Ο τουρισμός σ’ αυτή την υγειονομική κρίση έφερε στην επιφάνεια σε όλο του το μεγαλείο το διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας.

To 1/4 του ΑΕΠ και το 1/3 του εργατικού δυναμικού

Μπορεί σε επίπεδο δημόσιας υγείας η Ελλάδα να στάθηκε τυχερή που δεν διαθέτει ισχυρές και μεγάλες παραγωγικές μονάδες στο δευτερογενή τομέα, ωστόσο η μεγάλη εξάρτησή της από τον τουρισμό καθιστά ρεαλιστικά τα πιο εφιαλτικά σενάρια για το βάθος της κρίσης που απειλεί τη χώρα μας υπό τις παρούσες συνθήκες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περιοχές του πλανήτη που δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα από τον κοροναϊό ήταν κυρίως βιομηχανικές περιοχές με μεγάλη συγκέντρωση εργατικού σε εργοστάσια στα οποία δεν υπήρξε lockdown όπως σε άλλους κλάδους της οικονομίας.

Ωστόσο για την Ελλάδα λόγω της διάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας το lockdown μπορεί να έσωσε ζωές, ωστόσο η βαρύτητα του τουρισμού για το ελληνικό ΑΕΠ καθιστά σχεδόν όνειρο απατηλό την επανεκκίνηση της οικονομίας.

Ορισμένα μεγέθη για το ρόλο του τουρισμού αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

Ο τουρισμός στην Ελλάδα δίνει κατά μέσο όρο τα τελευταία πολλά χρόνια το 25 με 30% του ΑΕΠ, δηλαδή το 1/4 με 1/3 του πλούτου στην πατρίδα μας προκύπτει από το συγκεκριμένο κλάδο.

Ταυτόχρονα στον τουρισμό απασχολείται περίπου το 1/3 του εργατικού δυναμικού και στην αιχμή της τουριστικής περιόδου μαζί με την εποχική απασχόληση το ποσοστό αυτό μπορεί να αγγίξει ακόμα και το 50% του εργατικού δυναμικού.

Τουτέστιν, η μισή Ελλάδα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ζει ή εξαρτάται για να συμπληρώσει το εισόδημά της από τον τουρισμό.

Το 92% συνδέεται με τον εξωτερικό τουρισμό

Ωστόσο σε αυτά έρχεται να προστεθεί ένα ακόμα μεγάλο πρόβλημα στις παρούσες εγχώριες και διεθνείς συνθήκες της πανδημίας όπου η κρίση είναι παγκόσμια και οι διεθνείς μεταφορές είτε βρίσκονται σε lockdown, είτε υπολειτουργούν για τα απολύτως απαραίτητα.

Η σύνθεση του τουρισμού στην Ελλάδα συνδέεται κατά 92% με τον εξωτερικό τουρισμό και μόλις το 8% με εγχώριο τουρισμό, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ. Αυτό σημαίνει συντριπτικό χτύπημα για το σημαντικότερο κλάδο του ελληνικού ΑΕΠ.

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς τι σημαίνει αυτό το στοιχείο τη στιγμή που όλες οι χώρες από τις οποίες προέρχονταν οι ξένοι τουρίστες έχουν χτυπηθεί από τον κοροναϊό μετρώντας χιλιάδες θύματα και εκατοντάδες χιλιάδες κρούσματα.

Έλλειψη στοιχειωδών υποδομών υγείας στις τουριστικές περιοχές

Επιπλέον αυτού, το πρόβλημα για την Ελλάδα γίνεται ακόμα πιο σοβαρό καθώς τα τουριστικά μέρη της χώρας, όπως είναι πάρα πολλά νησιά και παραθαλάσσια μέρη στην επαρχία, ιδίως τα πιο μικρά, σε μεγάλο βαθμό δεν διαθέτουν στοιχειώδεις υποδομές υγείας όπως κέντρα υγείας, πολύ δε περισσότερο νοσοκομεία για να υποστηρίξουν με ασφάλεια ένα άνοιγμα της τουριστικής οικονομίας σε συνθήκες πανδημίας.

Κυβερνητικές ευθύνες δεκαετιών

Όλα τα παραπάνω καθίστανται αποκαλυπτικά των διαχρονικών ευθυνών όλων των κυβερνήσεων και ιδίως των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ πριν από την κρίση που στις περιόδους ευμάρειας κατηύθυναν την οικονομική δραστηριότητα σε «εύκολες» λύσεις, αποδιαρθρώνοντας την παραγωγική βάση της χώρας αλλά και άφηναν εκτεθειμένο στις διεθνείς διακυμάνσεις της παγκόσμιας οικονομίας έναν τόσο σημαντικό κλάδο όπως ο τουρισμός καθώς δεν φρόντισαν να στηρίξουν τον εγχώριο τουρισμό.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιδεινώνεται περαιτέρω το πρόβλημα του ήδη προβληματικού κλάδου της εστίασης που επίσης έχει μεγάλο μερίδιο στο ΑΕΠ.
Τα αποτελέσματα, λαθών παραλείψεων ολόκληρων δεκαετιών σήμερα προβάλλουν με όλο τους το μεγαλείο με τον πιο τραγικό τρόπο.

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η Ελλάδα να βρίσκεται μπροστά σε δραματικές εξελίξεις σε ότι αφορά το μέγεθος της ύφεσης και της εκτόξευσης της ανεργίας σε επίπεδα μεγαλύτερα του μέσου όρου της ευρωζώνης και ενδεχομένως μεγαλύτερα και της κρίσης στα πρώτα χρόνια του μνημονίου πριν από περίπου μια δεκαετία.

Επιπλέον σε αυτά για να υπάρχει και μια τάξη μεγέθους των προβλημάτων ανάκαμψης της οικονομίας αρκεί να λάβει κανείς υπόψη του την επισήμανση του προέδρου του ΣΕΤΕ Γιάννη Ρέτσου ότι το 2023 ο ελληνικός τουρισμός μπορεί να προσεγγίσει τα έσοδα ρεκόρ του 2019.

Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει ότι πλήγμα για το εισόδημα και τις θέσεις εργασίας εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων για την επόμενη τετραετία.

Πανευρωπαϊκό πρωτόκολλο μεταφορών και συνεργασία

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση δεν είναι τυχαίο ότι έχει αναγάγει σε κύριο μέλημά της το σχεδιασμένο άνοιγμα των μεταφορών σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να μην χαθεί τελείως η τουριστική σεζόν.

Διεκδικώντας ταυτόχρονα τη δημιουργία ενός ενιαίου πανευρωπαϊκού υγειονομικού πρωτοκόλλου που θα επιτρέψει με ασφάλεια την ελεύθερη μετακίνηση των Ευρωπαίων πολιτών.

Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα καθώς οι χώρες της Ευρώπης, η κάθε μία έχει τις δικές της προτεραιότητες εξαιτίας του γεγονότος ότι το ΑΕΠ κάθε χώρας έχει εντελώς διαφορετική διαρθρωτική βάση.

Προς σ’ αυτή την κατεύθυνση έγινε ιδιαίτερη αναφορά στον τουρισμό στην δεύτερη τηλεδιάσκεψη που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Καγκελάριο της Αυστρίας και τους πρωθυπουργού Δανίας, Νορβηγίας, Τσεχίας, Ισραήλ, Σιγκαπούρης και Αυστραλίας.

Σε αυτή την τηλεδιάσκεψη ο πρωθυπουργός υπογράμμισε τη σημασία της συνεργασίας ανάμεσα στις χώρες της ομάδας, οι οποίες καταγράφουν πολύ χαμηλά κρούσματα, στον τομέα του τουρισμού.

Ο κ. Μητσοτάκης πρότεινε μία πιο συστηματική συζήτηση μεταξύ τους, που θα αφορά και συγκεκριμένα πρωτόκολλα. Στόχος είναι να δημιουργηθούν «ασφαλείς διάδρομοι» που θα επιτρέψουν τη μεταφορά ανθρώπων μεταξύ συγκεκριμένων χωρών, με βάση κανόνες.

Και όλα αυτά καθώς στόχος είναι να ανοίξουν τα ξενοδοχεία 12μηνης λειτουργίας την 1η Ιουνίου.

Η φήμη του ασφαλέστερου προορισμού

Σύμφωνα με τον υπουργό Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη και τη συνέντευξή του στο γερμανική εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) πρωταρχικό μέλημα
αλλά και βασικός πυλώνας του γενικότερου σχεδιασμού της επόμενης μέρας για τον Τουρισμό αποτελεί η διασφάλιση της φήμης της χώρας μας, ως ένας από τους ασφαλέστερους προορισμούς λόγω της επιτυχημένης διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης.

Η φιλοσοφία εξάλλου, που διέπει την ηγεσία του υπουργείου τουρισμού τοποθετεί την ασφάλεια των πολιτών και των επισκεπτών στην κορυφή των επιλογών.
«Εάν οι ειδικοί της ιατρικής μας πουν ότι θα πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω, τότε θα το κάνουμε», σημειώνει ο υπουργός.

Αναφέρθηκε στην ανάγκη εκπόνησης ολοκληρωμένου σχεδίου αντιμετώπισης, το οποίο βρίσκεται σε προχωρημένη επεξεργασία και τις επόμενες ημέρες θα δοθεί προς διαβούλευση, ενώ δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην ανάγκη μιας ενιαίας ευρωπαϊκής στάσης απέναντι στον covid-19 σε σχέση με τον τουρισμό.

Σχετικά με τη στήριξη των πληττόμενων επιχειρήσεων ανέφερε ότι εξετάζονται επιπλέον μέτρα που σχετίζονται με μειώσεις εισφορών, φορολογίας, αλλά και ένταξη σε βραχυπρόθεσμα ευρωπαϊκά προγράμματα.

Στενή Παρακολούθηση

Στη συνέντευξη κλήθηκε να απαντήσει για τις κινήσεις που θα γίνουν στην περίπτωση που παρατηρηθεί ραγδαία εξάπλωση κατά την περίοδο των διακοπών σε κάποιον από τους δημοφιλείς προορισμούς, με τον υπουργό να σημειώνει: «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να ελαχιστοποιήσουμε αυτούς τους κινδύνους και να αποφύγουμε τους τοπικούς περιορισμούς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Θα αντιδράσουμε πολύ γρήγορα και θα είμαστε πολύ προσεκτικοί. Οι εργαζόμενοι του Υπουργείου μου θα βρίσκονται έξω κατά τη διάρκεια της υψηλής περιόδου για να παρακολουθούν τη συμμόρφωση και να επιβάλλουν κυρώσεις για τις παραβιάσεις.»

Ολοκληρωμένο Σχέδιο Αντιμετώπισης

Στο πλαίσιο των προετοιμασιών, το υπουργείο τουρισμού βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με έγκριτους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα, αλλά και τους αρμόδιους υγειονομικούς φορείς, ώστε να οριοθετηθεί και να περιγραφεί το κατάλληλο και ασφαλές περιβάλλον, υπό το οποίο θα μπορεί κάποιος να επισκέπτεται τη χώρα μας με ασφάλεια και επιτυγχάνοντας το μεγαλύτερο βαθμό απόλαυσης των διακοπών του.

Σε πολύ σύντομο διάστημα το αποτέλεσμα αυτών των συζητήσεων, θα τεθεί σε διαβούλευση προς τους εταίρους του ιδιωτικού τομέα.

«Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που περιλαμβάνει όλα τα πιθανά μέτρα: σε παραλίες, σε πισίνες ή χώρους όπου σερβίρεται πρωινό, κατά τη μεταφορά με λεωφορείο. Δεδομένου ότι ο κλάδος θα πρέπει να επενδύσει πολλά χρήματα για να συμμορφωθεί με όλα αυτά τα πρόσθετα μέτρα υγιεινής και τους κανόνες απόστασης, θέλουμε να μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τις εισφορές και τους φόρους του κλάδου.»

Παραμένοντας στο θέμα ενίσχυσης του τουριστικού κλάδου, σημείωσε ότι εξετάζονται ποια είναι τα βραχυπρόθεσμα προγράμματα που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις. «Αυτό έχει σχέση, για παράδειγμα, με τις ανακαινίσεις ή την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις που αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να ανοίξουν, να μπορέσουν τουλάχιστον να χρησιμοποιήσουν τον χρόνο παραγωγικά. Εξετάζουμε εάν και πώς μπορούν να δημιουργηθούν σχετικά προγράμματα μέσω των ευρωπαϊκών ταμείων.»

Ρεαλιστικό Πλάνο για Ξενοδοχεία

Την ανάγκη υιοθέτησης ενός ρεαλιστικού πλάνου, για τη λειτουργία των ελληνικών ξενοδοχείων, εξέφρασε ο υπουργός σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Θέλουμε ένα πλάνο που να εγγυάται την ασφάλεια, αλλά να είναι και ρεαλιστικό. Ο συνδυασμός είναι σημαντικός, με τα σωστά μέτρα στη σωστή θέση, ούτως ώστε, όλοι να μπορούν να νιώσουν καλά και να χαλαρώσουν.»

Αίσθημα Ασφάλειας

Αναφερόμενος στον τρόπο εισόδου στη χώρα, σημείωσε ότι ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς από τη στιγμή που ο επισκέπτης θα μπει στο αεροπλάνο με προορισμό της χώρα μας. « Η ιδέα είναι οι έλεγχοι να πραγματοποιούνται στη χώρα αναχώρησης, ούτως ώστε οι άνθρωποι ήδη από το αεροπλάνο να αισθάνονται ασφαλείς ότι και οι άλλοι επιβάτες έχουν ελεγχθεί για κορονοϊό και δεν είναι φορείς. Οι άνθρωποι πρέπει άλλωστε να μπορούν να ξεκουραστούν και να μην αναρωτιούνται συνεχώς στην παραλία, πόσο υψηλό είναι το ποσοστό αναπαραγωγής στη χώρα, από την οποία προέρχεται ο άνθρωπος που κάθεται κάτω από τη διπλανή ομπρέλα».

Ενιαία Ευρωπαϊκή Στάση

Παράλληλα, ο κ. Θεοχάρης εξέφρασε την ελπίδα και την ανάγκη μιας ευρωπαϊκής ενιαίας στάσης απέναντι στη διαχείριση του τουρισμού. Ωστόσο δεν παρέλειψε να αναφέρει ότι στην περίπτωση που αυτό δεν επιτευχθεί «μεμονωμένες χώρες μπορούν να προχωρήσουν με δική τους ευθύνη», με τις διμερείς συμφωνίες να αποτελούν τη βασική επιλογή και κανόνα. Προχωρώντας μάλιστα ένα βήμα παραπέρα, σχετικά με τις διμερείς συμφωνίες, σημείωσε: Αν αποδειχθούν επιτυχείς, θα έχουμε επιχειρήματα για να τις επεκτείνουμε σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χωρίς μια πανευρωπαϊκή λύση, δε θα υπάρξει μακροπρόθεσμα σημαντική ανάκαμψη του τουρισμού.

Τα γρήγορα τεστ

Αναφερόμενος στα γρήγορα τεστ ανίχνευσης του ιού, εξέφρασε την ελπίδα ότι ως αποτέλεσμα των τεράστιων οικονομικών πόρων που διατίθενται σε διεθνές επίπεδο, ενδέχεται τον Ιούλιο να είναι διαθέσιμα πολύ φθηνά και γρήγορα τεστ, καθιστώντας πολύ πιο εύκολη την ανίχνευση. Επίσης, εξαιτίας της ιδιαίτερα θετικής πορείας την νόσου στη χώρα μας, εξέφρασε την πεποίθηση ότι μετά την επιστροφή των τουριστών στις χώρες τους, ενδέχεται να μην απαιτείται η πραγματοποίηση νέου τεστ.

«Ξενοδοχεία καραντίνας»

Από εκεί και πέρα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο γίνονται κινήσεις για την στήριξη του τουρισμού.

Οι περιφερειάρχες σε τηλεδιάσκεψη με φορείς του τουρισμού έχουν καταγράψει τα προβλήματα και αποφασίστηκε ότι «ο συντονισμός των πρωτοβουλιών των περιφερειών και των τουριστικών φορέων θα επικεντρωθεί στην ενίσχυση της προβολής του τουριστικού προϊόντος, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε εξειδικευμένο περιφερειακό, αλλά και στην προώθηση της πρότασης για τη δημιουργία «ξενοδοχείων καραντίνας» σε τουριστικές περιοχές».

Επίσης, οι περιφερειάρχες, δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν τα αιτήματα των τουριστικών φορέων για την ενίσχυση του κοινωνικού τουρισμού, των επαγγελματιών, επιχειρήσεων και εργαζομένων στον τουρισμό, των εποχιακών και των αερομεταφορών, την επίσπευση της σύναψης διακρατικών συμφωνιών στον τουρισμό κ.α.

Το 49,4% διαφωνεί

Πάντως ένα επιπλέον θέμα που έχει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση είναι ο φόβος των πολιτών για την υγεία τους. Όπως καταγράφει έρευνα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, οι Έλληνες θέλουν τουρισμό αλλά υπό προϋποθέσεις και εμφανίζονται πολύ επιφυλακτικοί σε ένα ευρύτερο άνοιγμα των συνόρων για την προσέλευση τουριστών.

Όπως προκύπτει από την έρευνα του ΠΑΜΑΚ, το 49,4% των ερωτηθέντων διαφωνεί με το άνοιγμα των συνόρων σε όλους τους τουρίστες και προτιμά, κατά πρώτον, να γίνονται δεκτοί τουρίστες από χώρες με χαμηλά ποσοστά επιβεβαιωμένων κρουσμάτων κοροναϊού (31,9%), να πραγματοποιούνται αυστηροί έλεγχοι στα αεροδρόμια και σύνορα της χώρας (93,7) και τρίτον, να εισέρχονται στη χώρα τουρίστες με ειδικό πιστοποιητικό για τον κοροναϊό (74,2%).