθηκε ανταγωνισμός μεταξύ των δύο χωρών για το ποιος θα ανακούφιζε τον πληθυσμό. Ο Κινέζος Λιέν Τε Βου, με σπουδές Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, παρατηρώντας ότι το μικρόβιο διαδιδόταν από τον αέρα κατασκεύασε τον πρώτο αναπνευστήρα από βαμβακερό ύφασμα και τούλι, που αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικός.